Το δίπτυχο «ποιότητα και ασφάλεια» προηγείται του «ήλιος και θάλασσα»

Του Νότη Μαρτάκη (*)

Η μέχρι σήμερα επιδεικνυόμενη απροθυμία εκ μέρους βασικών χωρών αποστολής τουριστών για την υιοθέτηση κοινού υγειονομικού πρωτοκόλλου και την καθιέρωση της υγειονομικής visa που είχαμε από πέρυσι προτείνει, οδηγεί στον μονόδρομο της σύναψης διμερών συμφωνιών εκ μέρους της Ελλάδας με άλλες χώρες όπως έγινε με το Ισραήλ και φημολογείται κάτι αντίστοιχο με το Ηνωμένο Βασίλειο και, ενδεχομένως, με τη Ρωσία.

Όπως και την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, παραμένει ενεργή  η ενδεχόμενη απορρόφηση μέρους εκείνου του διακινούμενου τουριστικού πλήθους που είχε ως αρχικό προορισμό διακοπών άλλες χώρες. Το ίδιο ενεργή είναι  και η ενδυνάμωση του εσωτερικού τουρισμού με την αποτροπή πραγματοποίησης ταξιδιών αναψυχής Ελλήνων στο εξωτερικό από το φόβο μετάδοσης της ασθένειας σε τρίτες χώρες. Ωστόσο, η οξύτητα του υγειονομικού προβλήματος στις χώρες αποστολής τουριστών και, κυρίως, στις βασικές αγορές της Ιταλίας, της Γερμανίας , ακόμα και των ΗΠΑ ενδέχεται να προκαλέσουν ανάσχεση του τουριστικού ρεύματος, ενώ, όπως είχε συμβεί στην έναρξη της περιόδου οικονομικής ύφεσης το 2008, οι χώρες αυτές δεν αποκλείεται να ενθαρρύνουν τον εσωτερικό τουρισμό προκειμένου να συγκρατήσουν την απώλεια εσόδων. Ίσως αυτός να ήταν, τελικά, ο λόγος που δεν «βιάστηκαν»  να συμφωνήσουν – ούτε τώρα δείχνουν να θέλουν – στην καθιέρωση της υγειονομικής visa.

Την ίδια στιγμή, η εκ των πραγμάτων νέα οικονομική ύφεση αναμένεται να πλήξει το εισόδημα του ευρωπαϊκού , κυρίως, πληθυσμού με αρνητικό αντίκτυπο στη Μέση κατά Κεφαλή Δαπάνη ενώ το ενδεχόμενο της εμφάνισης πληθωριστικών πιέσεων με την σταδιακή πάροδο της πανδημίας, στοιχεία που προοιωνίζονται περιόδους εκτίναξης τιμών αγαθών και υπηρεσιών με τις γνωστές συνέπειες στο εισόδημα νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Σύμφωνα με έρευνες, το παγκόσμιο ΑΕΠ αναμένεται είχε μείωση 4,4% το 2020, μια άνευ προηγουμένου πτώση σε σύγκριση με την πτώση 0,5% που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης του 2008. Παράλληλα, το παγκόσμιο εμπόριο αναμένεται να συρρικνωθεί κατά περίπου 11%, λόγω των lockdown που παγώνουν προσωρινά την κυκλοφορία ανθρώπων και αγαθών και ανάγκασαν την αναθεώρηση των δικτύων εφοδιαστικής αλυσίδας, με αποτέλεσμα πολλές χώρες να αναζητούν τοπικές πηγές.

Μετάβαση από τον μαζικό στον επιλεκτικό τουρισμό 

Ενθαρρυντικό, παρόλα αυτά, παραμένει το φαινόμενο της μετάβασης από τον μαζικό στον επιλεκτικό τουρισμό που ήδη έχει σηματοδοτηθεί πριν την εμφάνιση του φαινομένου του κορωνοϊού, πράγμα που «απελευθερώνει» ένα σημαντικό μέρος του διακινούμενου πληθυσμού με αποτέλεσμα της αποτροπή τυχόν «χειραγώγησής» του προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις, όπως συνέβαινε τη δεκαετία του 1970, όταν οι Tour Operators «αποφάσιζαν» κατά το δοκούν για το πού θα κατευθύνουν τους τουρίστες. Αναμφισβήτητα η σύγχρονη τεχνολογία έπαιξε το ρόλο της στη στροφή αυτή, παραμένουν όμως οι κίνδυνοι της ανισορροπίας μεταξύ προσδοκίας και ικανοποίησης από τις τυχόν υπερβολές σε όσα κάθε περιοχή ή και επιχείρηση υπόσχεται. 

