To πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ για τον ελληνικό τουρισμό

Στο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ περιλαμβάνονται οι θέσεις του για τη στρατηγική του ελληνικού τουρισμού.

Οι θέσεις του ΠΑΣΟΚ έχουν ως εξής:  

1.  Η σημασία του τουρισμού

Ο τουρισμός, το 2019, εισέφερε συνολικά € 23,1 δις στην οικονομία της χώρας με περισσότερο από το 90% των εσόδων αυτών να συνδέονται με τον εισερχόμενο τουρισμό, καθιστώντας τον μια σχεδόν αμιγώς εξαγωγική δραστηριότητα. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κάλυψαν το 79,6% του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών. Οι εισπράξεις αυτές ισούνται με το 78,1% των εισπράξεων από τις εξαγωγές όλων των άλλων προϊόντων που εξάγει η χώρα, εξαιρουμένων των εισπράξεων από εξαγωγή πλοίων και καυσίμων. Αν στις ταξιδιωτικές εισπράξεις συνυπολογισθούν και οι εισπράξεις από αερομεταφορές και θαλάσσιες μεταφορές από τον εισερχόμενο τουρισμό, τότε το σύνολο των ταξιδιωτικών εισπράξεων ισούται με το 87,4% των εισπράξεων από τις εξαγωγές όλων των άλλων προϊόντων πλην πλοίων και καυσίμων.

Η ανάκαμψη του τουρισμού το 2021 και, ακόμα περισσότερο, η ισχυρή ανάκαμψη το 2022 δείχνουν ότι ο ελληνικός τουρισμός διακρίνεται από ανθεκτικότητα και επιβεβαιώνουν την σημασία του για την εθνική οικονομία και την κοινωνική συνοχή, ιδιαίτερα στις νησιωτικές Περιφέρειες.

Παράλληλα, όμως, ο τουρισμός μας διακρίνεται από έντονη εποχικότητα, με το 60% των εσόδων να συγκεντρώνονται στο 3ο τρίμηνο, - αν και η εποχικότητα αποτελεί και παγκόσμια πραγματικότητα -  και έντονη γεωγραφική συγκέντρωση, αφού το 88% των εσόδων πραγματοποιείται  σε πέντε (5) μόλις Περιφέρειες της χώρας. 

Οι επισκέπτες σε αρκετές πολύ δημοφιλείς τουριστικές περιοχές της χώρας μας είναι, πλέον, πολλαπλάσιοι από τον πληθυσμό τους, δοκιμάζοντας τις υποδομές και την φέρουσα ικανότητά τους.

Η ανάπτυξη του τουρισμού τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν εν πολλοίς «αυθόρμητη» και «αυτοσχέδια», χωρίς στρατηγική και προσανατολισμό τόσο στο επίπεδο των επιμέρους τουριστικών προϊόντων (Ήλιος και Θάλασσα, city-break, Πολιτιστικός, Ναυτικός, Συνεδριακός τουρισμός) όσο και σχετικά με τα λεγόμενα «συμπληρωματικά» τουριστικά προϊόντα όπως, ο Αγροτουρισμός, ο Οικοτουρισμός, ο Τουρισμός Αθλητικών Δραστηριοτήτων και Περιπέτειας, ο Γαστρονομικός τουρισμός, ο τουρισμός Ευεξίας.

Βιωσιμότητα και Ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού

Ο τουρισμός για να είναι βιώσιμος πρέπει να είναι ταυτόχρονα οικονομικά βιώσιμος για όλους τους συμμετέχοντες στην τουριστική δραστηριότητα, κοινωνικά επωφελής και να μην επιβαρύνει το περιβάλλον και όπου είναι δυνατόν να συμβάλλει στην βελτίωσή του.

Η οικονομική βιωσιμότητα προϋποθέτει ένα ελκυστικό τουριστικό προϊόν που να είναι διεθνώς ανταγωνιστικό. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες από διεθνείς οίκους, το ελληνικό τουριστικό προϊόν είναι ένα από τα πλέον ελκυστικά παγκοσμίως και μάλιστα βελτίωσε τη θέση του κατά την περίοδο της πανδημίας. Η διατήρηση και βελτίωση αυτής της θέσης μπορεί να γίνει μόνο μέσα από ένα προϊόν που θα είναι περισσότερο σύνθετο, οργανωμένο  και επιμελημένο. Ένα προϊόν δηλαδή που θα δίνει στον τουρίστα την δυνατότητα για την σύνθεση πολλαπλών επιλογών, ανεξάρτητα του βασικού λόγου για τον οποίο πραγματοποιεί το ταξίδι του στην Ελλάδα.

