Επαναπροσδιορισμός της γαστρονομικής πολυτέλειας: Πώς οι μόδες και η κλιματική κρίση επηρεάζουν τις τιμές των τροφίμων

Προϊόντα που κάποτε θεωρούνταν οικονομικά, τείνουν να γίνουν τρόφιμα πολυτελείας, ενώ άλλα εδέσματα που ήταν απλησίαστα για τους περισσότερους ανθρώπους, βρίσκονται πια σε αφθονία στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Ακολουθώντας τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης που διαμορφώνονται από τις μόδες και την κλιματική κρίση, διαδεδομένα τρόφιμα όπως ο καφές, το κρέας και τα μπαχαρικά θα μπορούσαν να γίνουν είδη πολυτελείας.

Ποια θα είναι τα πολυτελή τρόφιμα του μέλλοντος

Ενώ ιστορικά ορισμένα τρόφιμα όπως ο καφές, η σοκολάτα και τα μπαχαρικά ήταν είδη πολυτελείας, σήμερα αυτά αποτελούν βασικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Ωστόσο, οι ισορροπίες θα μπορούσαν να αλλάξουν ραγδαία τα επόμενα χρόνια, κυρίως λόγω της μεταβολής των θερμοκρασιών και της συχνότητας των βροχοπτώσεων που προκαλούνται από την κλιματική κρίση. Κάποτε, για τους Μάγια, οι κόκκοι κακάο αντιπροσώπευαν ένα πολύτιμο νόμισμα, που χρησιμοποιούνταν για εμπορικούς σκοπούς. Όταν στη συνέχεια οι Ισπανοί έμποροι έφεραν το κακάο στην Ευρώπη, αυτό έγινε δημοφιλές ρόφημα στις βασιλικές αυλές. Αργότερα, το 1828, εφευρέθηκε η διαδικασία μετατροπής των κόκκων κακάο σε σκόνη, διαδικασία η οποία μετέτρεψε τη σοκολάτα σε προσιτό προϊόν με δυνατότητες μαζικής παραγωγής. .

Το ίδιο συνέβη και με τον καφέ, ο οποίος ήταν κάποτε ελάχιστα γνωστός, αφού έως τον 17ο αιώνα που τον έφεραν οι έμποροι στη δύση,  χρησιμοποιούνταν μόνο για θρησκευτικές τελετές στην Αιθιοπία. Όταν εξασφαλίστηκε η καλλιέργειά του, ο καφές γρήγορα επεκτάθηκε παγκοσμίως και έγινε ένα καθημερινό, «ταπεινό» ρόφημα.

Σήμερα, λόγω της κλιματικής κρίσης, η σοκολάτα και ο καφές, για άλλη μια φορά, κινδυνεύουν να γίνουν ακριβά και απρόσιτα. Τεράστιες εκτάσεις γης θα μπορούσαν να καταστούν ακατάλληλες για παραγωγή κακάο, εάν συνεχιστούν οι αναξιόπιστες μεταβολές στη θερμοκρασία. Η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να εξαφανίσει τη μισή γη που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια καφέ παγκοσμίως έως το 2050, σύμφωνα με μελέτη του 2015, ενώ οι περιοχές που είναι κατάλληλες για καλλιέργεια καφέ στη Λατινική Αμερική θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 88% έως το 2050, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.

Όμως και οι καλλιέργειες μπαχαρικών βιώνουν ήδη το μεγαλύτερο βάρος της κλιματικής αλλαγής. Οι υψηλές βροχοπτώσεις και η υγρασία παρέχουν γόνιμους τόπους αναπαραγωγής για παράσιτα και ασθένειες. Για παράδειγμα στο Κασμίρ, τη μεγαλύτερη περιοχή καλλιέργειας σαφράν της Ινδίας, η ξηρασία έχει καταστρέψει μεγάλο μέρος των καλλιεργειών. Επίσης τα τελευταία χρόνια, η παραγωγή βανίλιας στη Μαδαγασκάρη έχει πληγεί σφόδρα από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ήταν ο κυκλώνας που το 2017 κατέστρεψε το 30% της σοδειάς του νησιού, εκτοξεύοντας τις τιμές στα  600 δολάρια ΗΠΑ το κιλό.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα ανωτέρω υποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος τα καθημερινά προϊόντα να γίνουν αντικείμενα πολυτελείας, είναι κοντά.

