Διεθνές Ιστορικό Τοπόσημο Μηχανικής ανακηρύχθηκε το Ευπαλίνειο Όρυγμα από την American Society of Civil Engineers (ASCE), σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2017 στη Σάμο, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού, κ. Λυδίας Κονιόρδου.
Η εκδήλωση, υπό την αιγίδα του ΥΠ.ΠΟ.Α. και με την υποστήριξη του Δήμου Σάμου, πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Δημαρχείου Σάμου. Ακολούθησε Αποκάλυψη Αναμνηστικής Πλάκας στη Νότια Είσοδο του Ευπαλινείου Ορύγματος, από την Υπουργό Πολιτισμού και τον Elias Sayah κυβερνήτη στη Διεθνή Περιφέρεια της ASCE. Παρόντες στην εκδήλωση ήταν επίσης ο Μητροπολίτης Σάμου, Ικαρίας, Φούρνων και Κορσεών κ.κ.Ευσέβιος, ο Βουλευτής Σάμου Δημήτρης Σεβαστάκης, ο Δήμαρχος Σάμου Μιχαήλ Αγγελόπουλος, ο Αντιπεριφερειάρχης Βορείου Αιγαίου Νίκος Κατρακάζος, εκπρόσωποι του ΕΜΠ και της ASCE, εκπρόσωποι των υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.Α. που υλοποίησαν το έργο και τοπικοί παράγοντες.
Το Ευπαλίνειο Υδραγωγείο στο Πυθαγόρειο Σάμου αποτελεί -παγκοσμίως- μεγαλειώδες μνημείο της ανθρώπινης και κατασκευαστικής ικανότητας, ένα ανεπανάληπτο τεχνικό έργο, που λειτουργούσε επιτυχώς για 1100 περίπου χρόνια. «Η αποκατάσταση, η συντήρηση και η ανάδειξη του σπουδαίου αυτού διαχρονικού μνημείου, του Ευπαλίνειου Ορύγματος, υπήρξε από τις προτεραιότητες του ΥΠ.ΠΟ.Α, γι αυτό δεν μπορώ να κρύψω τη χαρά μου σήμερα, εδώ, μπροστά σας» ανέφερε η Υπουργός Πολιτισμού. «Θέλω να ευχαριστήσω όσους συνέβαλαν όλα αυτά τα χρόνια, όχι μονο με την επιστημονική τους επάρκεια αλλά και με την αγάπη τους, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο. Η ανασκαφική εργασία του κου Κίναστ και του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, η προσφορά των Ελλήνων επιστημόνων, η σπουδαία αναστηλωτική εργασία και το έργο συντήρησης των Διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ, όλοι συνέβαλαν ώστε για να να δοθεί αυτό το έργο στη Σάμο, να γίνει τόπος προορισμού και να συμβάλλει στην ανάπτυξη του νησιού. Σημειώνουμε ότι η επισκεψιμότητα φέτος θα ξεπεράσει τα όρια του 2015, αφού μέχρι τώρα έχουν επισκεφτεί το μνημείο περί τους 45.000 επισκέπτες.
Όταν διασχίζει κανείς αυτό το μνημείο -και σας το προτείνω ενθέρμως- νιώθει, πέρα από την ικανότητα του Ευπαλίνου, του μηχανικού από τα Μέγαρα, τον κόπο και την εργασία των ανθρώπων που το κατασκεύσαν με αυτόν τον μοναδικό τρόπο για την εποχή του, αλλά και –κάνοντας ένα άλμα στο χρόνο- την πίστη, την αφοσίωση και την δουλειά όσων ανέλαβαν διαχρονικά να το ανασκάψουν, να το συντηρήσουν και να το αναστηλώσουν. Αυτό είναι και το σπουδαίο δώρο του Ορύγματος: η διαχρονικότητα και η συνέχεια, καθώς το παραλαμβάνουμε από τις προηγούμενες γενεές και το παραδίνουμε στο μέλλον. Η υποδειγματική αποκατάσταση, η συντήρηση και η ανάδειξη του Ευπαλινείου Ορύγματος αποδεικνύει ότι η συντονισμένη συνεργασία και η προσπάθεια των φορέων μπορεί να φέρει σπουδαία αποτελέσματα. Είμαστε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τα συμπληρωματικά έργα υποδομής στην γύρω περιοχή» κατέληξε.