Το σύνθετο προϊόν προϋποθέτει και συνεπάγεται οργανικές διασυνδέσεις με άλλους τομείς της οικονομίας και σημαντικές ευκαιρίες για αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας παραγωγής.  Το οργανωμένο και επιμελημένο προϊόν προϋποθέτει και συνεπάγεται αποτελεσματικές μορφές διακυβέρνησης, συνέργειες και συνεργασίες του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα καθώς και επενδύσεις για την βελτίωση και ανάπτυξη των δημόσιων υποδομών.

Παράλληλα ένα βασικό πλεονέκτημα του τουρισμού στην Ελλάδα – που είναι εισερχόμενος κατά 90% τουλάχιστον – είναι η μεγάλη διασπορά των αγορών του που διασφαλίζει την μικρή εξάρτηση από οποιαδήποτε αγορά και κατ’ επέκταση την ανθεκτικότητά του σε  τυχόν κρίσεις στις διάφορες αγορές.

Αναφορικά με την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού διεθνώς, παρατηρούμε ότι έχει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης αφού βρίσκεται στην 28η θέση παγκοσμίως σύμφωνα με την κατάταξη του World Economic Forum (WEF). Από την άλλη πλευρά, η κατάταξη αυτή είναι πολύ υψηλότερη από την κατάσταση της οικονομίας συνολικά που σύμφωνα με το WEF είναι στην θέση 59.

Η διατήρηση και περαιτέρω βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης του ελληνικού τουρισμού θα ενισχύσει και την ανθεκτικότητά του. Προϋποθέτει δε την αντιμετώπισή του τουρισμού στην βάση των προορισμών και όχι των μεμονωμένων επιχειρήσεων, ώστε να προσφέρει υψηλότερη αξία, μέσω ενός πιο σύνθετου, προσεκτικά επιλεγμένου, οργανωμένου και επιμελημένου τουριστικού προϊόντος. Η επίτευξη αυτού του στόχου επιβάλλει την βελτίωση υποδομών που δεν είναι αμιγώς τουριστικές: ενέργεια και ύδρευση, διαχείριση απορριμμάτων, ανακύκλωση και καθαριότητα, υποδομές υγείας, οδική ασφάλεια και σήμανση αλλά και υλοποίηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό, καθώς και προώθηση των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε δεκάδες τουριστικούς Δήμους της χώρας που υφίστανται πιέσεις από την τουριστική ανάπτυξη. Η υλοποίηση των σχετικών δράσεων θα ωφελήσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των τοπικών κοινωνιών και ταυτόχρονα θα βελτιώσει περαιτέρω τη βιωσιμότητα του τουρισμού.

Σημαντικό ρόλο στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας θα διαδραματίσει και η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ιδιαίτερα σε θέματα απλοποίησης διαδικασιών, ασφάλειας δικαίου και, ανάλογα με τα δημοσιονομικά περιθώρια, ευθυγράμμισης των έμμεσων φόρων - που επιβαρύνουν τις τιμές και άρα την διεθνή ανταγωνιστικότητα - με τα επίπεδα των ανταγωνιστών μας. 

Η αύξηση των τιμών μέσω των έμμεσων φόρων επιφέρει σημαντικό πλήγμα στους προορισμούς και τις επιχειρήσεις που δεν έχουν ένα ισχυρό brand name και ανταγωνίζονται σε διεθνείς αγορές με χαρακτηριστικά commodity και συνεπώς δεν έχουν τη δυνατότητα να περάσουν ένα μέρος της αύξησης της τιμής στον τελικό καταναλωτή. Ως αποτέλεσμα, εντείνεται η εποχικότητα και η συγκέντρωση στις τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές που έχουν τη δυνατότητα αυτή.

Η βελτίωση της ελκυστικότητας και της ανταγωνιστικότητας θα οδηγήσει στην επίτευξη τριών βασικών στόχων για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα:

• την χωρική επέκταση, δηλαδή την επέκταση και σε άλλες Περιφέρειες πέραν των 5 Περιφερειών στις οποίες σήμερα λαμβάνει χώρα το 88% της τουριστικής δραστηριότητας,
• τη χρονική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας, δηλαδή την άμβλυνση της εποχικότητας. Ο στόχος είναι για άμβλυνση της εποχικότητας - και όχι την εκμηδένισή της - αφού παγκοσμίως, και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, οι τουριστικές ροές έχουν έντονη εποχικότητα που συνδέεται με το πιο δημοφιλές τουριστικό προϊόν, τον «Ήλιο και Θάλασσα» και την δυνατότητα των οικογενειών για διακοπές το καλοκαίρι.
• την αύξηση της μέσης δαπάνης και της διάρκειας παραμονής ανά επισκέπτη.
  Με τον τρόπο αυτό η αύξηση των τουριστικών εσόδων στη χώρα δεν θα βασιστεί στην περαιτέρω αύξηση των ροών μόνο στο τρίτο τρίμηνο στις τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές.

