Ο αρχαιότερος τουριστικός χάρτης στον κόσμο

Πριν χιλιάδες χρόνια, οι χάρτες εύλογα δημιουργούνταν ως επί το πλείστο για καθαρά γεωγραφικούς ή και κατακτητικούς σκοπούς. ‘Όμως ο χάρτης που βρίσκεται στο πρωτότυπο μεσαιωνικό χειρόγραφο της Historia Brittonum, της αρχέγονης ιστορίας της Βρετανίας, περιλαμβάνει έναν κατάλογο «26 θαυμάτων» ή αλλιώς αξιοθέατων αγνώστου τουρίστα, ο οποίος πιθανολογείται ότι έζησε στην ουαλική συνοριακή περιοχή πριν από χίλια και πλέον χρόνια -και παρόλο που έγραφε σε μια εποχή ανόδου της σαξονικής εξουσίας, η καρδιά του φαινόταν να βρίσκεται κοντά στις υπό κίνδυνο κελτικές παραδόσεις. Μήπως το αρχαίο χειρόγραφο, είναι το «κλειδί» που ανοίγει την πόρτα σε κρυμμένες, εκπληκτικές περιοχές;

Αυτή την ερώτηση επιχείρησε να απαντήσει ο Ανώτερος Λέκτορας Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Leeds της Αγγλίας Dr. Andrew Evans, μαζί τη συγγραφέα Sarah Laskow, ακολουθώντας τη συναρπαστική διαδρομή του αρχαιότερου τουριστικού χάρτη στον κόσμο. Ο κ. Evans, διασταυρώθηκε για πρώτη φορά με τα θαύματα της Βρετανίας, αναζητώντας στα παλιά κείμενα της Ουαλίας όνομα για το μεγαλύτερο παιδί του. Η σύζυγός του προέρχεται από ουαλική οικογένεια, με αποτέλεσμα να γνωρίσει και να ερωτευτεί την ουαλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Aberystwyth, ενώ μελετούσε γεωλογία και γεωγραφία. Το ενδιαφέρον του για το λαογραφικό έργο ήταν έντονο, αφού οι μεταπτυχιακές του σπουδές στην παγετωνολογία, στην ανθρώπινη γεωγραφία και στις κοινωνικές επιστήμες, τον βοήθησαν να καταλάβει πώς οι άνθρωποι συνδέονται τόσο μεταξύ τους, όσο και με το περιβάλλον τους.

Σηματοδότηση μονοπατιών με οστά μικρών πουλιών και ζώων

Πολλά από τα «Θαύματα της Βρετανίας» τα οποία βρίσκονται καταγεγραμμένα στον αρχαίο χάρτη είναι  δέντρα, βράχοι, ποτάμια, πηγάδια και πηγές, επειδή τότε τα φυσικά χαρακτηριστικά ήταν εκείνα που κυριαρχούσαν στο τοπίο. Ταξίδι σήμαινε να διανύσει κανείς μεγάλες αποστάσεις σε δρόμους που οδηγούσαν μακριά από τους ανθρώπους ή να κινείται σύμφωνα με την κατεύθυνση του ποταμού. Οι αρχαίοι ταξιδιώτες «διάβαζαν» τις παλίρροιες και τις άμπωτες, προγραμματίζοντας ανάλογα τις κινήσεις τους.   Οτιδήποτε άγριο, μπορεί να μελετηθεί και να γίνει οικείο, όμως εκείνη την εποχή παρέμενε  κατά κάποιο τρόπο απρόβλεπτο.

Σύμφωνα με τους επιμελητές χειρογράφων στη Βρετανική Βιβλιοθήκη, λίγα πραγματικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά είναι γνωστά σήμερα και ταιριάζουν με τις περιγραφές του χάρτη. Αλλά σε γενικές γραμμές, οι μεσαιωνικές τοπικές διαιρέσεις παραμένουν και στη σύγχρονη Βρετανία, συνεπώς κάποια από τα «θαύματα» ίσως να κρύβονται ακόμα εκεί. Αν και η προσπάθεια εντοπισμού τους ξεκίνησε πριν από δέκα και πλέον χρόνια, ο κ. Evans ακόμη θεωρεί ότι βρίσκεται στην αρχή. Ενθουσιασμένος από τις περιγραφές πηγαδιών του 19ου αιώνα και τη σηματοδότηση μονοπατιών με οστά μικρών πουλιών και ζώων, o καθηγητής έχει την πεποίθηση ότι  η ανακάλυψη του τόπου ενός μεσαιωνικού «θαύματος», μπορεί να προσδώσει σε ένα οικείο τοπίο περιπέτεια και μυστήριο.

Κάποια από τα αξιοθέατα που περιγράφει ο αρχαίος τουρίστας, είναι αδύνατον να βρεθούν μέχρι και σήμερα. ‘Άλλα ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας, όπως ένας βωμός που εμφανίζεται και εξαφανίζεται ανάλογα με την οργή του Θεού, όμως ο κ. Evans, προσπάθησε εξαρχής να δώσει επιστημονικές εξηγήσεις σε κάθε παράλογη ή «τρελή» περιγραφή, η οποία αποτελούσε απλά και μόνο την προσπάθεια του τουρίστα να εξηγήσει τα ασυνήθιστα φαινόμενα που συναντούσε στα ταξίδια του.

Ωστόσο, ένας σημαντικός αριθμός των «θαυμάτων» έχει ταυτοποιηθεί, όπως για παράδειγμα ο ποταμός Severn Bore,  του οποίου το παλιρροϊκό κύμα μπορεί να ξεπεράσει σε ύψος τα τρία μέτρα και τα περίφημα ρωμαϊκά λουτρά στο Somerset, που αντλούν νερό από τη μοναδική γεωθερμική πηγή του νησιού.

Αν και δεν είναι απόλυτα σαφές το πού μπορεί κανείς να θαυμάσει τα περισσότερα από τα αξιοθέατα του χάρτη, είναι τουλάχιστον θαυμαστό ότι χίλια χρόνια πριν, ίσως και πολύ νωρίτερα, σε «σκοτεινές εποχές» όπως ήταν ο μεσαίωνας, υπήρχαν άνθρωποι που ταξίδευαν αποκλειστικά και μόνο προς τέρψη της ψυχής, χαρτογραφώντας και περιγράφοντας λεπτομερώς τα ταξίδια τους παρ’ όλες τις δυσκολίες ενός τέτοιου λεπτού εγχειρήματος.