Ι. Στουρνάρας: Προσαρμογή του τουριστικού μοντέλου στις νέες απαιτήσεις

 Την ανάγκη προσαρμογής του προτύπου τουριστικής ανάπτυξης της χώρας, στοχεύοντας στην περαιτέρω αναβάθμιση του προϊόντος και την εξειδίκευση. τόνισε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ.Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας στο συνέδριο του ΣΕΤΕ. Ο κ.Στουρνάρας απέδωσε τη μέχρι τώρα μείωση των τουριστικών εισπράξεων στις προσφορές των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων για την προσέλκυση επισκεπτών και στην υποχώρηση των δαπανών ανά επισκέπτη και ανά διανυκτέρευση που εντοπίζεται τα τελευταία χρόνια. Ειδικά για τη μείωση των εισπράξεων τον Ιούλιο ανέφερε ότι λόγω του δημοψηφίσματος στη Βρετανία για το Brexit οι δαπάνες των Βρετανών στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 35%, συρρικώνοντας τα συνολικά έσοδα.

Ως προς τη διαφοροποίηση της τουριστικής «ζήτησης» ο κ.Στουρνάρας είπε: 

"Η μείωση των τουριστικών εισπράξεων, παρά την άνοδο των επισκεπτών, επιτάθηκε από τη  μείωση των τιμών. Υποκρύπτει όμως και μια πιο μακροχρόνια τάση, δηλαδή την υποχώρηση των δαπανών ανά επισκέπτη και ανά διανυκτέρευση που εντοπίζεται τα τελευταία χρόνια. Από το 2005 παρατηρείται τάση μείωσης της δαπάνης ανά επισκέπτη της τάξης του 2,5% ετησίως, με αποτέλεσμα αυτή να έχει πλέον υποχωρήσει στα 598 ευρώ ανά επισκέπτη τον Ιούλιο φέτος, ενώ ήταν 746 ευρώ το 2005. Σε κάποιο βαθμό αυτό αντανακλά την τάση μείωσης του μέσου χρόνου παραμονής στη χώρα, ο οποίος από 10,7 ημέρες το 2005 υποχώρησε στις 7,2 ημέρες το 2015. Αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι αλλάζει τόσο η εισοδηματική κατάσταση των επισκεπτών, καθώς η Ελλάδα προσελκύει λιγότερους επισκέπτες υψηλού εισοδήματος, όσο και το μίγμα των χωρών προέλευσης επισκεπτών, αλλά και μακροχρόνιων τάσεων στην παγκόσμια οικονομία, όπως η είσοδος νέων ανταγωνιστριών χωρών, αλλά και η χρήση του διαδικτύου που επιτρέπει τη σύγκριση τιμών και εντείνει τον ανταγωνισμό. Εξάλλου, οι αφίξεις, κυρίως από παραδοσιακές αγορές (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία κλπ), πλησιάζουν τα όρια κορεσμού. Αυτό σημαίνει ότι και το πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να προσαρμοσθεί, στοχεύοντας στην περαιτέρω αναβάθμιση του προϊόντος και την εξειδίκευση.

Δηλαδή:

• Αύξηση του αριθμού των αγορών–στόχων, μέσα από κατάλληλες πολιτικές μάρκετινγκ σε κάθε αγορά, με εξειδικευμένη διαφημιστική καμπάνια. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στις χώρες που παρουσιάζουν την υψηλότερη δαπάνη ανά διανυκτέρευση.

• Επέκταση της τουριστικής ζήτησης σε όλη τη διάρκεια του έτους, μέσω της ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος και πέραν του παραδοσιακού προτύπου «ήλιος και θάλασσα», με τη δημιουργία διαφοροποιημένων προϊόντων, που θα επικεντρώνονται σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο πολιτιστικός, ο συνεδριακός, ο θρησκευτικός και ο ιατρικός-ιαματικός τουρισμός καθώς και τα θεματικά πάρκα.  Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην προσέλκυση επισκεπτών για μικρά διαστήματα (city-breaks), που συνήθως έχουν μεγαλύτερη δαπάνη ανά ημέρα και είναι λιγότερο προσανατολισμένοι στους θερινούς μήνες αιχμής. 