Στην σύγχρονη πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα όχι μόνο δεν έρχεται σε σύγκρουση με την επιχειρηματική απόδοση αλλά αποτελεί προϋπόθεση για την ανθεκτικότητα του τουριστικού προϊόντος και την διαχρονική μεγιστοποίηση των ωφελειών της χώρας και των επιχειρήσεων από τον τουρισμό: η ανθεκτικότητα του τουρισμού -και κάθε οικονομικής δραστηριότητας- περνάει μέσα από την προστασία, την διαχείριση και την ανάδειξη του περιβάλλοντος.

Για τον τουρισμό στην Ελλάδα, το περιβάλλον αποτελεί βασικό πόρο του τουριστικού προϊόντος και για το λόγο αυτό η διαμόρφωση ενός σαφούς και αποτελεσματικού χωροταξικού πλαισίου αποτελεί «εκ των ων ουκ άνευ» για την τουριστική ανάπτυξη προς όφελος τόσο των επενδυτών, όσο και του περιβάλλοντος.  Παράλληλα είναι αναγκαία η άμεση θεσμοθέτηση αποτελεσματικών Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε μέρη όπου υπάρχει πίεση. Τα προαναφερθέντα σχέδια θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις διεθνείς τάσεις του τουρισμού και τις τοπικές ιδιομορφίες των περιοχών που θα εφαρμόζονται. Παράλληλα τα Περιφερειακά Χωρικά Σχέδια θα πρέπει να είναι συμβατά μεταξύ τους και να μην οδηγούν σε συγκρούσεις χρήσεων σε όμορες περιοχές, ιδιαίτερα όταν αυτές αποτελούν ενιαίους τουριστικούς προορισμούς που διατρέχουν δύο ή περισσότερες Περιφέρειες.

Η τουριστική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό κοινωνικής βιωσιμότητας αφού ο τουρισμός αποτελεί δραστηριότητα με μεγάλη διάχυση στις Περιφέρειες από πολλές μικρές - συνήθως οικογενειακές - επιχειρήσεις, επιτρέποντας στις οικογένειες αυτές να παραμείνουν στον τόπο τους. Στην παρούσα συγκυρία είναι ακόμα πιο προφανές πόσο σημαντικό είναι να διατηρηθούν και να ακμάσουν οι τοπικές κοινωνίες στα νησιά μας.

Η επίλυση του σύνθετου προβλήματος της έλλειψης εργαζομένων, που αποτελεί παγκόσμιο και όχι αποκλειστικά ελληνικό πρόβλημα, προϋποθέτει κατ’ αρχάς την επιμήκυνση της σεζόν ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν απασχόληση για περισσότερους μήνες.  Όπου, λόγω της φύσης του τουριστικού προϊόντος της περιοχής (πχ Ήλιος και Θάλασσα), αυτό δεν είναι εφικτό, θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις σε άλλες δραστηριότητες (πχ αγροτική παραγωγή, εκπαίδευση) που λαμβάνουν χώρα εκτός της τουριστικής σεζόν. Παράλληλα, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η διάθεση αξιοπρεπών καταλυμάτων για τους εργαζόμενους, η οποία ιδιαίτερα στους ακριβούς προορισμούς αποτελεί δυσεπίλυτο μεν αλλά ντροπιαστικό πρόβλημα.

Κρίσιμες Παρεμβάσεις

Η στρατηγική για τον τουρισμό απαιτεί Σύγχρονους Οργανισμούς Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού (Destination Management & Marketing Organization - DMMO). Απαιτείται η δημιουργία συνεργατικών συστάδων ανά τουριστικό και όχι αποκλειστικά διοικητικό προορισμό ως σύγχρονο εργαλείο διαχείρισης, οι οποίες θα αποτελούν ένα cluster όλων των δημιουργικών δυνάμεων των προορισμών τόσο στη λήψη των αποφάσεων όσο και στην υλοποίηση στρατηγικών.

