Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε σε διακήρυξη συνοπτικού διαγωνισμού με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάση βέλτιστης σχέσης ποιότητας- τιμής, για την ανάδειξη αναδόχου για την Σύνταξη Σχεδίου Δράσης για τα Αστικά Στερεά Απόβλητα λόγω τουρισμού στο πλαίσιο του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-2030.
Οι προσφορές θα πρέπει να έχουν περιέλθει στο πρωτόκολλο της Αναθέτουσας Αρχής, Λ. Μεσογείων 119, Αθήνα (7ος Όροφος), 11526 Αθήνα, το αργότερο έως την Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου και ώρα 12.00. Η προϋπολογισθείσα δαπάνη ανέρχεται σε 56.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ.
Με βάση το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, ο εθνικός στόχος για προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση φτάνει κατ’ ελάχιστον στο 60% κ.β. το έτος 2030 και 65% το 2035 επί του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). Επίσης, με βάση το νέο ΕΣΔΑ, ως ρεύμα ιδιαίτερης σημασίας έχουν αναδειχθεί τα απόβλητα τα οφειλόμενα στις τουριστικές ροές. Υπολογίζεται ότι περίπου το 3,3% του συνόλου των παραγόμενων ΑΣΑ (έτος αναφοράς 2018) είναι αποτέλεσμα των εξωτερικών τουριστικών ροών στη χώρα (εισαγόμενος τουρισμός), ποσοστό που αναμένεται να φτάσει τα έτη 2025 και 2030, το 5,4% και το 7,5% του συνόλου των ΑΣΑ αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τα απόβλητα από τουριστικές ροές από το εξωτερικό αναμένεται να υπερδιπλασιαστούν στη διάρκεια κάλυψης του νέου ΕΣΔΑ, τόσο από πλευράς ποσοστιαίας συμμετοχής τους στο ρεύμα των ΑΣΑ, όσο και από πλευράς απόλυτων ποσοτήτων.
Το ρεύμα των αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών εμφανίζει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αν συνεκτιμηθούν και οι εγχώριες τουριστικές ροές. Παρότι οι εσωτερικές τουριστικές ροές δεν επηρεάζουν την παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ σε επίπεδο χώρας, παρόλα αυτά εμφανίζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον σε επίπεδο περιφέρειας και ΟΤΑ Α’ βαθμού, κατά συνέπεια πρέπει να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπ’ όψη από τα οικεία Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) και τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ). Τα απόβλητα από τις εσωτερικές τουριστικές ροές χαρακτηρίζονται από τις ίδιες δυνατότητες εφαρμογής δράσεων, όπως και αυτά των τουριστικών ροών από το εξωτερικό.
Τα αστικά στερεά απόβλητα λόγω τουριστικών ροών αποτελούν γόνιμο πεδίο εφαρμογής δράσεων πρόληψης, ενώ παράλληλα οι τελικώς παραγόμενες ποσότητες μπορεί και πρέπει να υφίστανται κατάλληλη διαχείριση, ώστε τα ποσοστά ανάκτησης και ανακύκλωσης να είναι κατά το δυνατό ψηλότερα.
Ο τομέας του τουρισμού έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που επιτρέπουν τη διακριτή αντιμετώπιση της διαχείρισης των αποβλήτων με στόχο κατ’ αρχάς την αποτροπή δημιουργίας τους, την αύξηση της αξιοποίησής τους με τη συνακόλουθη μείωση των επιπτώσεών τους.
Συγκεκριμένα, η παραγωγή αστικών στερεών αποβλήτων από τον τουρισμό:
-Είναι χρονικά συγκεντρωμένη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ για το έτος 2019, το 60% των αφίξεων τουριστών στη χώρα, καταγράφεται στο 3ο τρίμηνο του έτους.
-Είναι γεωγραφικά περιορισμένη στις τουριστικές περιοχές της χώρας.
-Στον τομέα των βιοαποβλήτων, η παραγωγή τους είναι εστιασμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό στις ξενοδοχειακές μονάδες και στα καταστήματα εστίασης.
-Πάνω από το 70% των τουριστών προέρχεται από ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής, που αφενός λόγω του υψηλότερου εισοδήματός τους έχουν τη δυνατότητα μεγαλύτερης κατανάλωσης και άρα αυξημένης κατά κεφαλή παραγωγής αποβλήτων, απ’ την άλλη όμως ως κοινωνίες έχουν υψηλές επιδόσεις στην πρόληψη και στην ανακύκλωση, άρα είναι κοινό συνειδητοποιημένο για την αναγκαιότητα ορθολογικής διαχείρισης των προϊόντων και αποβλήτων με τρόπο που να ελαχιστοποιείται η παραγωγή τους, να επιτυγχάνεται η ανακύκλωση και να αποφεύγεται κατά το δυνατό η ταφή.
