Ενα ...πρωτογενές πλεόνασμα ακόμη χάθηκε για την ελληνική οικονομία την περίοδο 2010-2013 από τις απώλειες που κατέγραψε η Αθήνα ως τουριστικός προορισμός, καθώς τα μεν ξενοδοχεία της πρωτεύουσας είχαν 1,25 δισ. ευρώ λιγότερα έσοδα, ενώ σε άλλα 1,73 δισ. ευρώ υπολογίζονται οι απώλειες στις εκτός ξενοδοχείων τουριστικές δαπάνες. Συνολικά, δηλαδή η αρνητική εικόνα της Αθήνας αυτήν την περίοδο, λόγω των διαδηλώσεων και αναταραχών στο κέντρο, που επέφερε η οικονομική κρίση, στοίχισε 2,55 δισ. ευρώ. Στα χρόνια της κρίσης, εξάλλου, από το 2008 και εντεύθεν, έκλεισαν στην Αττική 89 ξενοδοχεία, από τα οποία τα 32 βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας.
Τα στοιχεία αυτά, που δείχνουν την επίδραση της κρίσης στον αθηναϊκό τουρισμό, έδωσε χθες η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑ-ΑΑ) και η GBR Consulting, που επεξεργάστηκε για λογαριασμό της Ένωσης τα στοιχεία κίνησης και απόδοσης των αθηναϊκών ξενοδοχείων τα τελευταία χρόνια.
Το παρήγορο από τη σημερινή παρουσίαση των τουριστικών μεγεθών της Αθήνας είναι ότι από το Μάρτιο του 2013 διαπιστώνεται μια σημαντική ανάκαμψη, με θετικές ενδείξεις και για φέτος, εφόσον, βεβαίως, δεν υπάρξουν γεγονότα, που θα διαταράξουν το σημερινό κλίμα. Συνολικά το 2013, οι πληρότητες αυξήθηκαν κατά 11% έναντι του 2012 και τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο βελτιώθηκαν κατά 8,7%.
Η βελτίωση, ωστόσο, αυτών των μεγεθών προήλθε κυρίως από τις μειωμένες τιμές, που έδωσαν τα αθηναϊκά ξενοδοχεία πέρυσι. Η μέση τιμή δωματίου το 2013 έκλεισε με αρνητικό πρόσημο και η πορεία των τιμών ήταν πτωτική καθ’ όλη την διάρκεια του έτους -με εξαίρεση τον Δεκέμβριο. Τις μεγαλύτερες απώλειες σε τιμές υπέστησαν τα ξενοδοχεία 4*, 3* και 2* (πτώση μέσης τιμής δωματίου έως και -16,2% το 2013 έναντι του 2012 και άνω του 20% έναντι του 2008/7). Ενισχυτικά στον τουρισμό της Αθήνας λειτούργησε και το ειρηνικό κλίμα, που επικράτησε πέρυσι, σε αντίθεση με βασικούς ανταγωνιστές μας όπως π.χ. στην γειτονική Κωνσταντινούπολη η οποία αντιμετώπισε σοβαρές κοινωνικές ταραχές και μέτρησε απώλειες έως και -15,2%. Τέλος, έγιναν σημαντικές προσπάθειες να επικοινωνηθεί στο εξωτερικό η πολύπλευρη ταυτότητα της πόλης, που απέδωσαν. Ιδιαίτερα η ΕΞΑ-ΑΑ μετέφερε αυτό το θετικό μήνυμα σε σημαντικό αριθμό ξένων δημοσιογράφων και τουρ οπερέιτορ που φιλοξένησε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2013.
Οι απώλειες, πάντως, από το 2008 παραμένουν μεγάλες, με τη μέση πληρότητα των καταλυμάτων να υπολείπεται κατά 20,2%, τη μέση τιμή δωματίου κατά 19,9% και του εσόδου ανά διαθέσιμο δωμάτιο κατά 36% (μέσος όρος, σε όλες τις κατηγορίες).
Συγκρατημένη αισιοδοξία για το 2014
Ο πρόεδρος της ΕΞΑ-ΑΑ κ.Αλέξανδρος Βασιλικός, μιλώντας στην εκδήλωση, τόνισε ότι τα “σταθεροποιητικά” αποτελέσματα του 2013 επιδρούν θετικά στην ψυχολογία και στις προσδοκίες των ξενοδόχων της Αθήνας. Άλλωστε και τα μηνύματα από τις βασικές αγορές και τον Συνεδριακό Τουρισμό είναι θετικά, ενώ επίσης θετικά επιδρά στην ζήτηση και στις πληρότητες η ανάληψη της Προεδρίας της Ε.Ε. από την Ελλάδα.
