- Tου Γιώργου Δρακόπουλου (*)
H φέρουσα ικανότητα (ΦΙ) είναι ένα πολύ κρίσιμο μέγεθος, όταν η αειφορία είναι το ζητούμενο της τουριστικής ανάπτυξης. Άρα, πρέπει να την μετρήσουμε/υπολογίσουμε. Είδαμε ότι γι’ αυτό χρειαζόμαστε: α. τουριστικούς προορισμούς με σαφή όρια και β. ένα πλήθος στοιχείων σχετικά με κλίνες, αφίξεις, διανυκτερεύσεις, ημερήσιους επισκέπτες, εισαγόμενο εργατικό δυναμικό συν στοιχεία σχετικά με κατανάλωση ενέργειας, κυκλοφοριακή φόρτιση, διαχείριση απορριμμάτων, λυμάτων και λοιπά στατιστικά, που δεν είναι ακριβώς το δυνατό μας σημείο. Προτείνω λοιπόν, να αλλάξουμε πίστα και από «μέτρηση/υπολογισμό», να πάμε στην «προσέγγιση/εκτίμηση». Με άλλα λόγια, ας επιχειρήσουμε την αξιοποίηση του concept της ΦΙ.
Το εγχείρημα εξακολουθεί να είναι δύσκολο. Πρέπει να γίνει, όχι μόνο επιλογή κατάλληλων δεικτών, αλλά και εκτίμηση/προσέγγιση του εύρους τιμών που θα πρέπει να λαμβάνουν, ώστε να συμβάλλουν πραγματικά στην αειφορία. Όλο αυτό, αναγνωρίζοντας την κάθε άλλο παρά ισόρροπη τουριστική ανάπτυξη της χώρας μας, σε περιφερειακό επίπεδο.
Η διεθνής βιβλιογραφία προκρίνει και χρησιμοποιεί κατά κόρον τους εξής δύο δείκτες: 1. Τουριστική Ένταση και 2. Τουριστική Πυκνότητα. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται με συντομία οι ορισμοί που δίνουν σε αυτούς τους δύο δείκτες ο ΠΟΤ (UNWTO) (1), το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων & Τουρισμού (WTTC) (2) και η Eurostat (3).
Στον δείκτη «Τουριστική Ένταση», η συσχέτιση των αφίξεων/διανυκτερεύσεων με τον πληθυσμό δεν οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα, διότι, κάθε φορά που αυξάνεται ο πληθυσμός, ο προορισμός θα μπορεί να δέχεται περισσότερες αφίξεις, αγνοώντας χωρικούς περιορισμούς και αυξανόμενες περιβαλλοντικές πιέσεις. Επίσης, οι προαναφερθέντες δείκτες ΔΕΝ λαμβάνουν υπόψη τους ημερήσιους επισκέπτες. Ενώ λοιπόν, οι ημερήσιοι επισκέπτες επιβαρύνουν τα δίκτυα (οδικό, ενέργειας, ύδρευσης, αποχέτευσης) και παράγουν απορρίμματα σε σημαντικό βαθμό, δε συνυπολογίζονται στις τιμές των δεικτών της τουριστικής πυκνότητας και της τουριστικής έντασης. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να βρεθεί τρόπος υπολογισμού ενός «ισοδύναμου διανυκτερεύσεων» για τους ημερήσιους επισκέπτες.
Ο υπολογισμός του κοινωνικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος των ημερήσιων επισκεπτών είναι από δύσκολος στη θεωρία έως αδύνατος στην πράξη. Προτείνω μια εναλλακτική προσέγγιση, που βασίζεται στην κατά κεφαλή δαπάνη. Δηλαδή, να συγκρίνουμε την κατά κεφαλή ημερήσια δαπάνη όσων διανυκτερεύουν, με την κατά κεφαλή δαπάνη των ημερήσιων επισκεπτών και να δημιουργήσουμε το «ισοδύναμο διανυκτέρευσης».
