Τα οικονομικά προβλήματα της Ισπανίας

To Α.Ε.Π.  της Ισπανίας για το 2020 μειώθηκε στα 1,11 τρισ. ευρώ σημειώνοντας ετήσια πτώση της τάξης του 11%, ανακόπτοντας, με αυτόν τον τρόπο, την ετήσια άνοδο που σημείωνε για έξι συνεχόμενα έτη σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία που δημοσίευσε το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της χώρας.

Η πτώση αυτή ήταν και η μεγαλύτερη που σημειώθηκε μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και η υψηλότερη υποχώρηση στην ιστορία της χώρας από την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας.

Αναλυτικότερα, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020, το Α.Ε.Π. συρρικνώθηκε κατά 5,3% σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2019 και κατά 4,2% σε ετήσια βάση. Σε μεγάλο βαθμό, η συρρίκνωση αυτή οφείλεται στην έναρξη του κατ’ οίκον περιορισμού τις τελευταίες δύο εβδομάδες του τριμήνου. Έπειτα, το δεύτερο τρίμηνο του έτους χαρακτηρίστηκε από την παράλυση της οικονομίας, με το εθνικό προϊόν να συρρικνώνεται κατά 17,9% σε τριμηνιαία βάση και 21,6% σε ετήσια. Η επανακυκλοφορία των πολιτών και το σταδιακό άνοιγμα των επιχειρήσεων και του τομέα του τουρισμού το τρίτο τρίμηνο, είχε ως αποτέλεσμα το Α.Ε.Π. να κερδίσει μεγάλο μέρος από το χαμένο έδαφος του δευτέρου τριμήνου, σημειώνοντας αύξηση 16,4%, μειωμένο όμως κατά 9% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2019. Το τελευταίο τρίμηνο του έτους χαρακτηρίστηκε από το δεύτερο και τρίτο κύμα της πανδημίας, γεγονός το οποίο ανάγκασε τις Κοινότητες να λάβουν περαιτέρω μέτρα αποφυγής εξάπλωσης της πανδημίας.

Ωστόσο, το εγχώριο προϊόν όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά σημείωσε και μικρή άνοδο κατά 0,4% σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο, με την ετήσια πτώση να φτάνει το 9,1%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προβλέψεις της Κυβέρνησης έκαναν αναφορά για ύφεση της τάξης του 11,2% για το προηγούμενο έτος. Αντίστοιχα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεπε πτώση του ισπανικού Α.Ε.Π. κατά 12,8% ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε θέσει το συγκεκριμένο ποσοστό στο 12,5%. Για το 2021, η τελευταία υπολογίζει ανάπτυξη της τάξης του 5,6% ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει το ποσοστό αυτό να φτάσει το 5,9%.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με ανακοίνωση της Τράπεζας της Ισπανίας, για 14η συνεχόμενη χρονιά, το δημόσιο χρέος της χώρας αυξήθηκε σε ετήσια βάση αφού, στο κλείσιμο του 2020, έφθασε τα 1,311 τρισ. ευρώ, κατά 122,43 δισ. ευρώ ή 10,3% αυξημένο, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, καθώς οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες, σε συνδυασμό με τα μειωμένα δημόσια έσοδα, διόγκωσαν το έλλειμμα της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψιν τη συρρίκνωση του Α.Ε.Π. της Ισπανίας κατά 11%, το ποσοστό του χρέους στο Α.Ε.Π. εκτινάχθηκε στο 117,1% έναντι του 95,5% στο τέλος του 2019. Είναι η πρώτη φορά μετά από πέντε έτη που η Ισπανία αυξάνει το εν λόγω ποσοστό σε ετήσια βάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκτιμήσεις της Κεντρικής Κυβέρνησης στους Κρατικούς Προϋπολογισμούς για το 2021 υπολόγιζαν το χρέος στο 118,8% του Α.Ε.Π. ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεπε το συγκεκριμένο ποσοστό στο 120,3%. Η ισπανική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι, το τρέχον έτος, το χρέος, ως ποσοστό του Α.Ε.Π., θα μειωθεί σε μικρό βαθμό ενώ, αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προειδοποιήσει ότι το χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται και το 2022 θα φθάσει το 124% του Α.Ε.Π.

Θετικό στοιχείο για το χρέος αποτελούν τα χαμηλά επιτόκια που έχουν τεθεί τα τελευταία έτη, τα οποία επιτρέπουν φθηνό δανεισμό. Μάλιστα, το 2020, περί το ήμισυ των ομολόγων της Ισπανίας εκδόθηκαν σε αρνητικά επίπεδα. Ωστόσο, υψηλό δημόσιο χρέος αποτελεί πρόβλημα για μία οικονομία, ενώ την κάνει πιο ευάλωτη σε πιθανές κρίσεις. Εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, το χρέος της Ισπανίας, ως ποσοστό του Α.Ε.Π. ξεπέρασε, το 2014, το 100%.

Έκτοτε, η Ισπανία πέτυχε, μέσω της αύξησης του Α.Ε.Π., της αυστηρότερης δημοσιονομικής πολιτικής και της μείωσης των ελλειμμάτων, να μειώσει το εν λόγω ποσοστό. Εντούτοις, η αύξηση κατά 21,6 ποσοστιαίων μονάδων του χρέους σε ποσοστό του Α.Ε.Π., που σημειώθηκε για το 2020 έχει κρούσει τον κώδωνα σε πολλούς οικονομολόγους για τις ισχυρές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να προκληθούν στο εγγύς μέλλον.

Τα τελευταία έτη, η χώρα κατάφερνε να μειώνει το ποσοστό του δημόσιου χρέους της, αυξάνοντας το Α.Ε.Π. της ενώ παράλληλα μείωνε τα ελλείμματα, κάτι που επιτεύχθηκε μέσω της ανάπτυξης αλλά και των δημοσιονομικών αλλαγών από την περίοδο της κρίσης την

προηγούμενη δεκαετία. Προκειμένου να συνεχιστεί η πτωτική πορεία του ποσοστού χρέους, η χώρα θα πρέπει να εξακολουθήσει την εφαρμογή παρόμοιων πρακτικών, με τον ακρογωνιαίο λίθο να αποτελούν οι οικονομικές βοήθειες της Ε.Ε., μέσω των οποίων θα δοθεί η απαραίτητη ώθηση για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Για το λόγο αυτό, η σωστή διαχείριση των ανωτέρω κονδυλίων θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ισπανικής οικονομίας. Η Κυβέρνηση προορίζει τα συγκεκριμένα κεφάλαια για την ενίσχυση της ψηφιοποίησης, της πράσινης ενέργειας, της Έρευνας και Ανάπτυξης και της εκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού, προκειμένου οι ισπανικές επιχειρήσεις να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να προσαρμοστούν στις σύγχρονες προκλήσεις.