Ο τουρισμός στην Αλβανία - Ο μειωμένος ΦΠΑ στη διαμονή και η προσπάθεια για προσέλκυση επενδύσεων

Η διεθνής τουριστική κίνηση στην Αλβανία, κατά το 2020 μειώθηκε σημαντικά σε σχέση με το 2019, γεγονός που αποδίδεται και στον περιορισμό στις μετακινήσεις, λόγω της έξαρσης της πανδημία.

Σύμφωνα με στοιχεία της αλβανικής Στατιστικής Αρχής, ο αριθμός των τουριστών από το εξωτερικό ανήλθε το 2020 σε 2.657.818 άτομα έναντι 6.406.038 το 2019.

Ο βασικός όγκος των ξένων επισκεπτών στην Αλβανία μετακινήθηκε οδικώς, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία, οι αφίξεις στους χερσαίους μεθοριακούς σταθμούς της χώρας το 2020 ανήλθαν σε 2.323.938 έναντι 5.153.811 κατά το 2019. Επίσης ,το 2020, 269.801 αλλοδαποί επισκέπτες μετέβησαν αεροπορικώς στην Αλβανία έναντι 783.863 κατά το 2019, αριθμός σημαντικά μειωμένος λόγω της πανδημίας.

Σημειώνεται, ωστόσο, ότι η Αλβανία επιδιώκει την αύξηση των εισροών τουριστών τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα, ο τομέας του τουρισμού στην Αλβανία, άρχισε να αναπτύσσεται σταδιακά κατά τη διάρκεια της περιόδου 2009-2010, με την πραγματοποίηση επενδύσεων σε υποδομές καταλυμάτων, εστίασης, οδικών αξόνων, καθώς και μετά την ολοκλήρωση του έργου του εκσυγχρονισμού και επέκτασης του αεροδρομίου των Τιράνων, από την γερμανική εταιρεία Hochtief. Παρά ταύτα η έλλειψη επαρκών υποδομών, ακόμη και σήμερα, λειτουργεί περιοριστικά για την ανάπτυξη του τομέα, συγκρατώντας τον σε επίπεδα χαμηλότερα των δυνατοτήτων του.

Σύμφωνα με σχετική έρευνα της αλβανικής Στατιστικής Υπηρεσίας το 2019, οι αφίξεις των ξένων τουριστών στην Αλβανία μειώθηκαν κατά 8,1% σε σχέση με το 2018. Ειδικότερα, οι αφίξεις από τις ευρωπαϊκές χώρες κάλυψαν κατά το 2019 το μεγαλύτερο μερίδιο, δηλαδή το 90,1% των αφίξεων ξένων πολιτών, σημειώνοντας αύξηση κατά 8,3% σε σχέση με το 2018. Οι κύριες χώρες προέλευσης ξένων τουριστών στην Αλβανία για το 2019 ήταν το Κόσσοβο (35%), η Βόρεια Μακεδονία (11%),η Ελλάδα (9%), η Ιταλία (7%) και το Μαυροβούνιο (6%).

Αναφορικά με τις δυνατότητες εγκαταστάσεων καταλυμάτων στην Αλβανία, σύμφωνα με μελέτη της Στατιστικής Υπηρεσίας, κατά το 2019 λειτουργούσαν σε ολόκληρη τη χώρα 1.456 εγκαταστάσεις διαμονής (ξενοδοχεία, μοτέλ, κατασκηνώσεις, ξενώνες, ορεινά καταφύγια κ.ά.) με 37.000 δωμάτια και 87.000 κλίνες. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια του2019, σημειώνονται τα εξής στοιχεία για την τουριστική βιομηχανία της Αλβανίας:

-Η χώρα διέθεσε περίπου 30 κλίνες ανά 1000 κατοίκους

-66% των κλινών χρησιμοποιήθηκαν από μη κατοίκους (διανυκτερεύσεις)

-Μέγιστη διαθέσιμη χωρητικότητα κατά τον Αύγουστο μήνα (περίπου 27.000 δωμάτια, 63.000 κλίνες).

-Το υψηλότερο καθαρό ποσοστό πληρότητας κλινών, το οποίο σημειώθηκε κατά το τρίτο τρίμηνο 2020, ανήλθε στο 43,2%.

Ως προς την περαιτέρω ανάπτυξη των δυνατοτήτων της χώρας σε τουριστικές εγκαταστάσεις, σημειώνεται ότι το 2019, εγκρίθηκαν 67 οικοδομικές άδειες για ξενοδοχεία, ενώ κατά το 2018, είχαν εγκριθεί 75 άδειες.

