Το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου έως το 2025 που εγκρίθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και τους στόχους τουριστικής ανάπτυξης.
Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου αποτελεί δημοφιλή προορισμό κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, αλλά επίσης διαθέτει ελκυστικές προτάσεις θεματικού τουρισμού, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον παρέχει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο πολιτιστικός, ο ιαματικός, ή ο θρησκευτικός τουρισμός, ενώ τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια ανάπτυξης του συνεδριακού και εκθεσιακού τουρισμού. Ενίοτε, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου, συνεπάγεται και δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.
Παράγοντες όπως η υποβάθμιση ή και η καταστροφή των βιοτόπων και των προστατευόμενων περιοχών, η ρύπανση των ακτών, η αλλαγή χρήσεων γης, μειώνουν την ελκυστικότητα των περιοχών και επηρεάζουν αρνητικά τον τουριστικό κλάδο, δεδομένου ότι, το φυσικό τοπίο αποτελεί το σημαντικότερο πόλο έλξης.
Συνεπώς, επιτακτική κρίνεται η ανάγκη για την μετάβαση σε μία αειφόρο τουριστική ανάπτυξη, με έμφαση σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, με σεβασμό στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και απώτερο στόχο την στοχευμένη ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου και την προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Αναφορικά με το πολιτιστικό περιβάλλον της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, αυτό παρουσιάζεται ιδιαίτερα πλούσιο, με χώρους και μνημεία σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς, αρκετά εκ των οποίων υπάγονται σε καθεστώς προστασίας, με βάση τη νομοθεσία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Σε αυτά συγκαταλέγονται, μνημεία (αρχαία, βυζαντινά, μεσαιωνικά, αλλά και νεότερα), μουσεία, μοναστήρια, κάστρα και φρούρια, ενώ απαντάται μεγάλος αριθμός παραδοσιακών οικισμών του Βορείου Αιγαίου, οι οποίοι εντάσσονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας. Σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας των νησιών της περιφέρειας, αποτελούν τα στοιχεία λαϊκού πολιτισμού, τα οποία περιλαμβάνουν τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των περιοχών, τις τέχνες, τα γράμματα, τη μουσική και το χορό, τα οποία αναπτύχθηκαν στις τοπικές κοινωνίες και τα οποία προβάλλονται μέσω των λαογραφικών μουσείων της περιφέρειας καθώς και των πολιτιστικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια του έτους.
Ανάμεσα σε πληθώρα σημείων εξέχουσας πολιτιστικής αξίας και επισκεψιμότητας στην περιφέρεια, συμπεριλαμβάνεται και το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου, το οποίο αποτελεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης με ιδιαίτερα μεγάλη περιβαλλοντική, γεωλογική και παλαιοντολογική αξία. Τα μουσεία της περιφέρειας αποτελούν δυναμικό μοχλό πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της περιοχής, καθώς στις εγκαταστάσεις τους πραγματοποιούνται διεθνή επιστημονικά συνέδρια, εκθέσεις, διαλέξεις, προβολές και ποικίλες εκδηλώσεις.
Συμπερασματικά, το πολιτιστικό περιβάλλον της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, αποτελεί πόλο τουριστικής έλξης με αυξημένη επισκεψιμότητα εντούτοις στερείται μιας συντονισμένης πολιτικής προστασίας και ανάδειξής του.