Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Παρασκευή επικαιροποιημένες κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη μέλη σχετικά με τις διαδικασίες θεώρησης καθώς και τους ελέγχους των συνόρων όσον αφορά Ρώσους πολίτες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των γεωπολιτικών ανησυχιών και των ανησυχιών για την ασφάλεια που συνδέονται με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η πρόσφατη κλιμάκωση του πολέμου από τη Ρωσία, μεταξύ άλλων μέσω επιστράτευσης και εικονικών «δημοψηφισμάτων», οδήγησε σε αύξηση των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των στρατεύσιμων και των οικογενειών τους, που προσπαθούν να διαφύγουν από τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Οι κατευθυντήριες γραμμές απαιτούν ενισχυμένο έλεγχο ασφάλειας κατά την έκδοση θεωρήσεων σε Ρώσους και αυξημένους ελέγχους των συνόρων, με πλήρη σεβασμό της νομοθεσίας της ΕΕ για το άσυλο.
Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές καλούν τα προξενεία και τις συνοριακές αρχές των κρατών μελών να εφαρμόζουν υψηλότερο επίπεδο ελέγχων ασφάλειας και συντονισμένη προσέγγιση κατά τη διενέργεια ατομικών αξιολογήσεων των αιτήσεων θεώρησης και ελέγχων των Ρώσων πολιτών στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης.
Ο Αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε σχετικά: «Χρειαζόμαστε μια ενιαία, ευρωπαϊκή προσέγγιση για την αντιμετώπιση των Ρώσων πολιτών που φθάνουν στα εξωτερικά μας σύνορα. Η ίδια ενότητα που έχουμε επιδείξει σταθερά απέναντι στη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας πρέπει να εφαρμοστεί και σε αυτή την περίπτωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι και θα παραμείνει πάντα τόπος ασύλου. Αυτό όμως τώρα αποτελεί κατά πρώτο και κύριο λόγο ζήτημα ασφάλειας: ο αυξημένος έλεγχος της έκδοσης θεωρήσεων και οι αυξημένοι συνοριακοί έλεγχοι θα διασφαλίσουν την προστασία μας και την ενότητά μας.»
Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, κ. Ίλβα Γιούανσον, πρόσθεσε: «Οι σημερινές [σ.σ. της Παρασκευής 30 Σεπτεμβρίου] κατευθυντήριες γραμμές εντάσσονται στο πλαίσιο της πρόσφατης κλιμάκωσης του πολέμου από τον πρόεδρο Πούτιν. Η απειλή για την ασφάλεια είναι πραγματική. Η ΕΕ θα προστατεύσει τον εαυτό της και τους πολίτες μας. Διασφαλίζουμε μια συνεκτική και ενωμένη προσέγγιση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ όσον αφορά τους Ρώσους πολίτες, καθώς και όσον αφορά την εφαρμογή αυστηρών κανόνων για την έκδοση θεωρήσεων βραχείας παραμονής για τους Ρώσους πολίτες. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη δεν θα κλείσει την πόρτα σε όσους χρειάζονται πραγματικά προστασία.
Ενισχυμένος έλεγχος ασφάλειας όσον αφορά τη χορήγηση θεωρήσεων σε Ρώσους
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογήσουν με συσταλτικό και συντονισμένο τρόπο τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι Ρώσοι πολίτες μπορούν να λαμβάνουν θεωρήσεις Σένγκεν. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν αυστηρή προσέγγιση κατά την αξιολόγηση της αιτιολόγησης του ταξιδιού. Αυτό περιλαμβάνει τους Ρώσους πολίτες που προσπαθούν να ξεφύγουν από την επιστράτευση.
Εάν ένας αιτών (π.χ. πρόσωπο που προσπαθεί να ξεφύγει από την επιστράτευση) σχεδιάζει μακρά παραμονή στην ΕΕ, τα προξενεία των κρατών μελών θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την υπόθεση σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς κανόνες για τις θεωρήσεις μακράς διάρκειας. Στην περίπτωση θεωρήσεων βραχείας παραμονής, τα προξενεία καλούνται να εφαρμόζουν τυχόν παρεκκλίσεις για ανθρωπιστικούς λόγους με συσταλτικό τρόπο. Εναπόκειται στα κράτη μέλη, βάσει ατομικής εξέτασης, να αξιολογήσουν αν οι αιτήσεις των Ρώσων πολιτών μπορούν να χαρακτηριστούν ως εμπίπτουσες στην κατηγορία των ανθρωπιστικών λόγων.