«Έργο υπεραξίας για τη Σάμο» χαρακτήρισε ο Βουλευτής Σάμου, πρόεδρος Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, Δημήτρης Σεβαστάκης το Ευπαλίνειο Όρυγμα. «Είναι μια μέρα γιορτής για την επιστημονική σκέψη και κυρίως για την ανθρωπιστική διάσταση της τεχνικής σκέψης η οποία παραμένει, συνήθως, στο ημίφως. Δεν έχουμε μόνο ένα θαύμα μηχανικής, έχουμε κι ένα θαύμα σύγχρονων εφαμογών πρωτοποριακών τεχνολογικών μεθόδων…» υπογράμμισε. Πρόκειται για «ένα έργο που γεφυρώνει δύο τεχνολογικές περιοχές, την αρχαία αλλά που την εκλογικεύει στη σημερινή συνθήκη. Επομένως είναι ένας χωροποιημένος στοχασμός, ένας στοχασμός που μετασχηματίζεται σε χώρο. Λειτουργικός, κατ΄αρχήν, ο χώρος εξελίσσεται σε αισθητικό, σε αρχαιολογικό κι εν τέλει σε φιλοσοφικό ερώτημα. Το βασικό αίτημα είναι η πρόσληψη, η κοσμίκευση του έργου, η παραλαβή του, όχι μονο ως προς την τουριστική του διάσταση αλλά ως προς την πνευματική του».
O επικεφαλής της αποτύπωσης του Ευπαλινείου υδραγωγείου από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα και πρωτοπόρος μελετητής του έργου, αρχαιολόγος και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Hermann J. Kienast, στην κεντρική ομιλία της εκδήλωσης, υπό τον τίτλο «Η Επανεξέταση του Ευπαλινείου Ορύγματος» τόνισε ότι «υπάρχουν πολλές πτυχές του σχεδιασμού της σήραγγας που συνεχίζουν να συζητιούνται»: το «πώς σχεδιάστηκε, πώς καθορίστηκαν τα επίπεδα των δύο εισίοδων και πώς καθορίστηκε η κατεύθυνση της ευθυγράμμισης» του ορύγματος. Επίσης στάθηκε στο ζήτημα της χρονολόγησής του μνημείου για την οποία «μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κτίστηκε πριν από την περίοδο του Πολυκράτη, δηλαδή γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ.».
«Το Ευπαλίνειο, έργο με ιδιαίτερη καινοτόμα αντίληψη και σκέψη έχει γίνει τρέντυ» δήλωσε ο Κωνσταντίνος Μέμος, ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και διοργανωτής της εκδήλωσης. Ο τελευταίος έκανε ένα μικρό ιστορικό της ανακήρυξης του Ευπαλινείου Ορύγματος ως Διεθνές Ιστορικό Τοπόσημο Μηχανικής και υπογράμμισε: «Το Ευπαλίνειο Όρυγμα χαρακτηρίζει την τεχνική ικανότητα και αρτιότητα των Αρχαίων Ελλήνων. Μέσα από αυτό προβάλλεται το κομμάτι εκείνο της αρχαίας Ελλάδας που έχει αναδειχθεί λιγότερο».
Ο Δημοσθένης Σβολόπουλος, επιβλέπων του πρόσφατου έργου αναστήλωσης, συντήρησης και ανάδειξης του Ορύγματος και προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημερίων του ΥΠ.ΠΟ.Α. στάθηκε στους συντελεστές του έργου, για να προσθέσει ότι: «Η Ιστορία του Ευπαλινείου Υδραγωγείου φαίνεται να διαγράφει ένα ευρύ κύκλο στο χρόνο: η σύλληψη, ο σχεδιασμός, η εκτέλεσή του έγινε στην αρχαιότητα από μια ευημερούσα πόλη σε πλήρη ακμή. Ο γενικός σχεδιασμός του έργου, η φάση της εφαρμογής του απαιτούσαν υψηλότατο επίπεδο εφυφυϊας και γνώσεων, μέθοδο, δεξιοτεχνία, παιδεία συλλογικής εργασίας. Εικοσιέντε αιώνες μετά, ο Πολιτισμός και η χώρα μας απάντησαν σε μια νέα πρόκληση: αυτήν της διάσωσης του μνημείου, της στερέωσης και της ανάδειξής του».
Ο δρ.Mark Kozak-Holland, σύμβουλος επιχειρήσεων και συγγραφέας της σειράς «Lessons from History» με αντικείμενο τη μελέτη της διαχείρισης έργων κατά την αρχαιότητα, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τις αρχές, την μεθοδολογία και τις διεργασίες που εφαρμόζονταν στα τεχνικά έργα τουλάχιστον από τον 7ο π.Χ αι. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο αντιπεριφερειάρχης Βορείου Αιγαίου Νίκος Κατρακάζος, ο Δήμαρχος Σάμου, Μιχαήλ Αγγελόπουλος, ο Κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ Δημήτρης Κουτσογιάννης και η δρ.Πολιτικός Μηχανικός ΥΠ.ΠΟ.Α. Στέλλα Παπατζανή εκ μέρους του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος.