Τα μονοπάτια των Κυθήρων σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης  

Η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Αττικής ενέκρινε την σκοπιμότητα συμμετοχής της Περιφέρειας Αττικής σε χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα, HORIZON 2020, με προτεινόμενο τίτλο: «NatureByScale», χρονικής διάρκειας 4 ετών, στο πλαίσιο χρηματοδότησης του ΗΟRΙΖΟΝ2020.

Οι κύριοι σκοποί του καινοτόμου προτεινόμενου έργου με τίτλο NatureByScale είναι η υποστήριξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal), η συμβολή στην οικονομική επανεκκίνηση από την πανδημία και η αύξηση, σε μεγάλο βαθμό, της ανθεκτικότητας (resilience) των τοπικών κοινωνιών στην κλιματική κρίση, μέσω της έρευνας και εφαρμογής NbS (Natural based Solutions Λύσεις βασισμένες στη Φύση) σε συγκεκριμένες περιοχές μελέτης. Στόχος του έργου είναι να επιδείξει ότι είναι δυνατό να αξιοποιηθούν πραγματικά και σε μεγάλη κλίμακα οι NbS ως καταλύτες για εκτεταμένους και ταχείς μετασχηματισμούς στις τοπικές κοινωνίες περιοχών με υψηλή τρωτότητα στην κλιματική αλλαγή.

Το έργο NatureByScale θα επιδιώξει να επιτύχει τους σκοπούς του βασιζόμενο σε μια διεπιστημονική κοινοπραξία και σε μια σειρά περιοχών μελέτης, τρωτών στην κλιματική αλλαγή και στις οποίες εφαρμόζονται ήδη κάποιες NbS με δυνατότητα επέκτασης αυτών. Η κοινοπραξία NatureByScale αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει εκπροσώπους από το Νορβηγικό Γεωτεχνικό Ινστιτούτο (Norwegian Geotechnical Institute - NGI), το Διεθνές Ινστιτούτο Ανάλυσης Εφαρμοσμένων Συστημάτων (International Institute for Applied Systems Analysis - IIASA), το Πανεπιστήμιο της Γενεύης (University of Geneva - UNIGE), το King's College του Λονδίνου (KCL), την εταιρεία ICATALIST (ΜΜΕ με έδρα την Ισπανία), την Indepro (τεχνική εταιρεία στην Ισπανία), καθώς και το Ευρωμεσογειακό Ίδρυμα για την Κλιματική Αλλαγή (Fondazione Centro Euro-Mediterraneo sui Cambiamenti Climatici - CMCC).

Μέχρι στιγμής, οι τρεις, μεγάλης κλίμακας, επιδεικτικές περιοχές μελέτης που συμμετέχουν στο προτεινόμενο έργο είναι: 1) η λεκάνη απορροής του ποταμού Σέρτσιο στην Ιταλία με τον Φορέα Διαχείρισης (Serchio River Basin Authority) ως κύριο εταίρο 2) το νησί των Κυθήρων στην Ελλάδα με το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) ως κύριο εταίρο και 3) η πόλη Βαγιαδολίδ στην Ισπανία με το Δήμο της Βαγιαδολίδ ως κύριο εταίρο. Κάθε μία από τις τρεις περιοχές εκπροσωπεί διαφορετικούς τομείς -γεωργία, τουρισμό και αστική ανάπτυξη αντιστοίχως- για την επίτευξη ευρείας εφαρμογής NbS. Εκτός των παραπάνω 3 περιοχών, θα υπάρχει και μια μικρότερη μελέτη περίπτωσης που εστιάζει στο Δούναβη με το BDGroup στη Ρουμανία ως το κύριο εταίρο.

Οι δράσεις που θα υποστηριχθούν στα Κύθηρα και θα επεκταθούν μέσω του προγράμματος NatureByScale βρίσκονται ακόμα υπό διαμόρφωση και θα αφορούν κυρίως στην επέκταση του δικτύου μονοπατιών, στην εκπόνηση μελέτης αξιολόγησης των επιπτώσεων αυτών (κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών), στην ανάπτυξη συστήματος βιώσιμης διαχείρισης μονοπατιών με την πιστοποίηση ‘Green Flag Trails’ κ.α. Παράλληλα, θα διαμορφωθούν δράσεις για τη διεύρυνση αυτής της NbS στα υπόλοιπα νησιά της περιφερειακής ενότητας. Επιπλέον, στο πλαίσιο του NatureByScale θα μελετηθεί η διαχείριση των υδατικών πόρων με παραδοσιακές τεχνικές σε επίπεδο λεκάνης απορροής (μικρο-φράγματα, λίθινες αναβαθμίδες, στέρνες κλπ) και θα επεκταθεί η εφαρμογή των μικρο-φραγμάτων ως πράσινη υποδομή παραδοσιακής διαχείρισης του νερού εντός των Κυθήρων, με μία επιπρόσθετη δέσμη συνοδών δράσεων όπως, αξιολόγηση των επιπτώσεων τους στην βιοποικιλότητα, την υδρογεωλογία και την τοπική κοινωνία-οικονομία.

Με βάση τα παραπάνω θα εκπονηθούν γενικές οδηγίες εφαρμογής και επέκτασης αυτών των μεθόδων και για άλλα νησιά καθώς και ένα σχέδιο για μια διευρυμένη ενημέρωση και κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών. Η Περιφέρεια Αττικής θα συμμετάσχει από κοινού με το MedINA στην εκπόνηση και εφαρμογή ενός πλάνου επαναληψιμότητας/προώθησης των NbS που θα εφαρμοστούν στα Κύθηρα (παραδοσιακοί μέθοδοι διαχείρισης υδατικών πόρων και πιο συγκεκριμένα μικροί λίθινοι αναβαθμοί σε ρέματα και αναβαθμίδες καθώς και προώθηση του περιπατητικού τουρισμού ως εναλλακτικό ή συμπληρωματικό στον μαζικό τουρισμό προϊόν). Το ζητούμενο θα είναι να προωθηθεί ένας οδικός χάρτης για την εφαρμογή των παραπάνω που στοχεύουν στην ενίσχυση των αειφορικών τουριστικών μοντέλων που ήδη η Περιφέρεια Αττικής εφαρμόζει ή θέλει να εφαρμόσει στην Περιφερειακή Ενότητα Νήσων. Αν, παρά ταύτα, υπάρξει η δυνατότητα και της (επαναληπτικής) εφαρμογής σε κάποια από αυτά (πχ δίκτυο μονοπατιών στον Πόρο ή ανακατασκευή/κατασκευή λίθινων αναβαθμών στις Σπέτσες) θα είναι ακόμα καλύτερα.

Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός του προγράμματος εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 4 εκατ. ευρώ. Ο συνολικός ενδεικτικός προϋπολογισμός των δράσεων της Περιφέρειας Αττικής θα ανέρχεται συνολικά στα 90.000 ευρώ ± 20% περίπου, το οποίο και θα καθοριστεί πριν την υποβολή αξιολόγησης και θα εξαρτηθεί από τη συμμετοχή της Περιφέρειας στα επιμέρους έργα του προγράμματος. Το πρόγραμμα είναι 100% χρηματοδοτούμενο και η Περιφέρεια Αττικής δεν θα δαπανήσει ίδιους πόρους.