Τα προξενεία των κρατών μελών θα πρέπει επίσης να εξετάσουν προσεκτικά τις περιπτώσεις Ρώσων που υποβάλλουν αίτηση θεώρησης βραχείας παραμονής από μέρος εκτός Ρωσίας. Οι εν λόγω περιπτώσεις θα πρέπει να κατευθύνονται στο προξενείο που είναι υπεύθυνο για τον τόπο διαμονής τους, κανονικά στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Ανάκληση και ακύρωση έγκυρων θεωρήσεων (στα σύνορα)
Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να δώσουν εντολή στα προξενεία και τους συνοριοφύλακές τους να ασκούν αυξημένο έλεγχο και να υιοθετήσουν αυστηρή προσέγγιση όσον αφορά την επαναξιολόγηση των θεωρήσεων που έχουν ήδη χορηγηθεί σε κάθε πολίτη της Ρωσικής Ομοσπονδίας, με βάση την επανεξέταση της ατομικής κατάστασης στο τρέχον γεωπολιτικό πλαίσιο. Σύμφωνα με το άρθρο 30 του κώδικα θεωρήσεων, η απλή κατοχή θεώρησης δεν παρέχει αυτομάτως δικαίωμα εισόδου στον χώρο Σένγκεν. Στην περίπτωση που συντρέχουν λόγοι ακύρωσης/ανάκλησης, η σχετική απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται από τον/την συνοριοφύλακα, ανεξάρτητα από το κράτος μέλος που χορηγεί τη θεώρηση.
Συντονισμένοι και διεξοδικοί έλεγχοι των Ρώσων πολιτών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ
Η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων αποτελεί προϋπόθεση για τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Οι κατευθυντήριες γραμμές επισημαίνουν πτυχές του κώδικα συνόρων του Σένγκεν και καλούν τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τους ελέγχους ασφάλειας στα εξωτερικά σύνορα και να ακολουθήσουν συντονισμένη προσέγγιση στα σύνορα της ΕΕ με τη Ρωσική Ομοσπονδία, ώστε να αποφευχθεί η είσοδος Ρώσου πολίτη από ένα σύνορο τη στιγμή που δεν του έχει επιτραπεί η είσοδος από άλλο σύνορο.
Οι κατευθυντήριες γραμμές δεν θίγουν το εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο στον τομέα του ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη επαναπροώθησης.
Προσεκτικότερη αξιολόγηση των ταξιδιωτικών εγγράφων από μεταφορείς επιβατών
Οι κατευθυντήριες γραμμές υπενθυμίζουν επίσης ότι οι μεταφορείς είναι υπεύθυνοι για τους υπηκόους τρίτων χωρών τους οποίους έχουν μεταφέρει στην ΕΕ αλλά στους οποίους δεν επετράπη η είσοδος. Οι μεταφορείς θα πρέπει να παραμένουν σε επαγρύπνηση κατά την επαλήθευση των ταξιδιωτικών εγγράφων που απαιτούνται για την είσοδο, ιδίως όσον αφορά Ρώσους πολίτες. Είναι επίσης υπεύθυνοι για την επιστροφή του προσώπου στο οποίο απαγορεύθηκε η είσοδος στην ΕΕ στη χώρα από την οποία αναχώρησε.
Επόμενα βήματα
Οι κατευθυντήριες γραμμές θα στηρίξουν τα κράτη μέλη και τα προξενεία τους, καθώς και τις αρχές συνοριοφυλακής τους.
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή αυτών των κατευθυντήριων γραμμών, ώστε να στηρίζει ταχείες και συντονισμένες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση όλων των αναδυόμενων προκλήσεων. Η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση για τον σκοπό αυτό στο πλαίσιο των IPCR (ολοκληρωμένων ρυθμίσεων της ΕΕ για την πολιτική αντιμετώπιση κρίσεων) και θα συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες μέσω του δικτύου Blueprint.
Ιστορικό
Στις 6 Σεπτεμβρίου η Επιτροπή πρότεινε την πλήρη αναστολή της συμφωνίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων με τη Ρωσική Ομοσπονδία, λόγω των αυξημένων κινδύνων για την ασφάλεια που αντιμετωπίζει η ΕΕ. Το Συμβούλιο ψήφισε επίσημα την πρόταση στις 9 Σεπτεμβρίου και, την ίδια ημέρα, η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη μέλη για τη στήριξη των προξενείων τους κατά τη διεκπεραίωση των αιτήσεων θεώρησης βραχείας παραμονής που υποβάλλονται από Ρώσους πολίτες.
Κατά τη διάρκεια της στρογγυλής τραπέζης υψηλού επιπέδου για την ολοκληρωμένη πολιτική αντιμετώπιση κρίσεων (IPCR) της 26ης Σεπτεμβρίου, τα κράτη μέλη ζήτησαν από την Επιτροπή να τα στηρίξει περαιτέρω και να επικαιροποιήσει τις κατευθυντήριες γραμμές για τις θεωρήσεις, που εκδόθηκαν στις 9 Σεπτεμβρίου, καθώς και να παράσχει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τους ελέγχους των συνόρων.
Οι νέες αυτές κατευθυντήριες γραμμές εκδίδονται για την εφαρμογή κοινής προσέγγισης της ΕΕ, καθώς διάφορα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν αυξημένη πίεση στα σύνορά τους με τη Ρωσική Ομοσπονδία, αλλά και αυξανόμενο αριθμό αιτήσεων θεώρησης και αιτήσεων πληροφοριών από Ρώσους πολίτες.