Μια νέα κατηγορία εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης για τη χώρα έχουν δημιουργήσει οι Έλληνες που έφυγαν τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό για επαγγελματικούς λόγους.
Η εν λόγω κατηγορία αποτελεί πλέον έναν υπολογίσιμο αριθμό εισερχόμενων επισκεπτών, ο οποίος προσμετρείται –εφόσον υφίσταται μόνιμη κατοικία στο εξωτερικό– στις συνολικές αφίξεις τουριστών της χώρας.
Σύμφωνα με στοιχεία του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος», η επιβατική κίνηση από τους Έλληνες του εξωτερικού άγγιξε το 2016 τις 700.000 παρουσιάζοντας αύξηση κατά 12% σε σχέση με το 2015. Συνολικά τη διετία 2015-2016 η επιβατική κίνηση από τους Έλληνες του εξωτερικού ξεπέρασε το 1,5 εκατ. Οι κύριες χώρες μετακίνησης προς την Ελλάδα είναι η Βρετανία, η Γερμανία, η Κύπρος και οι ΗΠΑ.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για την μετανάστευση από την Ελλάδα περιέχονται στη νέα έρευνα της ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ με θέμα «Oι επιπτώσεις της κρίσης στα εισοδήματα των Ελλήνων».
Ειδικότερα, η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για τη μετανάστευση συνοψίζει τα διαθέσιμα δεδομένα ως εξής: «Η μετανάστευση από την Ελλάδα παραμένει μεγάλη: μεταξύ 2008 και 2016, εκτιμάται ότι μετανάστευσαν 427.000 άτομα. Οι ετήσιες μεταναστευτικές ροές αυξήθηκαν από 40.000 πριν από το 2010 σε πάνω από 100.000 το 2016. Αντίθετα με προηγούμενα μεταναστευτικά κύματα, οι τωρινοί μετανάστες είναι ως επί το πλείστον νέοι, ανύπανδροι, κάτοικοι των πόλεων και υψηλής μόρφωσης. Τα τρία τέταρτα είναι πτυχιούχοι πανεπιστημίου, και το ένα τρίτο από αυτούς είναι είτε κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος είτε πτυχιούχοι ιατρικής ή πολυτεχνικών σχολών. Περίπου 80% μετακινήθηκαν προς κάποια χώρα της ΕΕ, με τη Γερμανία και τη Βρετανία να δέχονται 25% του συνόλου η κάθε μία».
Σύμφωνα με την έρευνα της ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ, τα επίσημα δεδομένα της Eurostat για τις πληθυσμιακές μετακινήσεις επιβεβαιώνουν αυτή την εικόνα. Η μετανάστευση από την Ελλάδα ήταν γενικά σταθερή (σε χαμηλά επίπεδα) μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης, ενώ στη συνέχεια εκτινάχθηκε.
Άλλες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι οι περισσότεροι μετανάστες από την Ελλάδα εγκαθίστανται στη Γερμανία, με τη Βρετανία και την Αυστραλία να ακολουθούν, ότι ένα μεγάλο ποσοστό είναι νεαρής ηλικίας, και ότι πολλοί είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου.
Η μετανάστευση τόσων χιλιάδων μορφωμένων νέων από την Ελλάδα περιγράφεται συνήθως ως οικονομική αιμορραγία («brain drain» ή «διαρροή εγκεφάλων»). Πρόσφατη έρευνα της συμβουλευτικής εταιρείας Endeavor υπολόγισε ότι την περίοδο 2008-2016 οι μετανάστες από την Ελλάδα παρήγαγαν προϊόν αξίας 50 δισ. ευρώ και πλήρωσαν φόρους ύψους 12,9 δισ. ευρώ στις χώρες που τους φιλοξενούν, ενώ το ελληνικό κράτος είχε δαπανήσει για τη μόρφωσή τους το ποσό των 8 δισ. ευρώ.
Όπως επισημαίνεται στην έρευνα της ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η «διαρροή εγκεφάλων» συνιστά σοβαρό πρόβλημα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι η διάρκεια της παραμονής τους στο εξωτερικό. Εάν δεν επιστρέψουν ποτέ (ή εάν το κάνουν μόνο ως συνταξιούχοι) η χώρα θα έχει χάσει πολύ περισσότερα από τους διαφυγόντες φόρους ή τη δαπάνη εκπαίδευσής τους. Εάν όμως επιστρέψουν -π.χ. σε 5 ή 10 χρόνια από σήμερα– θα είναι κατά τεκμήριο φορείς πολύτιμων γνώσεων και εμπειριών που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα όσων θα εργάζονται μαζί τους, θα επιταχύνουν την οικονομική ανάκαμψη και θα συμβάλουν τον εκσυγχρονισμό των αντιλήψεων, μετατρέποντας τη «διαρροή» σε «ανάκτηση εγκεφάλων» («brain gain»).