Πέραν της ούτως ή άλλως πολύ σημαντικής συμβολής των αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών σε επίπεδο χώρας, αυτή έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία σε τοπικό επίπεδο κυρίως της νησιωτικής χώρας, όπου πολλές φορές τα απόβλητα αυτά υπερβαίνουν κατά πολύ την παραγωγή αποβλήτων του μόνιμου πληθυσμού.
Η χωρική και χρονική συγκέντρωση των αποβλήτων αυτών, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η υπεύθυνη διαχείρισή τους αποτελεί στοιχείο που μπορεί να βελτιώσει το τουριστικό προϊόν της χώρας, είναι ο λόγος της ιδιαίτερης αναφοράς στη διαχείρισή τους στο πλαίσιο του νέου ΕΣΔΑ.
Δεδομένης τις ιδιαιτερότητας των αποβλήτων αυτών, τόσο από πλευράς εποχικότητας και μεγάλης τοπικής αιχμής της παραγωγής τους (λίγοι μήνες κατ’ έτος), όσο και της εντοπισμένης πηγής προέλευσής τους (κατανάλωση εντός τουριστικών εγκαταστάσεων ή σε συγκεκριμένες περιοχές ενδιαφέροντος - επισκεψιμότητας εκτός αυτών) αλλά και της εκτιμώμενης διαφοροποιημένης ποιοτικής τους σύστασης (αναμενόμενα μεγαλύτερα ποσοστά αποβλήτων κουζίνας και αποβλήτων συσκευασιών), απαιτείται να εκπονηθεί ένα σχέδιο δράσης για την τα απόβλητα λόγω τουριστικών ροών στο πλαίσιο υλοποίησης του νέου ΕΣΔΑ 2020-2030.
Το σχέδιο δράσης για τα απόβλητα αυτά μπορεί - εφόσον είναι χρονικά εφικτό- να τροφοδοτήσει τα νέα ΠΕΣΔΑ, αλλά σε κάθε περίπτωση μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τη σωστή υλοποίηση των προβλέψεων του ΕΣΔΑ και των νέων ΠΕΣΔΑ ως προς το θέμα αυτό. Επίσης αυτό το ειδικό σχέδιο δράσης θα αποτελέσει οδηγό για τις τουριστικές επιχειρήσεις, για τους Δήμους, για τους ΦΟΔΣΑ και για την πολιτεία ώστε να εφαρμοστούν ειδικές δράσεις ανά κύριο συστατικό υπο-ρεύμα με στόχο την πρόληψη της παραγωγής (π.χ. μείωση σπατάλης τροφίμων), την αύξηση της διαλογής στην πηγή και την ανάκτηση υλικών, ώστε να δημιουργηθεί ένα τουριστικό προϊόν με πράσινα, «κυκλικά» χαρακτηριστικά, που θα μπορέσει μεταξύ άλλων να μειώσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε τοπικό επίπεδο, να μειώσει το κόστος διαχείρισης αποβλήτων για τις τουριστικές επιχειρήσεις και να δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην προσέλκυση ξένων τουριστών από χώρες με υψηλή περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
Αντικείμενο της τεχνικής υποστήριξης
Ο σκοπός του έργου συνίσταται στην κατάρτιση σχεδίου δράσης τα απόβλητα λόγω τουρισμού στο πλαίσιο του νέου ΕΣΔΑ 2020-2030.
Για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού, αντικείμενο του παρόντος έργου αποτελεί η παροχή υπηρεσιών συμβούλου στην οποία περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
1. Εκτίμηση του κατά κεφαλήν ποσοστού παραγωγής αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών με βάση από ευρωπαϊκές, διεθνείς και ελληνικές μελέτες και λοιπά διαθέσιμα στοιχεία.
2. Εκτίμηση των ειδών και της εποχικότητας των παραγόμενων αποβλήτων στον τουριστικό κλάδο με βάση από ευρωπαϊκές, διεθνείς και ελληνικές μελέτες και λοιπά διαθέσιμα στοιχεία.
3. Επισκόπηση Βέλτιστων Διαθέσιμων πρακτικών / μελετών περίπτωσης (casestudies) σε Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνώς και SWOT Ανάλυση για την εφαρμογή τους στην Ελλάδα.
4. Τεχνική Διαβούλευση με εμπλεκόμενους φορείς (τουρισμού, ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ κλπ).
5. Δημιουργία Πλαισίου Δράσεων ανά είδος τουριστικής δραστηριότητας (επιχείρησης) και ανά είδος βασικής υποκατηγορίας αποβλήτων.
6. Εκπόνηση Ειδικού Σχεδίου Δράσης με Νομοθετικές, Χρηματοδοτικές και άλλες απαραίτητες παρεμβάσεις για την υποχρέωση ή/και ενθάρρυνση των επιχειρήσεων του τουριστικού τομέα που σχετίζονται πρωτίστως με την παραγωγή αποβλήτων, αλλά και λοιπών εμπλεκομένων για ενεργή συμμετοχή.