Στη κατεύθυνση αυτή οι τουριστικοί προορισμοί πρέπει να αξιοποιήσουν τις προηγμένες τεχνολογίες και να ενισχυθούν στην προσπάθεια κατανόησης των προτιμήσεων των ταξιδιωτών για την ανάπτυξη αειφόρων τουριστικών προϊόντων. Αξιοποιώντας χρηματοδοτικά εργαλεία απαιτείται η δημιουργία σε κάθε προορισμό προηγμένων Digital Hubs εξόρυξης πληροφορίας (data mining), καταγραφής (reporting), ανάλυσης ροών των επισκεπτών και αλληλεπίδρασης σε ελληνικούς προορισμούς. Η καινοτομία θα συνδυάζει προηγμένα προβλεπτικά μοντέλα με την αξιοποίηση αναλύσεων μεγα-δεδομένων (big data).

Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός του τουρισμού θα συμβάλλει σημαντικά και πολύπλευρα, καταρχήν στην προώθηση του τουριστικού προϊόντος, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις τουριστικές επιχειρήσεις δεδομένου ότι η ψηφιακή τεχνολογία έχει μεγάλη διείσδυση στο marketing και τις πωλήσεις των τουριστικών επιχειρήσεων, ενώ οι ψηφιακές εφαρμογές διευκολύνουν την ταξιδιωτική εμπειρία, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για τις νεότερες γενιές.

Παράλληλα η αυτοματοποίηση διαδικασιών και λειτουργιών των επιχειρήσεων θα επιτρέψει την μείωση του κόστους αλλά και την ελκυστικότητα των τουριστικών επιχειρήσεων ως χώρους εργασίας για τις νεότερες γενιές, που είναι περισσότερο εξοικειωμένες με την ψηφιακή τεχνολογία. 

Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence, ΑΙ), επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented Reality, AR) και εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality, VR) θα συμβάλλει στην αυτοματοποίηση και στη βελτίωση της ταξιδιωτικής εμπειρίας, παρέχοντας ασφάλεια μέσω υγειονομικών ελέγχων, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις προσωπικές επαφές.

Μια βασική ψηφιακή υποδομή αποτελεί η δημιουργία ενός εθνικού datahub, δηλαδή ενός αποθετηρίου δεδομένων βασισμένου σε τυποποιημένους μηχανισμούς και εργαλεία συλλογής δεδομένων με λογική ροή, ορατότητα και ασφάλεια των δεδομένων από την αρχή έως το τέλος. Το αποθετήριο αυτό θα επιτρέψει την ανάπτυξη μηχανισμών ενημέρωσης, συστηματικής πρόγνωσης και παρακολούθησης των μεταβολών του παραγωγικού περιβάλλοντος, και την υποστήριξη των δράσεων ανάπτυξης και προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.

Η Βραχυχρόνια Μίσθωση αποτελεί ήδη και στην Ελλάδα και παγκοσμίως βασικό συστατικό του τουριστικού προϊόντος. Για το λόγο αυτό πρέπει να ενταχθεί στον τουριστικό σχεδιασμό (όπως πχ στη Σουηδία).  Παράλληλα να αρθούν φορολογικά / διοικητικά πλεονεκτήματα που της δίνουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των τουριστικών καταλυμάτων.

Η ένταξη της Βραχυχρόνιας Μίσθωσης στον τουριστικό σχεδιασμό μπορεί να συμβάλλει και στην περιβαλλοντική προστασία με δύο τρόπους: μειώνοντας την ανάγκη για πρόσθετες κατασκευές προκειμένου η προσφορά να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση, ιδιαίτερα την εποχική, και αφετέρου θέτοντας υποχρεώσεις αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης στην εκτός σχεδίου δόμηση.

Λόγω του ότι ο τουρισμός δεν αποτελεί «κλάδο» από την πλευρά της προσφοράς αλλά μια οριζόντια δραστηριότητα που διαχέεται σε πάρα πολλούς κλάδους της οικονομίας, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας εθνικής στρατηγικής προϋποθέτει και απαιτεί τον κεντρικό συντονισμό των διαφόρων φορέων που εμπλέκονται στην παροχή της τουριστικής εμπειρίας, την συνεργασία και την σύμπραξη του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Οι ανάγκες και δράσεις για την ανάπτυξη και αύξηση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή. Για τον λόγο αυτό απαιτείται ευελιξία και αποφυγή γραφειοκρατικών εμποδίων, σε τοπικό επίπεδο. Είναι σημαντικό να δοθούν επ' αυτού διευρυμένες αρμοδιότητες σε επίπεδο Περιφερειών, ενώ το κεντρικό κράτος θα διατηρεί το προνόμιο και την ευθύνη των κατευθύνσεων και των ελέγχων, χωρίς να καθυστερεί ή ακυρώνει τις (σύννομες) τοπικές πρωτοβουλίες. 

