H Ψηφιακή Διπλωματία στην Silicon Valley και η απουσία της Ελλάδας

Η Silicon Valley αποτελεί, ως γνωστό, την κοιτίδα και έδρα των πλέον καινοτόμων και πρωτοπόρων εταιρειών τεχνολογίας παγκοσμίως, καθώς και το αρχετυπικό οικοσύστημα νεοφυών εταιρειών.

Ο όρος Silicon Valley χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1971 για να χαρακτηρίσει τη γεωγραφική περιοχή με πληθυσμό περί τα 3 εκατ. κατοίκους, που εκτείνεται από την πόλη του San Francisco στα βόρεια έως την πόλη του San Jose στα νότια. Παρ’ όλα αυτά, η παράδοση στην ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής στην περιοχή έχει τις ρίζες της πολύ παλαιότερα, ήδη από την δεκαετία του ’30, όταν οι τότε φοιτητές του Πανεπιστημίου Stanford, William R. Hewlett και David Packard έθεσαν τα θεμέλια της εταιρείας τους, του μετέπειτα κολοσσού HP (Hewlett Packard) σ’ ένα γκαράζ στο Palo Alto.

Το εύφορο έδαφος που δημιουργήθηκε μέσω του συνδυασμού:

- κορυφαίας επιστημονικής έρευνας στα τοπικά πανεπιστήμια,

- άμεσης διασύνδεσης ερευνητικών αποτελεσμάτων με νεοφυείς επιχειρήσεις προς εμπορική εκμετάλλευση,

- παρουσίας των σημαντικότερων τεχνολογικών εταιρειών σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και

- πληθώρας επενδυτικών εταιρειών κεφαλαίων υψηλού ρίσκου, αποτελεί πόλο έλξης φιλόδοξων νέων επιχειρηματιών απ’ όλο τον κόσμο επί σειρά δεκαετιών.

Το 2021 εδρεύουν στην Silicon Valley πάνω από 100 εταιρείες τεχνολογίας που χαρακτηρίζονται ως «Μονόκεροι» (Unicorns) (ιδιωτικές νεοφυείς εταιρείες με αποτίμηση της αξίας τους άνω του 1 δισ. δολ.). Συνολικά, εδρεύουν τοπικά πάνω από 30.000 νεοφυείς εταιρείες πρώιμου ή ανεπτυγμένου σταδίου (startups, scaleups). Ο βαθμός αυτός της συγκέντρωσης τεχνολογικών καινοτομιών και υποστηρικτικών κεφαλαίων για την ανάπτυξής τους δεν απαντά πουθενά αλλού στον κόσμο. Εξ ου και ο «μαγνήτης» της Silicon Valley έχει συγκεντρώσει στην περιοχή νέους επιστήμονες από πολλές χώρες του εξωτερικού, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να αποτελείται κατά 38% από ξένους (ο μέσος όρος για τις ΗΠΑ κυμαίνεται στο 13,7%).

Πλείστες χώρες κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, αναγνωρίζοντας τα σημαντικά πλεονεκτήματα διασύνδεσής τους με την Silicon Valley, όσον αφορά την στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας αλλά και την προσέλκυση επενδύσεων τεχνολογίας, ίδρυσαν κάποιας μορφής εκπροσώπηση στην Silicon Valley. H εκπροσώπηση αυτή έχει αναβαθμιστεί, διευρυνθεί, ισχυροποιηθεί και εδραιωθεί με το πέρασμα του χρόνου, σε σημείο τέτοιο ώστε αρκετές χώρες διατηρούν πολλαπλή τοπική παρουσία μέσω παραρτημάτων διαφόρων υπηρεσιών τους, κρατικών και μη. Εξάλλου ο αριθμός των χωρών, οι οποίες διατηρούν στην Silicon Valley επίσημη παρουσία με σκοπό την στήριξη των δικών τους νεοφυών εταιρειών και την παρακολούθηση εκ του σύνεγγυς των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, ολοένα αυξάνεται. Ιδιαιτέρως όσον αφορά την Ευρώπη, το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών χωρών και επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις, συγκεκριμένων γεωγραφικών περιφερειών ευρωπαϊκών χωρών, πέραν των Διπλωματικών τους Αρχών, έχουν ιδρύσει στην Silicon Valley παραρτήματα των εθνικών τους φορέων προσέλκυσης επενδύσεων και προώθησης εξαγωγών. Σε πολλές περιπτώσεις εξάλλου λειτουργούν επίσης γραφεία συνδέσμων, γραφεία μεικτών επιμελητηρίων, θερμοκοιτίδες-εκκολαπτήρια/επιταχυντές επιχειρηματικότητας (accelerators/incubators), επαγγελματικά δίκτυα (business networks) ή άλλες υπηρεσίες προώθησης διμερών επιχειρηματικών συνεργασιών. Παράλληλα με τη λειτουργία αυτών των γραφείων, συχνά οι ξένες χώρες έχουν επιλέξει ως τοπικούς συνεργάτες, επιταχυντές επιχειρηματικότητας ή εταιρείες συμβούλων, καθώς και μέντορες startup επιχειρήσεων, που εξειδικεύονται στο να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε νεοφυείς επιχειρήσεις ξένων χωρών μέσω συμφωνιών συνεργασίας με κρατικούς φορείς των εν λόγω χωρών. Οι υποστηρικτικές αυτές υπηρεσίες λαμβάνουν τη μορφή σεμιναρίων / εργαστηρίων (immersion programs, workshops, bootcamps), συμμετοχής σε σχετικές εμπορικές εκθέσεις/συνέδρια/συμπόσια, εξεύρεση επαγγελματικών χώρων (office space), παροχής φοροτεχνικών και νομικών συμβουλών για την ίδρυση παραρτήματος και για την προστασία δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, καθοδήγηση στην προσέλκυση πελατών (business matchmaking), εξασφάλισης χρηματοδότησης κλπ, κατά περίπτωση και σύμφωνα με τις ανάγκες της εκάστοτε ενδιαφερομένης εταιρείας. Οι προαναφερθείσες υποστηρικτικές δραστηριότητες στις περισσότερες περιπτώσεις υλοποιούνται με την στενή συνεργασία ή/και την εποπτεία των Διπλωματικών Αρχών των αντίστοιχων χωρών, καθώς στην πλειονότητά τους οι Αρχές αυτές διαθέτουν Επιστημονικούς Συμβούλους (Scientific Counselors) ή αυτοτελή τμήματα που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη συνεργασιών στους τομείς της Επιστήμης, της Έρευνας, της Καινοτομίας και της συναφούς επιχειρηματικότητας. Ενδεικτικό της σημασίας στην οποία αποδίδουν ειδικά οι ευρωπαϊκές χώρες στην στοχευμένη στα θέματα καινοτομίας εκπροσώπησή τους στην περιοχή είναι το γεγονός ότι συζητείται έντονα τα τελευταία χρόνια το ενδεχόμενο η Ευρωπαϊκή Ένωση να εγκαταστήσει μόνιμο Γραφείο Συνδέσμου στην Silicon Valley.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι φορείς άσκησης ψηφιακής διπλωματίας στην Silicon Valey διατηρούν χώρες όπως η Αυστραλία, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Βραζιλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Δανία, η Ελβετία, η Εσθονία, η Βρετανία, η Ιαπωνία, η Ινδία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Κίνα, η Κορέα, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία, η Ολλανδία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Σουηδία, η Τουρκία, η Τσεχία και η Φινλανδία.

Η θέση της Ελλάδας

Η Ελλάδα, ακολουθώντας το παράδειγμα των λοιπών χωρών, θα ήταν σε θέση να στηρίξει σε καθοριστικό βαθμό την ελληνική νεοφυή επιχειρηματικότητα και τον ψηφιακό μετασχηματισμό στη Χώρα μας, με την ίδρυση ενός κατάλληλα στελεχωμένου γραφείου συνδέσμου στην Silicon Valley, με επαρκείς υποδομές και χρηματοδότηση, το οποίο θα:

-παρακολουθεί τις τεχνολογικές εξελίξεις και πως αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν στην Ελλάδα ή/και οφείλουν να λαμβάνονται υπόψη στην χάραξη ψηφιακής πολιτικής

-υποστηρίζει ελληνικές νεοφυείς εταιρείες με υπηρεσίες soft landing, bootcamps, immersion programs, market entry workshops, συμβουλευτικές υπηρεσίες για πρακτικά θέματα (νομικά, φοροτεχνικά, αιτήσεων για visa, εξεύρεση στέγης, χώρων co-working κλπ), mentoring, coaching και networking στην Silicon Valley, προκειμένου να διερευνήσουν - αναλόγως του σταδίου ωριμότητάς τους - την εξασφάλιση χρηματοδότησης από τις εδώ εταιρείες κεφαλαίων υψηλού ρίσκου ή τους angel investors και την εξεύρεση πελατών ή συνεργατών.

-προβάλει την Ελλάδα στο τοπικό οικοσύστημα ως χώρα παραγωγής καινοτόμων τεχνολογιών, με εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και ολοένα βελτιούμενο επιχειρηματικό περιβάλλον, ελκυστικό προς τους ξένους επενδυτές.

Το γραφείο αυτό – κατά τα πρότυπα των παραδειγμάτων άλλων χωρών  θα μπορούσε να ήταν:

-αμιγώς κρατικό (π.χ. γραφείο κρατικού φορέα προσέλκυσης επενδύσεων),

-ημικρατικό μέσω συνεργασίας με κάποιο ίδρυμα/ οργανισμό/ ένωση/ σύνδεσμο, με την αξιοποίηση του δυναμικού ελληνικού στοιχείου στελεχών τοπικών εταιρειών τεχνολογίας και τη στήριξη κάποιου συναφούς κρατικού φορέα

-παράρτημα μεικτού επιμελητηρίου

Εναλλακτικά, υπάρχει η δυνατότητα συνεργασίας με κάποιον τοπικό φορέα (είτε ιδιωτική εταιρεία, είτε εκπαιδευτικό/ερευνητικό ίδρυμα) είτε σε μόνιμη βάση είτε adhoc με την παροχή δυνατότητας σε επιλεγμένες ελληνικές νεοφυείς εταιρείες να παρακολουθήσουν προγράμματα επιχειρηματικής επιτάχυνσης στην Silicon Valley ή/και με την πρόσκληση συμβούλων startup εταιρειών στη Χώρα μας προκειμένου να παρέχουν υπηρεσίες mentoring, coaching, workshops κλπ σε επιλεγμένες ελληνικές startup εταιρείες.