Συνεπώς, επιμένουμε στο δίπτυχο «ποιότητα και ασφάλεια» το οποίο πρέπει να προηγηθεί του «ήλιος και θάλασσα» που, ούτως ή άλλως, έπαψε να αποτελεί προνομιακό πεδίο της χώρας μας, λόγω του γεγονότος ότι το ίδιο «προϊόν» πωλούν και ανταγωνιστές μας και μάλιστα φθηνότερα.

Είναι σαφές ότι το ταξίδι των διακοπών δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Καλούμαστε όμως όλοι όσοι ασχολούμαστε με τον Τουρισμό να απαντήσουμε σε μερικά ερωτήματα:

Πώς σήμερα στην εποχή της πανδημίας μπορούμε να καλύψουμε αυτή την ανάγκη?  Αρκεί η κλασσική διαφήμιση και όσες μέθοδοι ακολουθούνταν πριν την πανδημία ώστε να αποτρέψουν τη λαχτάρα για το ταξίδι να σφηνώσει στη νοσταλγία επειδή «σκόνταψε» στο δισταγμό από το φόβο? Πώς ο φόβος πρέπει να μείνει στα όρια μιας προσεκτικής συμπεριφοράς και να μη μετατραπεί σε φοβία που αποτελεί εμμονή? Πόσο σοβαρά πρέπει να λάβουμε υπόψη τα ψυχολογικά σύνδρομα της αγοραφοβίας και της ιδρυματοποίησης? Μήπως η «επιστράτευση» επικοινωνιακών όρων πρέπει να προηγηθεί της εφαρμογής της «πεπατημένης» στην προβολή ταυτόχρονα με την κάλυψη των κενών από τις εκθέσεις που , λόγω της συγκυρίας, έπαψαν να αποτελούν μονοσήμαντες επιλογές του παρελθόντος? Δεδομένης της σημασίας που έχει, ειδικά σε αυτή τη συγκυρία, η ευχέρεια στην πρόσβαση των προορισμών, μήπως πρέπει να εξετάσουμε κίνητρα σε ακτοπλοϊκές και αεροπορικές συνδέσεις, αντί της επιδότησης των μεγάλων οργανισμών διακίνησης τουριστών (Τ.Ο.) , μια πρακτική που έρχεται από το παρελθόν και ενέχει πάντα  τον κίνδυνο να κριθεί ως αθέμιτη εκ μέρους των ανταγωνιστών μας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης?

Τα ερωτήματα αυτά δεν απαντώνται, φυσικά, οριζόντια. Κυρίως, όσα δεν αφορούν τη γενικότερη άσκηση της τουριστικής πολιτικής, αλλά και εκείνα που απαιτούν προσαρμογές ανά περιοχή. Σημασία έχει να αντιμετωπίσουμε με τη δέουσα σοβαρότητα αυτό τον τομέα. Και ήρθε ο καιρός να αφήσουμε πίσω μας τις λογικές της μιζέριας από τη μια και της πειρατείας των προθέσεων από την άλλη. Να σταθεί ο κάθε ένας από εμάς στο ύψος των διαστάσεων που μας αναλογούν χωρίς τα υποπόδια που μπορεί να μας δείχνουν ψηλότερους από κάποιους άλλους. Να πιστέψουμε στη συνέργεια και στη διάθεση συνεργασίας που δυναμώνει την αποτελεσματικότητα κάθε μας κίνησης, βάζοντας στο περιθώριο πρακτικές διεκδίκησης της πατρότητας ιδεών και πράξεων. Να κεφαλαιοποιήσουμε οφέλη, επισκέπτες και αγορές. Να αποφεύγουμε αθέμιτες πρακτικές αμφισβήτησης μιας επιτυχίας επειδή έτυχε να μην έχουμε εμείς μερίδιο σε αυτήν.

Και εν κατακλείδι: Οι συμπάθειες δεν οικοδομούνται από τις κυβερνήσεις. Επιβάλλονται από τους λαούς. Και, στην προκειμένη περίπτωση, από  τους επαγγελματίες του τουρισμού. Σε αυτούς, σε διεθνές επίπεδο, προσβλέπουμε. Με αυτούς πρέπει να πορευόμαστε. Αντικρίζοντας τους μελλοντικούς μας επισκέπτες χωρίς  θρησκευτικές, φυλετικές και χρωματικές ιδεοληψίες. Αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα. Τοποθετώντας σε ίση ζυγαριά αυτό που εμείς, αλλά και οι ξένοι, είμαστε και πιστεύουμε. Για να μας σέβονται και να τους σεβόμαστε. Για να αναγορεύσουμε την αποδοχή σε εμπιστοσύνη. Για να αποδείξουμε ότι ενώ η δουλειά των φιλοσόφων είναι να περιγράφουν τον κόσμο, η δική μας δουλειά είναι να τον διορθώνουμε.

(*) Ο κ.Νότης Μαρτάκης είναι Πρόεδρος της mtc group consulting