Η Κρητική - Μεσογειακή διατροφή ασπίδα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία

Τη Μεσογειακή διατροφή ως βιώσιμη επιλογή για όλες τις χώρες του κόσμου με θετικές προεκτάσεις για το περιβάλλον αλλά και ως εργαλείο μακροζωίας με υψηλή διατροφική αξία, και συνεπώς ως συντελεστή της δημόσιας υγείας, παρουσίασε η επιδημιολόγος διατροφής, με ειδίκευση στη μελέτη των επιπτώσεων της μεσογειακής διατροφής στην υγεία, Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Υγείας, κ. Αντωνία Τριχοπούλου, σε ομιλία της κατά το 1ο  Διεθνές Γαστρονομικό και Πολιτιστικό Συμπόσιο του Πανεπιστημίου YALE που διεξήχθη στις 3 και 4 Μαϊου 2023 στο Ηράκλειο Κρήτης.

Όπως επισήμανε η κ. Τριχοπούλου, η οποία είναι γνωστή και ως «μητέρα της Μεσογειακής Διατροφής», «θέλουμε να διαδώσουμε τη Μεσογειακή/ Κρητική διατροφή σε διεθνές επίπεδο, σε όλο τον κόσμο, ώστε να υπάρξουν οφέλη για τη Δημόσια Υγεία».

Η Κρητική διατροφή, όπως είπε, είναι η κορωνίδα της Μεσογειακής, και είναι βιώσιμη, δηλαδή φιλική στο περιβάλλον. Είναι κυρίως φυτική διατροφή που δεν λέει «όχι» σε τίποτα αλλά δίνει έμφαση στο πόσο συχνά και σε ποιες ποσότητες καταναλώνονται τα τρόφιμα.

Στον όρο «βιώσιμη» εντάσσεται η ιδιότητα της Μεσογειακής διατροφής να μην εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου ενώ το βασικό συστατικό της, το ελαιόλαδο, παράγεται από την ελιά που απορροφά 10 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όσο παράγει.

Αν θέλουμε η Κρητική/ Μεσογειακή διατροφή να γίνει παγκόσμια, θα πρέπει να έχουμε και άλλα κράτη-συμμάχους, με τα οποία μοιραζόμαστε κοινά χαρακτηριστικά, τόνισε, ενώ ήδη πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να μιμηθούν το μεσογειακό σχήμα διατροφής καθότι έχει όλα τα παραπάνω οφέλη, επομένως θα χρειαστούν εισαγωγή Ελληνικών προϊόντων.

Από την πλευρά του, ο Επιδημιολόγος της προεδρίας UNESCO για την Εκπαίδευση Υγείας και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Federico II της Νάπολης, κ. Prisco Piscitelli, υπογράμμισε το στόχο να επεκταθεί η Μεσογειακή διατροφή και σε άλλες χώρες του κόσμου.

Προκειμένου να συμβεί αυτό, χρειάζονται συγκεκριμένα πρότυπα για την αναγνώριση της θρεπτικής αξίας των προϊόντων από τους καταναλωτές.

Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει θεσπίσει πολιτικές labeling, έχει μεταθέσει τις τελικές αποφάσεις για το συγκεκριμένο πλαίσιο μέσα στο 2023.

Η Γαλλική ερευνητική ομάδα EREN (Ερευνητική Ομάδα Επιδημιολογίας Θρεπτικών Συστατικών) έχει προτείνει την υιοθέτηση ενός συστήματος labeling  (FOPL) επάνω στη συσκευασία των προϊόντων, το NutriScore, το οποίο βασίζεται στο θρεπτικό σκορ που δημιούργησε η Υπηρεσία Προτύπων Τροφίμων (FSA) του Ην. Βασιλείου.

Το NutriScore κατηγοριοποιεί τα τρόφιμα σε μια κλίμακα από το Α έως το Ε η οποία θα εμφανίζεται στις συσκευασίες των προϊόντων προκειμένου να διεκολύνει τη σύγκριση της θρεπτικής ποιότητας των τροφίμων. Για τον υπολογισμό του, τα ευεργετικά θρεπτικά συστατικά (φυτικές ίνες, πρωτεϊνες, φρούτα και λαχανικά) τα οποία θα πρέπει να καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες, αντιπαρατίθενται με τα μη ευεργετικά (λιπαρά οξέα, ζάχαρη και αλάτι) που θα πρέπει να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες.

Σε αυτή την κατεύθυνση, το 4ο Συμπόσιο του Yale για το Ελαιόλαδο και την Υγεία, που διεξήχθη στις 15-18 Σεπτεμβρίου στη Ρώμη, έκρινε ότι παρότι το NutriScore έχει αξιοσημείωτους στόχους, το προτεινόμενο σύστημα FOPL τιμωρεί την παραδοσιακή και πολιτισμικά πλούσια Μεσογειακή διατροφή, ένα μοντέλο βιώσιμων συστημάτων φαγητού το οποίο έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως ως υγιεινός τρόπος διατροφής. Για το λόγο αυτό, πρότεινε πριν την υιοθέτηση του FOPL θα πρέπει να εξετασθούν όλες οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και να πραγματοποιηθούν επιμέρους επιστημονικές αναλύσεις των κριτηρίων NutriScore.

To Πανεπιστήμιο του Μπάρι (UNIBA) και η Ιταλική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Ιατρικής (SIMA) προτείνουν από την πλευρά τους την υιοθέτηση του Med Index ως μια κατεύθυνση προς ένα νέο σύστημα labeling για βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και υγιεινή υπεύθυνη κατανάλωση. Το Med Index προωθεί τα πρότυπα της Μεσογειακής διατροφής ενθαρρύνοντας τους πολίτες να έχουν φυσική δραστηριότητα, και διαθέτει 27 κριτήρια που καλύπτουν τους τρεις πυλώνες της βιωσιμότητας: την θρεπτική αξία, το περιβάλλον και την κοινωνία.

Στη συνέχεια ο καθηγητής Διατροφής για τη Δημόσια Υγεία του τμήματος Διατροφής του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, κ. Jean-Claude Moubarac, ανέλυσε έξι πρακτικές για υγιή και βιώσιμα συστήματα διατροφής που αφορούν το πώς γίνεται η παραγωγή, η επεξεργασία, ο συνδυασμός, η μαγειρική, η κατανάλωση και η απόρριψη των τροφίμων. Παρουσίασε την κατηγοριοποίηση τροφίμων NOVA (φρεσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα, επεξεργασμένα συστατικά τροφίμων και επεξεργασμένα τρόφιμα), υπογραμμίζοντας τις βλαβερές για την υγεία συνέπειες της κατανάλωσης μεγάλων ποσοστήτων υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων. Σύμφωνα με έρευνα 80 χωρών που παρουσίασε από το 2013, οι ΗΠΑ είναι σημειώνει τις μεγαλύτερες κατά κεφαλήν πωλήσεις υπερεπεξεργασμένων τροφίμων και ακολουθεί ο Καναδάς, με την Ελλάδα να βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επιπεδα.

Το Συμπόσιο ήταν υπό την αιγίδα του ΕΟΤ και διοργανώθηκε από το δήμο Ηρακλείου, το Yale School of Public Health, την Περιφέρεια Κρήτης και τον Αναπτυξιακό Οργανισμό Ηρακλείου, ενώ συνδιοργανωτές ήταν οι MSCOMM, EIT Food και Industry Disruptors.