Το γεγονός δε, ότι ξενοδοχεία επαναλειτουργούν πάλι στην Αθήνα -όπως το ξενοδοχείο “Grecotel Pallas Athena” της Πλατείας Koτζιά -που φιλοξένησε την παρουσίαση της Ενωσης- και το “King George” της Πλατείας Συντάγματος, δεν μπορεί παρά να αποτελούν “καλά σημάδια”, είπε ο κ.Βασιλικός, προσθέτοντας ότι “ η νέα κλαδική συλλογική σύμβαση μεταξύ ξενοδόχων και εργαζομένων στον τουρισμό χωρίς μειώσεις και με πρόβλεψη συμβολικής αύξησης απ’ το 2015, αντανακλά αυτή την αισιοδοξία μας”. Ερωτώμενος για το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας και άλλων ξενοδοχείων, που έκλεισαν, ο κ.Βασιλικός τόνισε ότι το άνοιγμα ξενοδοχείου στην Αθήν παραμένει “θαρραλέα” απόφαση, καθώς ακόμη δεν έχει σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Μέχρι τότε, κάποιοι επιχειρηματίες θα τολμήσουν να ανοίξουν ξενοδοχεία και κάποιοι άλλοι ενδεχομένως να αποφασίσουν να κλείσουν ήδη λειτουργούντα.
Ωστόσο, επισήμανε ο πρόεδρος της ΕΞΑ-ΑΑ, “ο τουρισμός της Αθήνας εξακολουθεί να βρίσκεται στην κατηγορία “εύθραυστο και ευμετάβλητο προϊόν” και μπορεί να ανακάμψει ουσιαστικά μόνο υπό προϋποθέσεις: Διαχρονικά, οι δύο βασικές προϋποθέσεις για την καλή εξέλιξη των πραγμάτων αποδεικνύονται κατ’ αρχήν η σταθεροποίηση του κλίματος ασφάλειας, το οποίο έχει επιστρέψει σε σημαντικό βαθμό στην Αθήνα, η γενικότερη δηλαδή κοινωνικοπολιτική σταθερότητα και κατά δεύτερον, η εξωστρέφεια από πλευράς μας. Είναι αναγκαίο να διδαχτούμε από την κρίση και να συνεργαστούμε ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας. Οι συνέργειες επίσης, μεταξύ διαφορετικών κλάδων αλλά και επιχειρήσεων μπορούν να συμβάλλουν να τονωθεί ο τουρισμός, το εμπόριο, η εστίαση, οι αγορές και γενικά η κατανάλωση. Η δυναμική επανατοποθέτηση της Αθήνας στις αγορές πρέπει να συνοδευτεί από νέες προτάσεις προς τον επισκέπτη, προϊόντα και ιδέες. Αναγκαίο φυσικά εξακολουθεί να παραμένει και το γενικότερο νοικοκύρεμα της πρωτεύουσας. Η Αθήνα πρέπει να ξαναγίνει φιλική και να κερδίσει εκ νέου τους πολίτες της – άρα και τους επισκέπτες της. Η ΕΞΑΑΑ εργάζεται προς αυτήν και μόνο την κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια, με μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα».
Ο γενικός γραμματέας της Ενωσης κ.Κωνσταντίνος Ζήσης, που έχει ξενοδοχείο στο Μοναστηράκι, υπογράμμισε τη θεαματική βελτίωση της κατάστασης στην περιοχή της Ομόνοιας και του κέντρου, σε σχέση με το κλίμα φόβου, που επικρατούσε πριν από δυο χρόνια και εξέφρασε την ελπίδα ότι η ανάκαμψη της τουριστικής κίνησης στην Αθήνα θα δώσει τη δυνατότητα για βελτίωση των τιμών πρώτα στα μεγάλα ξενοδοχεία και στη συνέχεια και στα μικρά, τα οποία, λόγω του ανταγωνισμού, υφίστανται πίεση στις τιμές όταν τα γνωστά ξενοδοχεία δίνουν χαμηλότερες τιμές.
Ο επιμερισμός των απωλειών εσόδων στην Αθήνα
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης της GBR Consulting, εάν η Αθήνα ακολουθούσε την πορεία των άλλων μεγαλουπόλεων της Μεσογείου την περίοδο 2009-2013 θα είχε 630 εκατ.ευρώ επιπλέον έσοδα. Αποδεικνύεται, δηλαδή, ότι η κρίση δεν άγγιξε τη Βαρκελώνη, τη Ρώμη, τη Λισαβόνα, τη Μαδρίτη, το Μιλάνο και την Κωνσταντινούπολη αυτά τα δύσκολα χρόνια, σε αντίθεση με την Αθήνα, που φαίνεται ότι πλήρωσε και την έλλειψη μιας αξιόπιστης στρατηγικής προώθησης στις ξένες αγορές.