Λαϊκό προσκύνημα στην Ακρόπολη

Γράφει ο Αριστοτέλης Κοσκινάς, αρχαιολόγος και ξεναγός

Μερικές μέρες κάθε χρόνο το ΥΠΠΟ έχει την ευαισθησία να επιτρέπει την ελεύθερη είσοδο σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία που βρίσκονται υπό την εποπτεία του. Το μέτρο αυτό είναι σημαντικό, καθώς δίνει την δυνατότητα κυρίως στους κατοίκους της χώρας να γνωρίσουν την αρχαιολογική κληρονομιά της.

Δυστυχώς, οι ημέρες ελευθέρας εισόδου έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, μάλλον λόγω λιτότητας. Πριν τις μεταρρυθμίσεις,  η είσοδος ήταν δωρεάν κάθε Κυριακή όλους τους χειμερινούς μήνες, αλλά και την πρώτη Κυριακή των υπόλοιπων μηνών. Επιπλέον, η είσοδος ήταν δωρεάν κάποιες ειδικές μέρες, όπως την Μέρα Μνήμης Μελίνας Μερκούρη, τις Διεθνείς Ημέρες Τουρισμού κ.ά.

Αυτό σήμαινε ότι όποιος ήθελε να επισκεφτεί δωρεάν κάποιον αρχαιολογικό χώρο είχε τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε 33 μέρες, ενώ σήμερα η δυνατότητα αυτή παρέχεται μόνο 11 ημέρες τον χρόνο.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσος και ποιος ήταν ο θετικός αντίκτυπος της μείωσης των δωρεάν ημερών στα έσοδα του ΥΠΠΟ. Για την ακρίβεια, δε γνωρίζω καν αν υπάρχουν στοιχεία για κάτι τέτοιο.

Γνωρίζω όμως πολύ καλά τις αρνητικές συνέπειες από τη μείωση των ημερών ελευθέρας εισόδου.

Η προφανέστερη βέβαια συνέπεια αφορά τους πολίτες που, λόγω των οικονομικών δυσκολιών αλλά και της αύξησης της τιμής των εισιτηρίων, δυσκολεύονται ή και αδυνατούν να επισκεφτούν ένα αρχαιολογικό χώρο (ιδιαίτερα την πανάκριβη Ακρόπολη) τις υπόλοιπες μέρες. 

Δεν είναι όμως μόνο αυτό.

Εξίσου σοβαρές είναι οι συνέπειες όσον αφορά στην διαχείρηση των αρχαιολογικών χώρων, την προστασία και τη φύλαξη τους.

Και για να μη μιλάμε μονο θεωρητικά, η χθεσινή Κυριακή, 4 Μαρτίου, ήταν η τελευταία μέρα του χειμώνα με δωρεάν είσοδο. Καθώς ο καιρός ήταν καλός, οι Αθηναίοι βγήκαν έξω κατά χιλιάδες. Η Ακρόπολη (στην οποία έτυχε να ξεναγώ) πρέπει να δέχτηκε δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες. Ασφαλώς οι αριθμοί θα βρίσκονται στην διάθεση του ΥΠΠΟ, αφού κάθε επισκέπτης λάμβανε εισιτήριο ελευθέρας εισόδου, μάλλον για στατιστικούς λόγους

Καμία στατιστική όμως δε μπορεί να αποδώσει τα προβλήματα που προκλήθηκαν λόγω της αθρόας προσέλευσης.

Σε όλες τις εισόδους της Ακρόπολης δημιουργήθηκαν ατέλειωτες ουρές. Στο σημείο μετάβασης από το Θέατρο του Διονύσου στο  Ιερό του Ασκληπιού έγινε το αδιαχώρητο, καθώς το σημείο αυτό είναι πολύ στενό και χρησιμοποιείται όχι μόνο για άνοδο αλλά και για κάθοδο. Έξω από την κεντρική είσοδο η ουρά έκανε κύκλους.

Γύρω στο μεσημέρι, το πρόβλημα ήταν τόσο οξύ που οι φύλακες αναγκάστηκαν να κλείσουν και τις δύο εισόδους για αρκετή ώρα.  Όπως είναι φυσικό, οι ουρές έγιναν ακόμη μεγαλύτερες.

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπήρχε ένας και μόνο φύλακας που έπρεπε να επιβλέπει τον κόσμο και ν’ ανοιγοκλείνει τις πόρτες που χωρίζουν το χώρο της Ακρόπολης από το χώρο της Νότιας Κλιτύος (θέατρο Διονύσου και Ασκληπιείο), οι οποίες είναι σε αρκετή απόσταση μεταξύ τους και μάλιστα σε έδαφος με απότομη κλίση. Αλλά περισσότερα για τη φύλαξη σε λίγο.

Στην αρχή, στα πλήθη διανέμονταν προτυπωμένα εισιτήρια, με αποτέλεσμα η ροή, αν και πυκνή, να είναι κάπως ομαλή. Αργότερα όμως, τα εισιτήρια αυτά τελείωσαν και ο κόσμος έπρεπε να κάνει κι άλλη ουρά, αυτή τη φορά στα εκδοτήρια.

Γιατί έπρεπε να τυπώνονται δωρεάν εισιτήρια; Δε θα μπορούσαν να είναι οι μπάρες ανοιχτές για να περνά ο κόσμος ελεύθερα; Ίσως κάποιοι να πουν ότι τα εισιτήρια χρειάζονται για στατιστικούς λόγους. Όμως, ούτε δίνουν στοιχεία για τη δημογραφική σύσταση των επισκεπτών, ούτε φαίνεται να έχουν αξιοποιηθεί όλα αυτά τα χρόνια για να προλάβουν παρόμοια φαινόμενα και να βελτιώσουν την κατάσταση για τους επισκέπτες.

