Τη συμβολή όσων ωφελούνται από την στεγαστική αγορά, όπως για παράδειγμα με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, στην ενίσχυση της κοινωνικής κατοικίας, και την εξισορρόπηση μεταξύ βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων μισθώσεων κατοικιών, με υποχρέωση διάθεσης ποσοστού κλινών σε μακροχρόνια χρήση από τους ιδιοκτήτες βραχυχρόνιων ακινήτων, ζητεί, μεταξύ άλλων, η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας (ΕΕΚΕ), σε ολοκληρωμένο πλαίσιο θέσεων και προτάσεών της για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Η ΕΕΚΕ εισηγείται ότι ο αποσπών ένα πλήθος κλινών από τη μακροχρόνια μίσθωση υπέρ της βραχυχρόνιας μίσθωσης οφείλει να το αντικαθιστά με ένα άλλο (σχετικό) πλήθος κλινών μακροχρόνιας μίσθωσης.
Ειδικότερα:
1) Οι ιδιοκτήτες που διαθέτουν ατομικά μία ή δύο κλίνες βραχυχρόνιας μίσθωσης οφείλουν να προσφέρουν αθροιστικά ανά δύο τουλάχιστον 1 κλίνη μακροχρόνιας μίσθωσης. Η αναλογία βραχυχρόνιων – μακροχρόνιων κλινών είναι κατ’ ελάχιστο 4 : 1 ή 25% και κατά μέγιστο 2 : 1 ή 50%.
2) Οι ιδιοκτήτες που διαθέτουν τρεις ή τέσσερις κλίνες βραχυχρόνιας μίσθωσης οφείλουν επίσης να προσφέρουν ατομικά τουλάχιστον 2 κλίνες μακροχρόνιας μίσθωσης. Η αναλογία βραχυχρόνιων – μακροχρόνιων κλινών είναι κατ’ ελάχιστο 4 : 2 ή 50% και κατά μέγιστο 3 : 2 ή 67%.
3) Κ.ο.κ.
Η ΕΕΚΕ επισημαίνει ότι το 2024 (Μάϊος) οι κατοικίες βραχυχρόνιας μίσθωσης ανέρχονταν σε 218.000 και οι κλίνες σε 961.837 ή κατά μέσο όρο 4,4 κλίνες ανά ενοικιαζόμενη κατοικία. Η δε ιδιοκτησία ανά πλήθος κατοικιών βραχυχρόνιας μίσθωσης παρουσίαζε το 2024
την ακόλουθη εκατοστιαία κατανομή:
1 ενοικιαζόμενη κατοικία : 60% των ιδιοκτητών
2 ενοικιαζόμενες κατοικίες : 25% των ιδιοκτητών
3 ενοικιαζόμενες κατοικίες : 10% των ιδιοκτητών
4+ ενοικιαζόμενες κατοικίες : 5% των ιδιοκτητών.
Με τα δεδομένα αυτά, όπως αναφέρει, η εφαρμογή της προτεινόμενης ανωτέρω ποσοτικής προσέγγισης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (2 κλίνες μακροχρόνιας μίσθωσης ανά 4 κλίνες βραχυχρόνιας μίσθωσης) αποδίδει τη συμπληρωματική διάθεση στην αγορά στέγης τουλάχιστον 481.000 κλινών ή 120.000 κατοικιών 2 υπνοδωματίων μακροχρόνιας μίσθωσης.
Σημειώνει δε ότι η πρόταση αυτή μειώνει χωρίς να καταργεί το κέρδος από τη δραστηριότητα βραχυχρόνιας μίσθωσης κατοικιών προς όφελος των στερούμενων ακίνητης περιουσίας και της διατήρησης του περιβάλλοντος κοινωνικού βιότοπου.
Οι θέσεις της ΕΕΚΕ αναλυτικά
Η μελέτη της ΕΕΚΕ επισημαίνει ότι η κρίση στέγασης δεν είναι μόνο ζήτημα προσφοράς κατοικίας, αλλά και αποτέλεσμα ανισοτήτων, ανεπαρκούς κοινωνικής πολιτικής και στρεβλώσεων της αγοράς.
Γι’ αυτό, οι προτάσεις της στηρίζονται σε τέσσερις βασικούς μεθοδολογικούς άξονες:
- Τμηματοποίηση των αναγκών – διαφορετικές πολιτικές για φοιτητές, νέους, υπερήλικες, δημοσίους υπαλλήλους, ενοικιαστές και ιδιοκτήτες.
- Εφαρμογή της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης – όσοι ωφελούνται από τη στεγαστική αγορά (π.χ. βραχυχρόνιες μισθώσεις) να συμβάλλουν στην ενίσχυση της κοινωνικής κατοικίας.
- Πολυμορφικοί φορείς υλοποίησης – συνδυασμός δημόσιων, δημοτικών και κοινωνικών φορέων που προσαρμόζονται στις τοπικές ανάγκες.
- Χρηματοδοτικές καινοτομίες – όπως η αναχρηματοδότηση στεγαστικών δανείων και η δημιουργία Ομολόγων Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Με βάση αυτούς τους άξονες, η ΕΕΚΕ διατυπώνει έξι συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής:
- Αύξηση της προσφοράς κατοικιών μακροχρόνιας ενοικίασης μέσω φορολογικών κινήτρων, μηδενισμού ΕΝΦΙΑ και ενδιάμεσων φορέων που θα διασφαλίζουν τη σωστή χρήση των ακινήτων.
- Υποβοήθηση της επαναγοράς κατοικιών από πολίτες που έχασαν το σπίτι τους λόγω πλειστηριασμών, μέσω κοινωνικών ταμείων ή ομολόγων αλληλεγγύης.
- Αξιοποίηση των ακινήτων του Δημοσίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη στέγαση φοιτητών, υπερηλίκων, ατόμων με αναπηρία και εργαζομένων εκτός έδρας.
- Ενίσχυση της κατασκευής προσιτών νεόδμητων κατοικιών μέσω οικοδομικών συνεταιρισμών, με εγγυοδοσία του Δημοσίου για ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση.
- Αναβίωση μεγάλων αστικών διαμερισμάτων των δεκαετιών ’50–’60 μέσω προγραμμάτων συγκατοίκησης ειδικών ομάδων (νέοι, ηλικιωμένοι, δημόσιοι υπάλληλοι).
- Εξισορρόπηση μεταξύ βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων μισθώσεων κατοικιών, με υποχρέωση διάθεσης ποσοστού κλινών σε μακροχρόνια χρήση από τους ιδιοκτήτες βραχυχρόνιων ακινήτων.
Η ΕΕΚΕ τονίζει ότι οι προτάσεις αυτές είναι ρεαλιστικές, εφαρμόσιμες και κοινωνικά δίκαιες, καθώς μπορούν να ενεργοποιηθούν τόσο από την Κεντρική Διοίκηση όσο και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους ίδιους τους πολίτες.
Η στέγαση, αναφέρει, αποτελεί θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα, το οποίο οφείλει να προστατεύεται από την Πολιτεία με δίκαιες και βιώσιμες πολιτικές.
Η υλοποίηση ενός συνεκτικού σχεδίου στέγασης μπορεί να μετατρέψει τη στέγη από πηγή κοινωνικής ανασφάλειας σε πυλώνα κοινωνικής συνοχής και οικονομικής σταθερότητας, επισημαίνει η Ένωση.