Η αποχή από το κρέας

Δεν είναι μόνο οι επιπτώσεις στο κλίμα και η έλλειψη που μπορούν να μετατρέψουν τα καθημερινά τρόφιμα σε είδη πολυτελείας. Οι μεταβαλλόμενες συμπεριφορές και γεύσεις των ανθρώπων θα επηρεάσουν επίσης την κατάσταση αυτών των τροφίμων.

Το κρέας, το οποίο αποτελεί επί του παρόντος μέρος ενός συνηθισμένου γεύματος για πολλούς ανθρώπους, είναι πιθανό να γίνει είδος πολυτελείας τις επόμενες δεκαετίες, καθώς περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν μια φυτική διατροφή για να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα.

Επιστήμονες που παρακολουθούν το φαινόμενο, αναφέρουν ότι η κατανάλωση κρέατος θα μπορούσε να γίνει κοινωνικά απαράδεκτη και να αντιμετωπιστεί με παρόμοιο τρόπο με το κάπνισμα.

Αλλά το να φτάσουμε σε αυτό το σημείο δεν είναι απλό, καθώς η κατανάλωση κρέατος είναι ο κανόνας - γίνεται μέρος μιας εθνικής ταυτότητας. Η απόκλιση από αυτό είναι δύσκολο ενώ πολλοί βίγκαν και χορτοφάγοι παλεύουν με το γεγονός ότι πρέπει να εξηγήσουν ή να δικαιολογήσουν γιατί δεν τρώνε κρέας.

Ο βιγκανισμός, συγκεκριμένα, φαίνεται να προκαλεί έντονα συναισθήματα, που κυμαίνονται από τον εκνευρισμό έως τον παθιασμένο θυμό. Η παροχή περισσότερης έκθεσης σε επιλογές χωρίς κρέας, σε διαφημίσεις και καταστήματα, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του αγώνα ταυτότητας που βιώνουν πολλοί vegans και χορτοφάγοι.

Το πραγματικό κόστος του φαγητού

Σε μια προσπάθεια να μειώσουν τις εκπομπές τους, οι χώρες μπορεί επίσης να επιλέξουν να φορολογήσουν το κρέας στο μέλλον, όπως πολλοί έκαναν με τη ζάχαρη. Αυτό θα αυξήσει τις τιμές του κρέατος και θα το κάνει πιο πολυτελές προϊόν.

Τα ζώα εκτροφής ευθύνονται για το 14,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και η παραγωγή κόκκινου κρέατος αντιπροσωπεύει το 41% αυτών των εκπομπών. Η παγκόσμια παραγωγή βοείου κρέατος παράγει εκπομπές περίπου ίσες με εκείνες της Ινδίας και απαιτεί 20 φορές περισσότερη γη ανά βρώσιμο γραμμάριο πρωτεΐνης από τις πλούσιες σε πρωτεΐνες καλλιέργειες, όπως τα φασόλια.

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, υπάρχει μια ανησυχητική αποσύνδεση μεταξύ της λιανικής τιμής των τροφίμων και του πραγματικού κόστους παραγωγής του σε πολλές χώρες. Κατά συνέπεια, τα τρόφιμα που παράγονται με μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος με τη μορφή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ρύπανσης του νερού, ατμοσφαιρικής ρύπανσης και καταστροφής των οικοτόπων, μπορεί να φαίνονται φθηνότερα από τις εναλλακτικές λύσεις πιο βιώσιμης παραγωγής, αναφέρει ο ΟΗΕ σε έκθεσή του για τη βιώσιμη γεωργία.

Όταν τρώμε μια μπριζόλα, δεν πληρώνουμε για την περιβαλλοντική υποβάθμιση που προκαλεί η βιομηχανία κρέατος, συνεπώς δεν εκτιμούμε αυτά τα αποτελέσματα και δεν τα πληρώνουμε όταν καταναλώνουμε κρέας.

Ο φόρος κρέατος θα αντικατοπτρίζει μερικές από αυτές τις επιβλαβείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά παραμένει πολιτικά αντιδημοφιλές. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει, καθώς περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν το κρέας ως κάτι που δεν έχουμε την πολυτέλεια να φάμε, όσον αφορά τη βιωσιμότητα.

Επιδιώκεται βέβαια στο εγγύς μέλλον, να έχουμε ακριβέστερες τιμές και γεωργικές επιδοτήσεις που θα αντικατοπτρίζουν τα τρόφιμα που παράγουμε και θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε ένα πιο βιώσιμο σύστημα.