Στη βιβλιογραφία, απαντάται επίσης ο «Δείκτης Τουριστικής Λειτουργίας-ΔΤΛ» (4), ο οποίος συνδέει τον αριθμό των κλινών ενός προορισμού με τον μόνιμο πληθυσμό του, για να εκτιμήσει την τουριστική ένταση. Ειδικότερα, ο ΔΤΛ ορίζεται ως «(αριθμός κλινών x 100)/μόνιμος πληθυσμός». Για τον συγκεκριμένο δείκτη έχουν δοθεί τιμές αναφοράς, οι οποίες όμως πρέπει να αντιμετωπίζονται με πολύ μεγάλη προσοχή (5). Αυτό, διότι ο ΔΤΛ πρωτοεφαρμόστηκε σε προορισμούς της κεντρικής Ευρώπης πριν πολλά χρόνια και δε λαμβάνει υπόψη του μεταβλητές, όπως πχ. τους ημερήσιους επισκέπτες και το εισαγόμενο εργατικό δυναμικό. Επίσης, αγνοεί τις ιδιαιτερότητες των νησιωτικών προορισμών.
Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, θεωρώ -με διαφορά- πιο σημαντική την «Τουριστική Πυκνότητα». Ο υπολογισμός της όμως να γίνεται κατά προτεραιότητα με τη χρήση του δείκτη «συνολικός αριθμός κλινών ανά km2» (6) και στη συνέχεια με τις «αφίξεις/διανυκτερεύσεις ανά km2». Αυτό για δύο λόγους: πρώτον, λαμβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντικές πέσεις και δεύτερον, διότι είναι λιγότερο δύσκολο να μετρηθούν οι κλίνες σε σχέση με τις αφίξεις/διανυκτερεύσεις. Αν τώρα υποθέσουμε ότι γνωρίζουμε το μόνιμο πληθυσμό και το εισαγόμενο εργατικό δυναμικό, τότε παραμένει η ανάγκη υπολογισμού του «ισοδύναμου διανυκτερεύσεων».
Στο επόμενο σημείωμα, θα γίνει μια αρχική προσέγγιση για την αξιοποίηση του concept της ΦΙ μέσα στο πλαίσιο που οριοθετείται από τα όποια όρια της τουριστικής ανάπτυξης, την έλλειψη στοιχείων, το πολιτικό κόστος και την ανάγκη για συνεργασίες.
(1) UNWTO, 2023, “Statistical Framework for Measuring the Sustainability of Tourism (SF-MST)”
(2) WTTC & McKinsey & Company, 2017, “Coping with success-Managing overcrowding in tourism destinations”.
(3) Eurostat, 2022, (https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained).
(4) Defert, P. 1972,“Le tourisme et les activités touristiques. Essay d’intégration”. CET – Les Cahiers du tourisme 19.
(5) Boyer, M. 1972, “Le Tourisme”, Editions du Seuil, Paris. / Borzyszkowski J. et all, 2014. “Spatial diversity of tourist function development: the municipalities of Poland’s West Pomerania province”.
(6) Girard P.S.T., 1968, “Geographical aspects of tourism in Guernsey”, La Société Guernésiaise Reports and Transactions, 18(2).
------------------------------
* O Γιώργος Δρακόπουλος είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων, πάλαι ποτέ Γενικός Διευθυντής ΣΕΤΕ και Πρόεδρος των Affiliate Members United Nations Tourism.
Διαβάστε επίσης
Φέρουσα ικανότητα: Mission Ιmpossible (Ι)
Ο υπερτουρισμός και η ανάγκη για περισσότερη βιταμίνη C
Το μοντέλο της εποχικότητας και γιατί αυτό ΔΕΝ αλλάζει
Εποχικότητα, επέκταση περιόδου και στη μέση αοριστολογία
Τουριστικός προορισμός: προτεινόμενος λειτουργικός ορισμός ως βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη