Το 2022 το μεγαλύτερο Συνέδριο του τουριστικού τομέα, που πραγματοποίησε ο ΣΕΤΕ, ανέδειξε τον ρόλο του ελληνικού τουρισμού ως ενεργού και ουσιαστικού συντελεστή για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδας.
Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μεταξύ άλλων επιτυχημένα παραδείγματα τουριστικών προϊόντων από το διεθνές περιβάλλον, που κατάφεραν να επαναλανσαριστούν, αφού επαναπροσδιόρισαν τις σχέσεις με τις τοπικές κοινωνίες.
Η Valeria Duflot, Συν-Iδρύτρια και Εμπνευστής της Venezia Autentica, η Jelka Tepšić, Αντιδήμαρχος Ντουμπρόβνικ και ο Graeme Jackson, Head of Strategic Partnerships, The Travel Foundation μοιράστηκαν πληροφορίες από προσωπικές εμπειρίες και παραδείγματα από τις πόλεις τους κατά τη διάρκεια του δεύτερου πάνελ συζήτησης με τίτλο «Επαναπροσδιορίζοντας τη Σχέση του Τουρισμού με τις Τοπικές Κοινωνίες» powered by Toposophy.
Η κ. Duflot υπογράμμισε ότι η δημιουργία του wellbeing βρίσκεται στην καρδιά της τουριστικής βιομηχανίας, και θα έπρεπε να αποτελεί το πραγματικό μέτρο της επιτυχίας της. Εξέφρασε δε την άποψη ότι οι περισσότερες κρίσεις που έχουμε περάσει είναι απόρροια των επιδιώξεων για βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη σε βάρος του wellbeign των ανθρώπων, των προορισμών και του πλανήτη.
Για να φτάσουμε, όπως είπε, στο σημείο αποκατάστασης του wellbeing, θα πρέπει να επανεξετάσουμε τη σχέση μεταξύ του τουρισμού και των τοπικών κοινωνιών.
Αναφερόμενη στο παράδειγμα του υπερτουρισμού στη Βενετία, είπε ότι πρόκειται για μία πόλη 50.000 κατοίκων με επισκέπτες που πριν από τον COVID ξεπερνούσαν καθημερινά κατά πολύ τις αντοχές της, με αποτέλεσμα να προκληθούν διαμαρτυρίες κατά του τουρισμού από τους κατοίκους με μότο «we resist, we exist». Μετά τον COVID, σε περιόδους όπου δεν υπήρχε καραντίνα των κατοίκων, η πόλη έμοιαζε άδεια ενώ από το Πάσχα του 2022 κι έπειτα η εικόνα της επέστρεψε στην εποχή προ COVID με τους τουρίστες να κατακλύζουν κάθε γωνιά της.
Συνέπειες του υπερτουρισμού στη Βενετία είναι η αύξηση του κόστους ζωής, η μειωμένη ποιότητα ζωής, η εξαφάνιση προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται στους κατοίκους, οι ζημιές στην πολιτιστική και περιβαλλοντική κληρονομιά, ο αυξημένος αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής, η μετατροπή της τοπική οικονομίας, η μετακίνηση των κατοίκων και το χρέος του προορισμού.
Έχουμε τον λάθος τρόπο υπολογισμού της επιτυχίας, τόνισε, γιατί στοχεύουμε στην βραχυπρόθεσμη οικνομική ανάπτυξη και δεν ενσωματώνουμε τις κοινωνίες στο σχεδιασμό του τουρισμού.
Η τοπική κοινωνία της Βενετίας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, τόνισε, και αυτή είναι μια ιστορία προειδοποίησης για προορισμούς σε όλο τον κόσμο. Αυτό που συμβαίνει στη Βενετία είναι το μέλλον όλων των προορισμών αν δεν ξανασκεφτούμε τον σκοπό και τον τρόπο διακυβέρνησης του τουρισμού.
«Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την ευημερία των ανθρώπων, των τόπων και του πλανήτη ως τον νέο πολιτικό αστέρα, έναν πλοηγό που θα μας καθοδηγήσει να τοπουετήσουμε τις δυναμικές κοινότητες στο κέντρο όλων όσων σχεδιάζουμε και υλοποιούμε», επισήμανε η κ. Duflot.
H κ. Tepšić είναι υπεύθυνη για τον Τουρισμό, την Αειφορία και τον Πολιτισμό στο δήμο του Ντουμπρόβνικ και κατά τη διάρκεια της θητείας της η πόλη ανέπτυξε ένα στρατηγικό μακροπρόθεσμο πρότζεκτ με τίτλο «Σεβαστείτε την Πόλη».
Η πόλη των 40.000 κατοίκων, με την πλούσια ιστορία, πλέον αποτελεί ένα μεγάλο προορισμό κρουαζιέρας αλλά και πόλος έλξης επισκεπτών από όλο τον κόσμο. Όπως είπε η κ. Tepšić ο υπερτουρισμός άρχισε να απομιζεί τις αντοχές της πόλης και να εξαντλεί τους κατοίκους της, και γνωρίζαμε ότι έπρεπε να κάνουμε κάτι άμεσα έχοντας στο μυαλό το όφελος των κατοίκων αλλά και τις απόψεις τους για τον τουρισμό.