• Η Ελλάδα πρέπει να γίνει η χώρα από την οποία ξεκινούν ή όπου καταλήγουν οι κρουαζιέρες, και όχι ένας απλός ενδιάμεσος σταθμός.

Μεταρρυθμίσεις  

Προς την κατεύθυνση αυτή, στην τόνωση και διαφοροποίηση της τουριστικής ζήτησης, θα συμβάλλουν αποφασιστικά στο μέλλον μεταρρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα ενισχύσουν τη μακροχρόνια δυνητική ανάπτυξη µέσα από την άρση υπαρχόντων περιορισµών και την αύξηση του ανταγωνισµού. Παράλληλα, βελτιώνοντας τις μακροπρόθεσμες προοπτικές του τουρισμού, συνέβαλαν στην τόνωση των επενδύσεων σε ξενοδοχεία υψηλής ποιότητας (ενδεικτικά, την περίοδο 2009-2014 ο αριθμός των ξενοδοχείων πέντε αστέρων αυξήθηκε κατά 34% και ο αριθμός των κλινών κατά 32%). Συνεπώς, η βελτίωση των μελλοντικών προοπτικών, ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων, ενθαρρύνει τις επενδύσεις και επιταχύνει την ανάκαμψη. Η θετική εμπειρία του τουρισμού θα πρέπει να κάνει δεκτικούς όλους τους κλάδους της οικονομίας στις μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν τον ανταγωνισμό και την εξωστρέφεια, και τελικά ωφελούν και αυτούς τους ίδιους τους κλάδους μέσω της αύξησης της ζήτησης του προϊόντος τους. 

Ενδεικτικά αναφέρω:

• Την ιδιωτικοποίηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, που θα ενισχύσει την ανταγωνιστική τους θέση και θα επιτρέψει την ανάπτυξη νέων τουριστικών μονάδων σε άμεση αεροπορική σύνδεση με τις πόλεις αναχώρησης.

• Την απλοποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας έκδοσης τουριστικής βίζας επισκεπτών από αναδυόμενες αγορές (Ρωσία, Τουρκία, Κίνα).

• Τις ρυθμίσεις, όπως η άρση του cabotage, που ήδη ενεθάρρυναν την ανάπτυξη του τουρισμού κρουαζιέρας .

• Την ίδρυση ειδικής υπηρεσίας ( “one - stop shop”) του ΕΟΤ για την προώθηση και αδειοδότηση μεγάλων τουριστικών επενδύσεων.

• Την απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης όλων των τουριστικών επιχειρήσεων, με στόχο τη μείωση των διοικητικών δαπανών και του χρόνου αδειοδότησης, καθώς και την επίσπευση των διαδικασιών για την έναρξη τουριστικής επιχειρηματικής δραστηριότητας (η οποία αφορά κάθε τύπο άδειας, όπως εγκατάσταση, λειτουργία, ίδρυση επιχείρησης και περιβαλλοντικές άδειες), τη διεκπεραίωση αυτών ηλεκτρονικά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυθημερόν.

• Τη δημιουργία νέας μορφής ολοκληρωμένων τουριστικών επιχειρήσεων, των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων. Ως σύνθετα τουριστικά καταλύματα χαρακτηρίζονται τα ξενοδοχειακά καταλύματα πέντε αστέρων που ανεγείρονται σε γήπεδα ίσα ή μεγαλύτερα των 150.000 τ.μ., σε συνδυασμό με α) τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες, οι οποίες έχουν ελάχιστη επιφάνεια 100 τ.μ. και μπορούν να αποτελούν αυτοτελείς ιδιοκτησίες, να μεταβιβάζονται κατά κυριότητα ή να αποτελούν αντικείμενο μακροχρόνιας εκμίσθωσης, και β) εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, όπως γήπεδα γκολφ, συνεδριακά κέντρα, μαρίνες, κέντρα θαλασσοθεραπείας, μονάδες ιαματικού τουρισμού και κέντρα αναζωογόνησης.