Η ανάπτυξη του τουρισμού, ιδιαίτερα στα νησιά και σε ορισμένους ορεινούς προορισμούς,  συχνά υφίσταται κριτική περί «μονοκαλλιέργειας», δηλαδή ότι όλη η οικονομική δραστηριότητα της εκάστοτε περιοχής επικεντρώνεται στον τουρισμό. Αν και πράγματι υπάρχει μονοκαλλιέργεια σε πολλές περιπτώσεις, αυτό δεν οφείλεται σε κάποιο οργανωμένο σχέδιο της πολιτείας και των τουριστικών stakeholders. Αντίθετα ο τουρισμός έχει μόνο να ωφεληθεί από την ανάπτυξη και άλλων δραστηριοτήτων που θα καταστήσουν τους προορισμούς πιο σύνθετους κοινωνικά και πιο ενδιαφέροντες.  Για να κατανοήσουμε όμως το φαινόμενο, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, με την κατανομή εργασίας που υπάρχει στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο, είναι πολύ δύσκολο να δει κανείς τί άλλες δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν σε κάποιες περιοχές.

Η περίπτωση των ψηφιακών νομάδων (digital nomads) αποτελεί ίσως μια τέτοια ευκαιρία. Ίσως όμως μεγαλύτερη ευκαιρία να αποτελεί η προσέλκυση μόνιμων κατοίκων από άλλα μέρη της Ελλάδας ή από το εξωτερικό που μπορούν να εργαστούν με τηλεργασία είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες είτε για λογαριασμό των επιχειρήσεών τους.

Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι ενδιαφέρον να διερευνηθεί η αναβίωση χωριών με αναστήλωση εγκαταλελειμμένων κατοικιών, οι οποίες θα διατεθούν σε ενδιαφερόμενους έναντι συμβολικού τιμήματος, ενώ θα υπάρξουν συμφωνίες για την εκμετάλλευσή τους με τους ιδιοκτήτες, εφ' όσον αυτοί υφίστανται. Την αναστήλωση μπορούν να αναλάβουν κατασκευαστικές εταιρείες, υπό αυστηρές περιβαλλοντικές, ενεργειακές και αισθητικές προδιαγραφές, ενώ για την χρηματοδότηση θα μπορούν να διατεθούν πόροι από το Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

Η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου προϋποθέτει συντονισμένες ενέργειες για την ανάπτυξη κρίσιμων υποδομών (πχ τηλεπικοινωνιών, υγείας, μεταφορών κλπ.) ενώ, από την άλλη πλευρά, θα δημιουργήσει οικονομική δραστηριότητα και εκτός της περιόδου της τουριστικής σεζόν και θα προσφέρει μια κοινωνική και ίσως και εθνική ποικιλομορφία που θα καταστήσει και το τουριστικό προϊόν πιο ενδιαφέρον, παράλληλα με την αναζωογόνηση της υπαίθρου.

Το ανθρώπινο κεφάλαιο (human capital) και τα ιδιαίτερα ποιοτικά του χαρακτηριστικά αποτελούν κρίσιμη παράμετρο επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, τουριστικής ανάπτυξης αλλά και ευημερίας. Η δημιουργία ενός σύνθετου, επιμελημένου προϊόντος που θα αξιοποιεί την σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία προϋποθέτει εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό και επιχειρηματίες ενώ και οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να είναι άμεσα συνδεδεμένη με την καλλιέργεια κουλτούρας αναγνώρισης – συνειδητοποίησης της ευρύτερης σημασίας του τουρισμού στην καθημερινότητα και στην πρόοδο της κοινωνίας. 

Μόνο έτσι η τουριστική δραστηριότητα θα μπορέσει να προσανατολιστεί προς την ανάπτυξη ποιοτικής επιχειρηματικότητας, την ενίσχυση της απασχόλησης, ιδιαίτερα των γυναικών και των νέων, αλλά και την βιώσιμη και ανθεκτική τουριστική ανάπτυξη.

Οι κυβερνητικές αρχές, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και οι επιχειρήσεις απαιτείται να προσαρμόσουν τη λειτουργία τους και να συνεργάζονται ώστε να προσφέρουν ολοκληρωμένες βιώσιμες εμπειρίες στους ταξιδιώτες, να προστατεύουν το μέλλον των προορισμών και φυσικά να σέβονται ένα πιο αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο.  Μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, καθαρές τεχνολογίες, βιώσιμες πρακτικές, ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων, προστασία του περιβάλλοντος, ανάπτυξη εναλλακτικών προορισμών, διαχείριση ροών συγκαταλέγονται στις προτεραιότητες όλων των εμπλεκομένων.

