Η Γαλλία είναι υπερήφανη για τα κρασιά της, αλλά και για την όλη τελετουργία που συνοδεύει την κατανάλωση του εκλεκτού γαλλικού οίνου. Γι' αυτό άλλωστε η UNESCO έχει αναγνωρίσει τις περιοχές της Βουργουνδίας, της Καμπανίας και του Σεντ Εμιλιόν ως μνημεία «παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς». Και όμως, σήμερα πολλοί παραγωγοί στη νοτιοδυτική Γαλλία αγωνίζονται για να επιβιώσουν. Ο κλάδος αντιμετωπίζει κρίση λόγω υπερπαραγωγής, ιδιαίτερα στο κόκκινο κρασί. Οι πιο φημισμένες ετικέτες εξακολουθούν βέβαια να πωλούνται σε ...αλμυρές τιμές, που φτάνουν τις εκατοντάδες ή και χιλιάδες ευρώ για μία φιάλη. Όμως, στις πιο οικονομικές επιλογές τα περιθώρια κέρδους είναι ισχνά.
Εκτός αγοράς 100.000 στρέμματα
Οι οινοπαραγωγοί εξετάζουν πλέον δραστικές λύσεις. Θέλουν να εκριζώσουν τεράστιες εκτάσεις, ώστε να μειώσουν την προσφορά και να αποκαταστήσουν την ισορροπία με τη συνεχώς μειούμενη ζήτηση. «Σε μία έκταση 400.000 στρεμμάτων θα πρέπει είτε να καλλιεργήσουμε διαφορετικές ποικιλίες, είτε να σταματήσουμε εντελώς την καλλιέργεια», δηλώνει ο αμπελουργός Ολιβιέ Μετσενζέ στον τοπικό ραδιοσταθμό Sud-Radio.
Εκπρόσωποι του κλάδου έχουν αρχίσει σχετικές διαβουλεύσεις με τη γαλλική κυβέρνηση. Μιλώντας στην DW ο Κριστόφ Σατό, από τον σύνδεσμο αμπελουργών Conseil Interprofessionel du Vin (CIVB) στο Μπορντώ της νοτιοδυτικής Γαλλίας, εκτιμά ότι «θα ήταν ρεαλιστική η εκρίζωση αμπελώνων σε μία επιφάνεια 100.000 στρεμμάτων, που ισοδυναμεί με το 10% της συνολικής καλλιεργήσιμης έκτασης».
Εδώ και χρόνια ο κλάδος καταγράφει μείωση των πωλήσεων ερυθρού οίνου στα σούπερ-μάρκετ, που παραδοσιακά αντιπροσωπεύει σχεδόν το 50% του τζίρου στη Γαλλία. Μάλιστα το 2022 η μείωση έφτασε το 15%, πιθανώς λόγω πληθωρισμού. Ο CIVB προβλέπει περαιτέρω υποχώρηση της κατανάλωσης κατά 60% εντός δεκαετίας. Που οφείλεται όμως η συνεχής μείωση της ζήτησης;
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα, αλλά και στα καθημερινά ήθη. Για παράδειγμα, ενώ μέχρι πρότινος ένα ποτήρι κόκκινο κρασί ήταν αυτονόητο στο μεσημεριανό τραπέζι, πολλοί έχουν εγκαταλείψει πλέον αυτή τη συνήθεια. Από κει και πέρα, οι Γάλλοι παραδέχονται ότι έχουν γίνει λάθη στο μάνατζμεντ του κλάδου, ενώ, συν τοις άλλοις, έχει ενταθεί ο ανταγωνισμός από τους οινοποιούς στο εξωτερικό.
Κρατικές επιδοτήσεις για τους αμπελουργούς
Τώρα οι παραγωγοί στις περιοχές του Μπορντώ, του ποταμού Ροδανού και του Λαγκεντόκ ζητούν τη βοήθεια του κράτους, ώστε να αποσύρουν από την αγορά μέρος της παραγωγής τους. Πράγματι με τη συνδρομή της ΕΕ η γαλλική κυβέρνηση δηλώνει πρόθυμη να διαθέσει 160 εκ. ευρώ, αποζημιώνοντας τους παραγωγούς για να αποσύρουν περίπου τα δύο τρίτα των σημερινών πλεονασμάτων από την αγορά. Πού θα διοχετευθούν οι τεράστιες αυτές ποσότητες; Θα αποτελέσουν πρώτη ύλη για την παραγωγή αρωμάτων, αντισηπτικών ή ακόμη και βιοαιθανόλης. Υπάρχει ήδη σχετική εμπειρία και τεχνογνωσία. Μάλιστα το 2020, στο απόγειο της πανδημίας του κορωνοϊού, το γαλλικό υπουργείο Γεωργίας είχε δεσμεύσει εκατομμύρια λίτρα κρασιού για την παραγωγή υγρού αντισηπτικού.
Όλα αυτά δεν επαρκούν για να επιλύσουν τα διαθρωτικά προβλήματα ενός κλάδου, ο οποίος εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις εξαγωγές. Προσωρινή ανακούφιση επιφέρει βέβαια η επανέναρξη των εξαγωγών προς την Κίνα, που είχαν καταρρεύσει λόγω της πανδημίας. Μακροπρόθεσμα ωστόσο, προειδοποιεί η γαλλική κυβέρνηση, οι παραγωγοί θα πρέπει να προχωρήσουν στις αναγκαίες προσαρμογές, ώστε να αντιμετωπίσουν τη μειωμένη ζήτηση, αλλά και να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
«Αντέχει» ακόμη η Αλσατία
Σήμερα η οινοποιία απασχολεί έναν στους τρεις Γάλλους που εργάζονται στην αγροτική παραγωγή. Ωστόσο, στην περίοδο 2000-2020 ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων στον κλάδο έχει μειωθεί κατά 40% και δεν ξεπερνά πλέον τους 52.330. Αλλά η κρίση δεν έχει πλήξει όλες τις οινοπαραγωγικές περιοχές της Γαλλίας. Στην Αλσατία το 90% των αμπελιών παράγουν λευκό κρασί και, σύμφωνα με τον Μανόν Τιζού, εκπρόσωπο του τοπικού συνδέσμου αμπελουργών CIVA, αυτός είναι ο λόγος που δεν αντιμετωπίζουν κρίση υπερπαραγωγής.
Όπως λένε οι Αλσατοί, η κρατική αποζημίωση που έλαβαν στη διάρκεια της πανδημίας δεν επαρκούσε ούτε για να καλύψουν τα πάγια έξοδά τους. Καθώς αποκαθίσταται η ομαλότητα στην αγορά, δηλώνουν ότι δεν θα παραχωρήσουν το κρασί τους για άλλες χρήσεις- όπως η παραγωγή υγρού αντισηπτικού- ενώ δεν σκέπτονται καν να εκριζώσουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις. «Οι πωλήσεις μας αυξάνονται συνεχώς, εδώ και χρόνια» δηλώνει ο Μανόν Τιζού.
Πηγή: DW