Ρόδος: Η κεραμική τέχνη στον κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Την εγγραφή της Κεραμικής Τέχνης της Ρόδου στον κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας εντάσσει ο Δήμος Ρόδου. H κεραμική τέχνη της Ρόδου, συνέχεια της ονομαστής ροδιακής κεραμικής τέχνης της αρχαιότητας και του Βυζαντίου, παραμένει ενεργή και εξελισσόμενη. Τα εργαστήρια του κεντρικού και βόρειου μέρους του νησιού παρασκευάζουν χρηστικά, διακοσμητικά και εκκλησιαστικά κεραμικά διατηρώντας την ιδιαίτερη τοπική τεχνική και αισθητική τεχνοτροπία, η οποία κληρονομείται προφορικά στις επόμενες γενιές.

Πηγή έμπνευσης στη σύγχρονη εποχή, η εταιρεία Industria Ceramiche Artistiche Rodio Orientali (I.C.A.R.O.) που ιδρύθηκε κατά την Ιταλική περίοδο το 1928, με σκοπό την παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών, αντιγράφων των «λινδιακών» κεραμικών του Ιζνίκ, τα οποία, εξαιτίας της μεγάλης συγκέντρωσής τους στην περιοχή, εθεωρούντο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ως «ροδιακά» ή «λινδιακά». Η παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών άκμασε στο νησί και μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, καθώς άνοιξε τον δρόμο για την δημιουργία εργαστηριών από νέους που διδάχτηκαν την τέχνη στο «ΙΚΑΡΟΣ».

Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη διαδικασία υποβολής προτάσεων για την εγγραφή στοιχείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας (περίοδος 2019), δημοσιεύθηκαν οι Δηλώσεις Πρόθεσης Υποβολής Δελτίου Στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που κατατέθηκαν στη ΔΙΝΕΠΟΚ που συνάδουν με το πνεύμα που διέπει τη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) και την εφαρμογή της στη χώρα μας. Από τις 33 (τριάντα τρεις) δηλώσεις πρόθεσης υποβολής που υποβλήθηκαν οι 28 (είκοσι oκτώ) προκρίνονται στο δεύτερο στάδιο, εκείνο της δημόσιας διαβούλευσης και της επεξεργασίας εκ μέρους των ενδιαφερομένων φορέων του Δελτίου Στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μεταξύ αυτών η Κεραμική Τέχνη Ρόδου και άλλες όπως: Oι άγραφοι θεσμοί και τα εθιμικά γνωρίσματα της κοινωνίας των βοσκών του Ψηλορείτη, Παραδοσιακή Αλιεία Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου- Αιτωλικού, Tσικουδιά- Παραδοσιακή Απόσταξη, Σεφαραδίτικη Μουσική Παράδοση Θεσσαλονίκης /Ελλάδος/Βαλκανίων/ Μικράς Ασίας, Χαλκούνια Αγρινίου, Ούζο Πλωμαρίου κ.α.

«Ο Δήμος Ρόδου έκανε το πρώτο βήμα για την εγγραφή του στοιχείου της Κεραμικής Τέχνης Ρόδου στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το δεύτερο στάδιο αφορά την ενεργό συμμετοχή των ίδιων των φορέων, δηλαδή της κοινωνίας, συλλόγων, βιοτεχνών, αρχαιολόγων, τεχνιτών κλπ, προκειμένου η παράδοση της Κεραμικής Τέχνης, όχι μόνο να διατηρηθεί, αλλά και να εξελιχθεί καθώς είναι συνυφασμένη με την ιστορία της Ρόδου. Το σημαντικότερο δε είναι ότι σύμφωνα με την Νέα Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης της Μεσαιωνικής Πόλης, προβλέπεται η ολοκλήρωση του τεμένους Ρετζέπ Πασά στην Πλατεία Δωριέως και η μετατροπή του σε Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, στοιχείο που μας παρέχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης της κεραμικής της Μεσογείου» τονίζει ο Δήμαρχος Ρόδου Φώτης Χατζηδιάκος.

«Η πρόταση της Εφόρου Αρχαιοτήτων κας Μάνια Μιχαηλίδου για την δημιουργία Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης στο Ρετζέπ Πασά είναι η ιδανική. Διασφαλίζεται η αξιοποίηση ενός μουσειακού χώρου που θα στεγάσει την ιστορία και την παραγωγή μιας τέχνης που ξεκίνησε από την αρχαιότητα, εμπνεύστηκε από την Νίκαια (Βηθυνίας),αλλά για πολλούς αιώνες συνδέθηκε με τη Ρόδο και αποτέλεσε έναν σημαντικό πυλώνα της οικονομίας του νησιού. Ταυτόχρονα εδραιώνει την πολυπολιτισμικότητα του νησιού, καθώς και με την μελέτη ανάδειξης και του Ιερού Ναού του Άγιου Φανουρίου και της στέγασης εκκλησιαστικού μουσείου στην πλατεία, η Δωριέως μετεξελίσσεται σε πλατεία θρησκειών» υπογραμμίζει ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Αθλητισμού Μεσαιωνικής Πόλης & Mνημείων Τέρης Χατζηιωάννου.

«Θυμίζω παράλληλα ότι για πρώτη φορά μετά το 1988, μέρος της συλλογής «Π. Ιωαννίδη» (44 πιάτα Ιζνίκ)που ανήκουν στον Δήμο Ρόδου–Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης παρουσιάστηκαν στο κοινό με αφορμή την έκθεση «ΙCARO – ΙΚΑΡΟΣ- Το Εργοστάσιο Κεραμικών της Ρόδου 1928-1988» που φιλοξενήθηκε για σχεδόν 10 μήνες (ολοκληρώνεται στις 5 Μαΐου) στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον μάλιστα για την Κεραμική Τέχνη δείχνουν και δεκάδες συμπολίτες μας με την συμμετοχή τους στα Σεμινάρια που διοργανώθηκαν στο εργαστήρι του αείμνηστου τεχνίτη και δασκάλου Νάσου Μυλωνά (Nassos keramik)από το «ΚΕΚ Γεννηματάς» αναφέρει ο κ. Χατζηιωάννου που ανέλαβε και την σχετική διαδικασία εγγραφής της Κεραμικής Τέχνης Ρόδου στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Σημειώνεται ότι η χώρα μας έχει εγγράψει στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO) την Μεσογειακή Δίαιτα (από κοινού με την Ιταλία, Ισπανία, Μαρόκο, Πορτογαλία, Κύπρο, Κροατία), την Παραδοσιακή Μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο, την Τηνιακή Μαρμαροτεχνία, το εθιμικό δρώμενο των Μωμόγερων, το Ρεμπέτικο και από κοινού (με τις Γαλλία, Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρο, Σλοβενία) την Τέχνη της Ξερολιθιάς.