Η ανταγωνιστικότητα και η ανθεκτικότητα είναι στενά συνδεδεμένες έννοιες και βασικοί πυλώνες της βιωσιμότητας του ελληνικού τουρισμού.  Η ενίσχυσή τους είναι εξαιρετικά σημαντική για την παραγωγικότητα και τη φήμη του ελληνικού τουρισμού. 

Η βελτίωση στη διαχείριση των προορισμών μέσω αποτελεσματικών πολιτικών και διακυβέρνησης, με την αξιοποίηση της ψηφιοποίησης και με σεβασμό στη βιοποικιλότητα και την προστασία της φύσης, σε συνδυασμό με την καινοτομία και τη διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων μπορεί να συμβάλλουν στην ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα του τουρισμού. Η στήριξη και προώθηση του τουρισμού που χαρακτηρίζεται από περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα οδηγήσουν σε ισχυρότερη και βιωσιμότερη τουριστική οικονομία.

Κεντρικές Στρατηγικές Κατευθύνσεις και Δράσεις

4.1.  ΥΠΟΔΟΜΕΣ

        i.  Αναβάθμιση ή κατασκευή νέων λιμενικών υποδομών και βελτίωση της διασυνδεσιμότητάς τους με οδικούς / σιδηροδρομικούς άξονες και αερολιμένες

      ii.  Βελτίωση / αναβάθμιση του διαπεριφερειακού και ενδοπεριφερειακού οδικού δικτύου

    iii.  Αναβάθμιση των μεθοριακών σταθμών

   iv.  Ενίσχυση του προφίλ / επιπέδου φιλικότητας των προορισμών για άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα

   v. Βελτίωση / ενίσχυση βασικών υποδομών των προορισμών (υγεία, ενέργεια, υδροδότηση, αποκομιδή αστικών απορριμμάτων, πολιτική προστασία)

4.2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

        i. Ανάπτυξη Περιφερειακών Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού (DΜMO) για κάθε μία από τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας και εκπόνηση στρατηγικού σχεδιασμού αναφορικά με την τουριστική προβολή των Περιφερειών.

      ii. Χάραξη στρατηγικής για τον εμπλουτισμό και σύνδεση των κύριων και συμπληρωματικών προϊόντων του ελληνικού τουρισμού σε περιφερειακό επίπεδο

    iii. Ανάπτυξη digital info points στις βασικές πύλες εισόδου  και σε κεντρικά σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος

4.3. ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

  i.  Δημιουργία ενιαίων διαδικτυακών τουριστικών πυλών για τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας

 ii.  Ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών στις τουριστικές επιχειρήσεις

 iii.  Ανάπτυξη έξυπνων εφαρμογών σε τουριστικούς πόλους της χώρας  (Έξυπνοι Προορισμοί)

 iv.   Δημιουργία μηχανισμού πληροφόρησης και κεντρικής πλατφόρμας ευφυούς τουρισμού (εθνικό Data Hub)

4.4. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ – ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

 i.  Ανάδειξη της Ελλάδας σε ένα ελκυστικό, βιώσιμο και αειφόρο προορισμό μέσω εστιασμένων χωρικών αναπλάσεων, ρύθμισης των ζωνών δόμησης, σχεδίων περιβαλλοντικής διαχείρισης, υπογειοποίησης καλωδίων δικτύων ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, κλπ.

  ii.  Βελτίωση ενεργειακού προφίλ της Ελλάδας και προώθηση δράσεων αξιοποίησης των ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενεργειακών και υδάτινων πόρων

  iii.  Διατήρηση, προστασία, προώθηση και ανάπτυξη της φυσικής & πολιτιστικής κληρονομιάς

  iv.  Στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη τη φέρουσα ικανότητα των τουριστικών πόλων του προορισμού και ενίσχυση των δυνατοτήτων καλύτερης διαχείρισης και ελέγχου των τουριστικών ροών

4.5. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 i. Αναβάθμιση συστήματος εκπαίδευσης και  κατάρτισης των επαγγελματιών του τουριστικού τομέα

 ii. Ενίσχυση / υποστήριξη της επιχειρηματικότητας και της ίδρυσης καινοτόμων επιχειρήσεων στον τουρισμό.

