Το ζήτημα του υπερτουρισμού σε πολλούς δημοφιλείς προορισμούς του πλανήτη και οι αντιδράσεις των ντόπιων εξετάζονται σε ρεπορτάζ του CNN Travel.
Από τις απόψεις, που φιλοξενούνται στο ρεπορτάζ, ξεχωρίζει η γνώμη του Noel Josephides (Νόελ Ιωσηφίδη), επικεφαλής του σπεσιαλίστα τουρ οπερέιτορ για ταξίδια στην Ελλάδα και Κύπρο Sunvil Holidays (από το 1975), που διετέλεσε και πρόεδρος της ΑΒΤΑ, της Ένωσης βρετανών τουριστικών πρακτόρων, της AITO (Association of Independent Tour Operators) και του Travel Foundation, της φιλανθρωπικής οργάνωσης βιωσιμότητας του κλάδου.
Ο Noel Josephides, λοιπόν, τονίζει ότι το σημερινό χάος σε τουριστικούς προορισμούς ήταν προβλέψιμο εδώ και χρόνια. Ο ίδιος δηλώνει ότι νιώθει «ντροπή» για τον όλεθρο που έχει προκαλέσει ο τουρισμός στην Ευρώπη.
Σημαντικό μέρος της δουλειάς του ήταν ο εντοπισμός νέων τοποθεσιών, με χαρακτηριστικά που λατρεύουν οι τουρίστες. Η εταιρεία του ήταν η πρώτη που έστειλε οργανωμένο τουρισμό με πακέτα διακοπών στη Σκιάθο τη δεκαετία του 1980, στη Λήμνο και στο πορτογαλικό αρχιπέλαγος των Αζορών.
Η «δημιουργία» ενός προορισμού είναι σχετικά απλή, λέει. Οι τουρ οπερέιτορ το εντοπίζουν, οι ντόπιοι επενδύουν σε υποδομές διακοπών – που συχνά υποστηρίζονται οικονομικά από τους τουρ οπερέιτορ – και οι μικροί τουριστικοί πράκτορες το προσθέτουν στα προγράμματά τους.
Εάν ο προορισμός γίνεται ελκυστικός στους ταξιδιώτες, εισέρχονται και άλλοι μεγάλοι τουριστικοί πράκτορες. Αν κάποιος αποφασίσει να βάλει αεροσκάφος για αυτόν τον προορισμό, οι άλλοι τον ακολουθούν γρήγορα, λέει. «Ξαφνικά πηγαίνεις από μια πτήση την ημέρα σε τέσσερις ή πέντε», τονίζει.
Έτσι, ο τουρισμός αλλάζει αυτόν τον προορισμό. Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες πρέπει να γεμίσουν τα αεροπλάνα τους και με περισσότερες πτήσεις πρέπει να επεκτείνουν την αγορά. Αυτό που μπορεί να ξεκίνησε ως προορισμός υψηλής ποιότητας, ξαφνικά γίνεται χώρος μαζικής αγοράς.
«Aυτό διαμορφώνεται σε μερικά χρόνια και σχεδόν δεν το προσέχεις – αλλά ξαφνικά έχεις την τοπική τουριστική βιομηχανία να παραπονιέται ότι κανείς δεν τρώει στα εστιατόρια, ή ότι τρώνε ένα πιάτο και όχι δύο ή δεν κάνουν εκδρομές, γιατί οι «νέοι» άνθρωποι μπορούν να αντέξουν οικονομικά την τιμή του πακέτου [αλλά τίποτα άλλο]. Άρα έχεις μια αντίδραση τοπικά», λέει.
Ο Noel Josephides πιστεύει ότι η ταξιδιωτική βιομηχανία στο σύνολό της είναι επί του παρόντος «εκτός ελέγχου». «Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι είναι κατά του τουρισμού, αλλά αρχίζουν να καταλαβαίνουν τελικά ότι πρέπει να ελεγχθεί», λέει.
Αναφέρει τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, δύο νησιά τα οποία αποκτούν τη φήμη του υπερκορεσμένου προρισμού. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ένας τουριστικός πράκτορας της Σαντορίνης είπε στο CNN ότι το νησί είναι «άδειο» και ότι αυτό το καλοκαίρι ήταν η «χειρότερη εποχή» του - επειδή οι άνθρωποι αποθαρρύνονται από τις εικόνες του πλήθους - πολλοί από τους οποίους είναι ημερήσιοι ταξιδιώτες από κρουαζιερόπλοια .
«Μόλις γεμίσεις τη χρυσή χήνα, ξεκινάς μια καθοδική σπείρα», λέει ο Noel Josephides. «Είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψεις εκεί που ήσουν πριν.
«Δεν μπορείς να περιμένεις από τους προορισμούς να γνωρίζουν τι θα συμβεί σε 10 χρόνια – δεν ξέρουν ότι το όλο θέμα μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο. Το φταίξιμο ανήκει στην ταξιδιωτική βιομηχανία που ξέρει τι πρόκειται να συμβεί».
Το ρεπορτάζ αναδεικνύει τα Airbnb και τις αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους ότι είναι από τους συντελεστές του υπερκορεσμού, ενώ υπογραμμίζεται ότι το all inclusive δεν αφήνει χρήματα στην τοπική κοινωνία, προκαλώντας αντιδράσεις κατά του τουρισμού.