Πάνω στην Ακρόπολη η εικόνα ήταν τραγική. Όχι μόνο ο συνωστισμός λειτουργούσε αποτρεπτικά για όποιον ήθελε να απολαύσει τα μνημεία, αλλά ο μικρός αριθμός των φυλάκων που υπήρχε (υπολογισμένος με βάση την κίνηση της χειμερινής περιοόδου) είχε κληθεί να αντιμετωπίσει αριθμό επισκεπτών που αντιστοιχεί σε καλοκαιρινή περίοδο, και μάλιστα με φόρτο κρουαζιέρας (δηλ. πολλές χιλιάδες άτομα από ένα πλοίο που φθάνουν όλοι μαζί).

Το αποτέλεσμα ήταν πως χθες η Ακρόπολη έδινε εικόνα ξέφραγου αμπελιού. Κάθε κανόνας λειτουργίας καταπατήθηκε από τους επισκέπτες, οι οποίοι έτρωγαν, κάπνιζαν και δε δίσταζαν να περνούν τις περιφράξεις για να φωτογραφηθούν μπροστά στα μνημεία. Ξεναγώντας, δε μπόρεσα να μην προσέξω μια ομάδα που φωτογραφήθηκε μπροστά στον Παρθενώνα με μια μεγάλη σημαία (παρόλο που απαγορεύεται η φωτογράφηση με εθνικά, θρησκευτικά ή πολιτικά σύμβολα μπροστά στα μνημεία). Δίπλα τους, κάποια παιδιά περνούσαν την ώρα τους πελεκώντας με πέτρες τον ίδιο τον Ιερό Βράχο, ενώ οι γονείς τους έβγαζαν φωτογραφίες. Το αποκορύφωμα ήταν όταν μια ομάδα Αμερικανών κατόρθωσαν να στήσουν ανθρώπινη πυραμίδα (ναι, σωστά διαβάσατε) μπροστά στο Ερέχθειο, από την οποία πρόλαβαν και να εκτοξεύσουν την κοπέλα που βρισκόταν στην κορυφή. Πέρα από τη έλλειψη σεβασμού προς το μνημείο, τι θα γινόταν αν οι συναθλητές της δεν την έπιαναν στον αέρα; Ποιος θα αναλάμβανε την ευθύνη;

Αν λάβουμε υπόψη το συνωστισμό που επικρατούσε χτες, είναι ευχής έργο που, εκτός από τα συνηθισμένα στραβοπατήματα πάνω στο γλιστερό βράχο, δεν είχαμε κάποιο σοβαρότερο ατύχημα.

Κατά την ταπεινή μου άποψη, οι ευθύνες του ΥΠΠΟ είναι προφανείς. Δεν επιτρέπεται ένας τόσο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος (ο σημαντικότερος της χώρας) να λειτουργεί με μειωμένο φυλακτικό προσωπικό, ακόμη και τις κανονικές μέρες. Ιδιαίτερα όμως τις μέρες που αναμένεται υψηλή κίνηση επισκεπτών, θα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη για έκτακτη ενίσχυση του αριθμού των φυλάκων.

Σίγουρα, ένας από τους λόγους της αυξημένης κίνησης είναι η μείωση των δωρεάν ημερών. Τα στίφη που προσπάθησαν χτες να επισκεφθούν την Ακρόπολη αποτελούν περίτρανη απόδειξη ότι το τσουχτερό εισιτήριο λειτουργεί αποτρεπτικά για μια μεγάλη μερίδα του κοινού. Μια λύση θα ήταν να αυξηθεί ο αριθμός των δωρεάν ημερών, αν όχι κάθε Κυριακή του μήνα, κάθε δεύτερη Κυριακή, ώστε ο αριθμός όσων θέλουν να επισκεφθούν τα μνημεία να κατανέμεται πιο ομοιόμορφα, αντί να συνωθούνται όλοι την ίδια μέρα.

Τέλος, σε έναν τόσο δημοφιλή προορισμό ίσως θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να περιοριστεί ο αριθμός των επισκεπτών που επιτρέπονται στον Ιερό Βράχο ανά ώρα, ώστε να μειωθεί η καταπόνηση των μνημείων, αυξάνοντας συγχρόνως την απόλαυση του κοινού. Είναι καιρός να γίνει δυνατή η κράτηση θέσεων και η έκδοση εισιτηρίων μέσω του διαδικτύου, για να μειωθούν οι αναμονές και η ταλαιπωρία των επισκεπτών.

Τέλος, πρέπει ν’ αλλάξει η νοοτροπία του ΥΠΠΟ όσον αφορά τη φύλαξη των Αρχαιολογικών χώρων, ιδιαίτερα της Ακρόπολης. Οι χώροι θα πρέπει να διαθέτουν αριθμητικά επαρκές, μόνιμο, καλά εκπαιδευμένο προσωπικό το οποίο θα απολαμβάνει κύρους και θα έχει πλήρη συνείδηση των καθηκόντων του.

Αν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, παρόμοιες καταστάσεις θα δημιουργούνται κάθε φορά που θα υπάρχει αυξημένη κίνηση στην Ακρόπολη, ιδίως τις ημέρες δωρεάν εισόδου.

Ουρά στην έκδοση εισιτηρίων

Η είσοδος από Ηρώδειο κλειστή

Πλήθος μπροστά στον Παρθενώνα