• Την απελευθέρωση του επαγγέλματος των τουριστικών ξεναγών, όπου δίνεται η δυνατότητα σε αρχαιολόγους και ιστορικούς να γίνουν ξεναγοί, κάτι το οποίο δεν ίσχυε στο παρελθόν.

• Την απλοποίηση των διαδικασιών και κατάργηση των περιορισμών στη λειτουργία των τουριστικών πρακτορείων και των εταιρειών ενοικίασης αυτοκινήτων.

• Την καθιέρωση διευρυμένου ωραρίου επισκέψεων μουσείων και αρχαιολογικών χώρων κατά τη διάρκεια της εαρινής περιόδου.                            

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες ενέργειες που μπορούν να γίνουν για την περαιτέρω ενδυνάμωση του τουρισμού, όπως:

• Ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των υπόλοιπων περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας.

• Η ενδυνάμωση του ανταγωνισμού, σε επίπεδο αεροπορικών εταιρειών, καθώς η μείωση των τιμών των αεροπορικών εισιτηρίων θα διευκολύνει την αύξηση της τουριστικής ζήτησης.

• Η αναβάθμιση και αξιοποίηση υποδοµών όπως οι µαρίνες, οι οποίες µπορούν να συµβάλουν στην αύξηση του θαλάσσιου και ναυτικού τουρισµού, ενισχύοντας περαιτέρω την τουριστική κίνηση στην Ελλάδα. 

• Η αναβάθμιση των λιµενικών υποδοµών και η συγκρότηση εθνικού σχεδίου ανάπτυξης της κρουαζιέρας ―ειδικά της κρουαζιέρας µε αφετηρία ελληνικό λιµένα (home porting). 

Συνολικά, η ενίσχυση των υποδομών είναι προϋπόθεση για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Γι’ αυτό, υπάρχουν πολλά που θα πρέπει να γίνουν. Ιδιαίτερα, θέλω να αναφερθώ στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και τη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων, όσον αφορά τον χωροταξικό σχεδιασμό. Αυτό θα επιτρέψει την προσέλκυση νέων επενδύσεων, που θα αναβαθμίσουν το τουριστικό προϊόν. 

Την περίοδο της κρίσης οι τουριστικές επιχειρήσεις – όπως άλλωστε όλοι οι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας  - αναγκάστηκαν να λειτουργήσουν σε περιβάλλον αυξανόμενης φορολογικής επιβάρυνσης, η οποία πλήττει την ανταγωνιστικότητα. Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει επανειλημμένα επισημάνει το ζήτημα και έχει τονίσει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στη μείωση των δημοσίων δαπανών και όχι στην αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Εξίσου σημαντική είναι όμως και η προσαρμογή μέσω της αποτελεσματικότερης αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και μέσω των ιδιωτικοποιήσεων. 

Αν συμβεί αυτό θα καταστεί ευκολότερη η ελάφρυνση του φορολογικού βάρους, μέσω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών. Αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση, όσον αφορά τη δημιουργία ενός θεσμικού περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα και την προσέλκυση νέων επενδύσεων".

Ο κ.Στουρνάρας κατέληξε:

"Η αύξηση των επενδύσεων σε ξενοδοχεία υψηλής ποιότητας και η αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού με αύξηση των διαθέσιμων κλινών, σε συνδυασμό με την προσαρμοστικότητα στις νέες οικονομικές συνθήκες, που επέδειξε η τουριστική δραστηριότητα, πρέπει όχι μόνο να συνεχισθεί αλλά και να ενταθεί, ώστε ο τουρισμός να αποτελέσει κινητήρια δύναμη και παράδειγμα του νέου προτύπου ανάπτυξης που χρειάζεται η χώρα".

 Διαβάστε τι είπε για τις προοπτικές της οικονομίας

Ι.Στουρνάρας: Θετικές ενδείξεις για σταδιακή βελτίωση της οικονομίας, όμως...