Συνολικά, σύμφωνα με στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας, στην Αλβανία κατά το 2019 απασχολήθηκαν σε τουριστικές δραστηριότητες 64.000 εργαζόμενοι. Επίσης,, η προστιθέμενη αξία από τον τουρισμό στην Αλβανία αυξήθηκε κατά 18,3%, σε σύγκριση με το 2018, ενώ το μερίδιο των δραστηριοτήτων, που σχετίζονται άμεσα με τον τουρισμό, στο ΑΕΠ κατά το 2019 ήταν 3,23%.

Ο τουρισμός, λόγω της ισχυρής αναπτυξιακής συμβολής του στην οικονομία και την απασχόληση, αποτελεί στρατηγικό τομέα της οικονομίας για την αλβανική κυβέρνηση, η οποία ευελπιστεί να μετατρέψει την Αλβανία σε έναν από τους πιο ελκυστικούς προορισμούς της Μεσογείου, τα επόμενα έτη. Στο πλαίσιο αυτό, η αλβανική Κυβέρνηση έχει προβεί σε θέσπιση μέτρων, όπως αυτά που ακολουθούν παρακάτω:

Με τον Νόμο για τον τουρισμό (Ν.93/2015), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Οκτώβριο του 2015, επιδιώκεται να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο, σύγχρονο πλαίσιο λειτουργίας του τομέα, με την ενσωμάτωση συστάσεων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού UNWTO, την Παγκόσμια Τράπεζα, τις τουριστικές επιχειρήσεις και εμπειρογνώμονες του τομέα. Ο νόμος περιλαμβάνει προβλέψεις για την υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα, για τα πρότυπα που θα εφαρμοσθούν στα καταλύματα, στους τουριστικούς πράκτορες και στους ξεναγούς, καθώς και για τη σχετική κατηγοριοποίηση και πιστοποίηση, ενώ είναι μερικώς εναρμονισμένος με τον Κανονισμό 692/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου για τα στατιστικά του τουρισμού και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 90/314/ΕΕC του 1990 για τα πακέτα ταξιδιών, διακοπών και οργανωμένων εκδρομών.

Κατ’ εφαρμογή του Ν. 93/2015, «Περί τουρισμού» και της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου της Αλβανίας τον Νοέμβριο του 2016 προβλέπεται η ρύθμιση του τομέα, καθώς όλοι οι φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα «Γραφεία Ταξιδιών και Τουρισμού» (travel agencies) και «Ταξιδιωτικοί πράκτορες» (tour operators) υποχρεούνται, πλέον, να αποκτήσουν τη σχετική άδεια για την δραστηριότητά τους από το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων.

Επίσης, από τον Ιανουάριο του 2017 ξεκίνησε η διαδικασία κατηγοριοποίησης των καταλυμάτων, μέσω ειδικής πλατφόρμας στη διαδικτυακή πύλη e-albania, όπου οι ιδιοκτήτες δηλώνουν τη δυναμικότητα και τις προδιαγραφές των καταλυμάτων τους και στη συνέχεια, ειδική επιτροπή ελέγχει την εν λόγω δήλωση, προκειμένου εκδοθεί το σχετικό πιστοποιητικό. Στο τέλος Φεβρουαρίου 2017 ολοκληρώθηκε η πιστοποίηση των 70 πρώτων ξεναγών, προκειμένου να μπορούν να ξεκινήσουν να εργάζονται την τουριστική περίοδο.

Παράλληλα, με την επίτευξη συμφωνίας της αλβανικής Κυβέρνησης με την εταιρεία, που μέχρι πρότινος είχε την εκμετάλλευση της λειτουργίας του αεροδρομίου των Τιράνων, για την κατάργηση της αποκλειστικότητας των διεθνών πτήσεων, ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση τριών νέων έργων, που αφορούν στην κατασκευή δύο άλλων αεροδρομίων, που επιτρέπουν πτήσεις χαμηλού κόστους, καθώς και ενός τρίτου αεροδρομίου (Αυλώνα, Άγ. Σαράντα και Kukes).

Η κατάργηση ή διευκόλυνση των θεωρήσεων με 12 - 13 χώρες, που μπορούν να προσελκύσουν τουρίστες, όπως η Κίνα, οι χώρες της Μέσης Ανατολής και η Ρωσία, αναμένεται να συμβάλουν περαιτέρω στην αύξηση των αφίξεων τουριστών στην χώρα.

Τον Ιούνιο του 2017, με την ψήφιση σχετικού Νόμου η αλβανική κυβέρνηση προχώρησε σε μείωση του συντελεστή του φόρου προστιθέμενης αξίας για τις υπηρεσίες παραμονής σε ξενοδοχειακές μονάδες της Αλβανίας, από 20% στο 6% Ουσιαστικά η αλβανική Κυβέρνηση επιχείρησε μέσω της δραστικής μείωσης της φορολογίας να δημιουργήσει πιο ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν, σε σχέση με άλλες χώρες της περιοχής και να δώσει κίνητρο για την ενίσχυση της τουριστικής οικονομίας.