4.6. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

i.  Αναβάθμιση και βελτίωση βασικών πολιτιστικών υποδομών και συμπληρωματικών υποδομών μουσείων και μνημείων

ii.  Προώθηση και ανάδειξη πολιτιστικού, ιστορικού και θρησκευτικού αποθέματος

iii.  Διασύνδεση του πολιτισμού με τα υπόλοιπα κύρια και συμπληρωματικά τουριστικά προϊόντα, σύνδεση πολιτιστικών διαδρομών με γαστρονομικές / γευσιγνωστικές εμπειρίες, δημιουργία ολοκληρωμένων, οργανωμένων και υψηλού επιπέδου δικτύου θεματικών διαδρομών ιστορικού και θρησκευτικού περιεχομένου

  iv.  Δημιουργία σύγχρονης και εύχρηστης ολοκληρωμένης ψηφιακής πύλης Πολιτιστικού & Θρησκευτικού Τουρισμού

  v.  Αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την αναβάθμιση της προσφερόμενης εμπειρίας

 vi.   Απρόσκοπτη πρόσβαση σε μουσεία, αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς χώρους μέσω της εφαρμογής κοινού ψηφιακού εισιτηρίου και σύγχρονης και χρηστικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας αγοράς ψηφιακού / φυσικού εισιτηρίου

 vii.  Βιώσιμη διαχείριση, προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς

4.7. ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ / YACHTING

  i.  Αναβάθμιση / επέκταση κατάλληλων υποδομών για ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής. Η χώρα διαθέτει περισσότερες από 250 εν δυνάμει μαρίνες από τις οποίες, οι λογιζόμενες σήμερα ως υφιστάμενες ή μελλοντικές μαρίνες, δεν υπερβαίνουν τις 50. 

  ii. Στοχευμένη προώθηση, προβολή και ανάδειξη του yachting από την ανάπτυξη λειτουργικού δικτύου μαρινών, με σύγχρονες υποδομές.

  iii.  Αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών με Δημιουργία σύγχρονης και εύχρηστης ολοκληρωμένης ψηφιακής πύλης Ναυτικού Τουρισμού, εφαρμογή ψηφιακών τεχνολογιών για την βέλτιστη λειτουργία των τουριστικών λιμένων / μαρίνων,

4.8. ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

  i.   Ανάπτυξη Μητροπολιτικού Συνεδριακού Κέντρου στον αστικό ιστό της Αθήνας με την αξιοποίηση του Κλειστού Γυμναστηρίου του Taekwondo

  ii.   Ανάπλαση του Διεθνούς Εκθεσιακού & Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλονίκης

  iii.  Δημιουργία συνεδριακού κέντρου άνω των 1.000 ατόμων στην δυτική πλευρά της Κρήτης

  iv.  Αναβάθμιση, εκσυγχρονισμό και επέκταση των συνεδριακών χώρων του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών

   v.   Δημιουργία συνεδριακού κέντρου στην Θράκη.

4.9. ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

     i. Παροχή κινήτρων και χρηματοδοτικών κινήτρων και ενισχύσεων για την ανάπτυξη / επέκταση υποδομών ολοκληρωμένου αγροτουριστικού προϊόντος

     ii. Βελτίωση επαρχιακού δικτύου για πρόσβαση σε πόλους Αγροτουρισμού.

    iii. Οργάνωση αγροτουριστικού δικτύου σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές / πρότυπα του Αγροτουρισμού με ανάδειξη της βιοποικιλότητας, της πρωτογενούς παραγωγής, της λαογραφικής παράδοσης και του τρόπου ζωή των κατοίκων και διασύνδεση με τους παραδοσιακούς οικισμούς για την προσφορά υψηλού επιπέδου βιωματικών, εναλλακτικών και εξατομικευμένων εμπειριών

   iv. Δημιουργία σύγχρονης και εύχρηστης ολοκληρωμένης ψηφιακής πύλης Αγροτουρισμού

     v. Δημιουργία κανονιστικού και νομοθετικού πλαισίου αναφορικά με τη λειτουργία των αγροτουριστικών μονάδων:

   vi. Εφαρμογή συστήματος πιστοποιήσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των υποδομών και των εμπειριών Aγροτουρισμού

4.10. ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

     i.  Ανάπτυξη εθνικού δικτύου ορειβατικών, περιπατητικών και ποδηλατικών διαδρομών με αναβάθμιση, καθαρισμό και ανακατασκευή υφιστάμενων και κατασκευή νέων μονοπατιών

     ii.  Δημιουργία ή / και αναβάθμιση υπαίθριων οικοτουριστικών υποδομών

    iii.  Δημιουργία σύγχρονης και εύχρηστης ολοκληρωμένης ψηφιακής πύλης Οικοτουρισμού

   iv.  Ρυθμιστικό πλαίσιο και σχέδιο δράσης για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των περιοχών οικοτουριστικού ενδιαφέροντος, ίδρυση εθνικών φορέων διαχείρισης για τις περιοχές Natura 2000, κατάρτιση σύγχρονων διαχειριστικών σχεδίων και μελετών, κλπ.