Ήταν μια κρίση που χρειάστηκε να διαχειριστούμε, υπογράμμισε. Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκε το έργο Respect the City, το οποίο μας βοήθησε να εντοπίσουμε νέες ευκαιρίες που προέκυψαν από την κρίση που δημιουργήθηκε λόγω του COVID και είμαστε αποφασισμένοι να το αναπτύξουμε περαιτέρω.
Το έργο βασίστηκε σε 4 πυλώνες και στόχους, τους ανθρώπους, την τουριστική οικονομία, την κοινωνία και τη φύση, και τις μετακινήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, ενσωματώθηκε η διαχείριση προορισμού, οι συνέργειες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, βελτιώθηκαν οι επικοινωνίες, οι συνεργασίες και ο συντονισμός μεταξύ όλων των μετόχων και των κατοίκων.
Οι βασικοί στόχοι του έργου είναι η ικανοποίηση των κατοίκων, και η ικανοποίηση των επισκεπτών της πόλης με ποιοτικές εμπειρίες.
Στα πρώτα μέτρα που εφαρμόστηκαν ήταν το πλαφόν στον αριθμό επιβατών κρουαζιέρας σε συνεργασία με την CLIA, καθώς και η επιβολή φόρου κρουαζιέρας.
Παράλληλα, μέσω της υιοθέτησης λύσεων που συνάδουν με τις αρχές της «ευφυούς πόλης», όπως η «ευφυής» στάθμευση, η κοινή χρήση αυτοκινήτου, η online κράτηση για λεωορεία, η παρακολούθηση μέσω κάμερας καθώς και η παροχή ενός ειδικά σχεδιασμένου δωματίου ελέγχου, καταφέραμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις ανάγκες του τουρισμού, ενώ παράλληλα μειώσαμε την πίεση που ασκείται στις τοπικές κοινωνίες, επισήμανε.
Συμπερασματικά, είπε, δεσμευόμαστε ότι θα διασφαλίσουμε τη φήμη του Ντουμπρόβνικ ως ένα εξαιρετικό μέρος για όλους: κατοίκους και επισκέπτες.
Από την πλευρά του ο κ. Jackson επισήμανε ότι στόχος είναι να προσφέρουμε νέες ιδέες στον τουρισμό, οι οποίες θα έχουν να προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες και εάν συνοψίσει κανείς τις αρχές του μη κερδοσκοπικού οργανισμού The Travel Foundation, αυτές είναι η ισότητα και η αλλαγή, και αυτή είναι η οπτική με την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη μετροπή του τουρισμού ώστε να επιτύχουμε τον στόχο του «reframe the success».
Η επαναξιολόγηση της αξίας του τουρισμού για τις επιχειρήσεις θα πρέπει να περνά μέσα από ορισμένα ερωτήματα, τα οποία συνθέτουν την βέλτιστη προσέγγιση πλαισίου αξίας: Ποιά αξία μπορεί να φέρει ο τουρισμός στο όραμά σας; Ποιός είναι ο αντίκτυπος υψηλότερης προτεραιότητας (αρνητικός και θετικός); Πώς μπορούμε να προσαρμόσουμε αυτόν τον αντίκτυπο;
Είναι σαφές, είπε, ότι η επιχειρηματικότητα όπως την έχουμε συνηθίσει δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη επιλογή και πως οι προορισμοί και οι τουριστικές επιχειρήσεις πρέπει να επανεκτιμήσουν και να ανταποκριθούν με ριζοσπαστικούς τρόπους.
Όπως εξήγησε, για να κατανοήσουμε καλύτερα τις ανάγκες των κοινοτήτων, να ορίσουμε νέους καίριους δείκτες απόδοσης που να αντικατοπτρίζουν μια άνευ προηγουμένου κατάσταση και να διασφαλίσουμε οτι ο τουρισμός διατηρεί την άδεια λειτουργίας του εκ μέρους της κοινωνίας ώστε να μπορεί ουσιαστικά να αποτελέσει μια «δύναμη για το καλό».
Όταν παρουσιάσαμε το 4VI ως μοντέλο κοινωνικής επιχείρησης στο ετήσιό μας συνέδριο τον Απρίλιο του 2022, προσδιορίσαμε ότι θα επανεπενδύαμε έσοδα από έργα κοινωνικού αντίκτυπου, καθοδηγούμενα από παγκοσμίως αναγνωρισμένα προγράμματα και αρχές όπως το Responsible Tourism Institute Biosphere Program και τη Διακήρυξη της Γλασκόβης του ΠΟΤ για την κλιματική αλλαγή, εξήγησε. Θα εστιάσουμε σε πυλώνες κοινωνικής ευθύνης που θέτουν τις ανάγκες των κοινοτήτων και των κατοίκων στο επίκεντρο.
Σε τελική ανάλυση, τόνισε ο κ. Jackson, ένα υπέροχο μέρος για να ζεις είναι ένα υπέροχο μέρος για να επισκεφτείς, αλλά ένα υπέροχο μέρος για να επισκεφθείς δεν είναι πάντα ένα εξαιρετικό μέρος για να ζήσεις. Σε αυτό το νέο μοντέλο, προσπαθούμε να συμβάλουμε σε ένα ισορροπημένο και προσανατολισμένο προς την κοινότητα τουριστικό οικοσύστημα.