   v. Κατάρτιση και εξειδίκευση εθνικής στρατηγικής και νομοθετικού πλαισίου

   vi.  Εφαρμογή συστήματος πιστοποιήσεων για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας, της ποιότητας και της ασφάλειας των οικοτουριστικών πόρων / υποδομών / εμπειριών / δραστηριοτήτων

4.11. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ

i. Δημιουργία / αναβάθμιση υποδομών ναυταθλητικών δραστηριοτήτων σε λίμνες, ποτάμια και παραθαλάσσιους προορισμούς, δημιουργία δικτύων διαδρομών ορειβατικού σκι σε υφιστάμενες δασικές οδούς και ορειβατικά μονοπάτια, ιδιαίτερα σε ορεινά συγκροτήματα που δεν διαθέτουν χιονοδρομικά κέντρα καθώς και πλησίον ορεινών οικισμών.

 ii. Ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών για extreme sports, δημιουργία θαλάσσιων καταδυτικών πάρκων

 iii.  Στρατηγική μελέτη σχετικά με τις ευκαιρίες για ανάπτυξη αλιευτικού τουρισμού στους παραθαλάσσιους προορισμούς

 iv.  Δημιουργία σύγχρονης και εύχρηστης ολοκληρωμένης ψηφιακής πύλης Υπαίθριων Δραστηριοτήτων και Περιπέτειας

   v. Προώθηση πιστοποιήσεων ποιότητας και ασφάλειας των επιχειρήσεων, των συλλόγων, των υποδομών και των επαγγελματιών

4.12. ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

   i. Ανάπτυξη και βελτίωση υποδομών προώθησης τοπικής γαστρονομίας και προϊόντων (γαστρονομικά μουσεία, υποδομές οινο-τουρισμού σύμφωνα με διεθνή πρότυπα, επισκέψιμοι χώροι παραδοσιακής αγροτο-διατροφικής παραγωγής, κλπ.)

   ii. Καλλιέργεια γαστρονομικής ταυτότητας και ανάπτυξη ολοκληρωμένου και υψηλού επιπέδου εμπειριών (προβολή και ανάδειξη ενιαίας γαστρονομικής ταυτότητας / γαστρονομικού brand ανά προορισμό, κλπ.)

   iii. Αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών για ενίσχυση του Γαστρονομικού Τουρισμού,  ολοκληρωμένη ψηφιακή πύλη Γαστρονομικού Τουρισμού.

     i.  Προώθηση της επέκταση των δικτύων διανομής τοπικών προϊόντων και των συνεργασιών προώθησης τοπικών πρώτων υλών και παρασκευών διαμέσου των τουριστικών επιχειρήσεων καταλύματος σίτισης, εστίασης και διασκέδασης για την προσφορά καταλόγων που να βασίζονται στο μέγιστο δυνατό σε τοπικές πρώτες ύλες και συνταγές και τυποποιημένων προϊόντων του προορισμού / της Περιφέρειας προς πώληση

Ανάπτυξη / αναβάθμιση / αυστηροποίηση των σημάτων πιστοποίησης επιχειρήσεων (διασυνδεδεμένο με το γαστρονομικό brand κάθε προορισμού / Περιφέρειας και με πρόγραμμα προβολής και προώθησης των πιστοποιημένων επιχειρήσεων μέσω των Περιφερειακών DMMOs.

4.13. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΥΕΞΙΑΣ

i. Μελέτη και υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής για την πλήρη αξιοποίηση / εκμετάλλευση και σύγχρονη αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση των ιαματικών πηγών

ii.  Στοχευμένη ανάπτυξη & προώθηση του Τουρισμού Ευεξίας μέσω της διασύνδεσής του με τα υπόλοιπα τουριστικά προϊόντα / πόρους / εμπειρίες / δραστηριότητες του κάθε προορισμού (π.χ. πολιτισμός, τοπικά προϊόντα, γαστρονομία, φύση),

 iii.  Δημιουργία σύγχρονης και εύχρηστης ολοκληρωμένης ψηφιακής πύλης Ιαματικού Τουρισμού

iv.  Εφαρμογή συστήματος πιστοποιήσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των υποδομών και των εμπειριών του Τουρισμού Ευεξίας, προγράμματα ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των υποδομών των μονάδων με σκοπό τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την ενεργειακή αυτονομία.