Τουρισμός | Μετατοπίζονται οι εποχές στη Μεσόγειο- Ο Απρίλιος ο μήνας τουριστικής αιχμής, ο Ιούλιος η χειρότερη εποχή

Οι Μεσογειακές χώρες πρέπει να επαναπροσδιορίσουν την τουριστική τους στρατηγική, λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.

Την σύσταση αυτή απευθύνει ευθέως έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με βάση αυτήν την έκθεση, η Κομισιόν ενέκρινε στα τέλη Ιουλίου μια νέα σειρά κατευθυντήριων γραμμών για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να ενημερωθούν και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένες εθνικές στρατηγικές για το κλίμα.

Υπογραμμίζεται ότι η έκθεση, με  τίτλο «Regional Impact of Climate Change on European Tourism Demand», αναλύει δεδομένα από 269 ευρωπαϊκούς προορισμούς σε διάστημα 20 ετών.

Διαβάζοντας κανείς τα συμπεράσματα αυτής της εργασίας, το πρώτο πράγμα που διαπιστώνει είναι ότι περιέχει πολλές απαισιόδοξες εκτιμήσεις για το μέλλον του θερινού τουρισμού στην Ευρώπη.

Πολύ ενδεικτικό στοιχείο: Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο Ιούλιος είναι πιθανό να εξελιχθεί στον χειρότερο μήνα του χρόνου για να επισκεφτεί κανείς την Μεσόγειο και ο Απρίλιος να είναι η καλύτερη εποχή.

Όπως τονίζεται, ο Απρίλιος θα γίνει η πιο δημοφιλής εποχή για ταξίδια, με τον αριθμό των ταξιδιών να αυξάνεται κατά 8,89%, ενώ τον Ιούλιο τα ταξίδια θα μειωθούν, κατά μέσο όρο, κατά 5,72%.

Έτσι, ενώ μέχρι τώρα ο ήλιος και η θάλασσα ήταν το σήμα κατατεθέν των καλοκαιρινών διακοπών στην Ευρώπη, η άνοδος της θερμοκρασίας θα έχει δραματικές επιπτώσεις στα παραδοσιακά θέρετρα του νότου της Ευρώπης, από τα επόμενα κιόλας χρόνια.

Αξιοσημείωτο ότι τα νησιά του Ιονίου έχουν τη χειρότερη πρόβλεψη για τις πιθανές απώλειες, με εκτίμηση ότι ο αριθμός των τουριστών το καλοκαίρι μπορεί να μειωθεί σχεδόν κατά 10% εάν η θερμοκρασία αυξηθεί κατά 3 ή 4 °C πάνω από τον εποχιακό κανόνα. 

Αντίθετα, κερδισμένες θα βγουν οι σκανδιναβικές χώρες, προς τις οποίες η ζήτηση για ταξίδια θα αυξηθεί κατά 5%.

Γενικά, οι μεγάλοι χαμένοι της κλιματικής κρίσης εκτιμάται ότι θα είναι οι παραδοσιακοί θερινοί προορισμοί της Μεσογείου στην Ιταλία, Γαλλία,  Πορτογαλία, Κύπρος και η Ελλάδα.

Αντίθετα, τα υψηλότερα κέρδη –πάνω από 5% σε αφίξεις– κατανέμονται σε Γερμανία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τουρισμού, αυτό το σενάριο έχει ήδη γίνει πραγματικότητα, καθώς ο αριθμός των ταξιδιωτών που σχεδιάζουν να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα, την Ισπανία ή την Πορτογαλία κατά την περίοδο μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους, έχει μειωθεί κατά 10% λόγω των ασυνήθιστων θερμοκρασιών.

«Τα ευρωπαϊκά θέρετρα πρέπει να απομακρυνθούν από τον «υπερ- εποχιακό» τουρισμό. Όσο λιγότερη είναι η σύνδεση με την υψηλή περίοδο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, τόσο λιγότεροι θερινοί μέχρι τώρα προορισμοί θα εξαρτώνται από καιρικούς παράγοντες», αναφέρει η έκθεση των εμπειρογνωμόνων.

Οι κρατήσεις τελευταίας στιγμής

Οι αναλυτές εστιάζουν επίσης σε μια άλλη σοβαρή τάση: τη μείωση του αριθμού των κρατήσεων της «τελευταίας στιγμής», καθώς οι τουρίστες παρακολουθούν τον καιρό και δεν θέλουν να πάνε στην «κόλαση».

«Τα καταστροφικά κλιματικά γεγονότα που βιώνουμε αυτή τη στιγμή θα επηρεάσουν κυρίως τις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής. Αυτό θα οδηγήσει στην εμφάνιση κυριολεκτικά "καυτών" προσφορών στην αιχμή της σεζόν και στην υποχώρηση της ζήτησης στα ξενοδοχεία resort», καταλήγουν οι ειδικοί.

Πιο αναλυτικά στοιχεία της μελέτης

Η μελέτη είναι η πρώτη που αναλύει την ιστορική και πιθανή μελλοντική επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην ευρωπαϊκή τουριστική ζήτηση, χρησιμοποιώντας δεδομένα από 269 ευρωπαϊκές περιοχές σε μια μηνιαία περίοδο 20 ετών. Προσομοιώνει μελλοντικές επιπτώσεις μέχρι το έτος 2100 χρησιμοποιώντας δέκα κλιματικά μοντέλα και λαμβάνοντας υπόψη τέσσερα επίπεδα θέρμανσης (1,5°C, 2°C, 3°C και 4°C).

Σύμφωνα με ένα σενάριο θέρμανσης κατά 1,5°C ή 2°C, περίπου το 80% των ευρωπαϊκών περιοχών προβλέπεται να παρουσιάσουν μόνο μια μικρή διακύμανση στις τουριστικές επισκέψεις μεταξύ – 1% και +1%. Ωστόσο, η πιο ουσιαστική επίδραση αναμένεται στις παράκτιες περιοχές με την υψηλότερη περίπτωση θέρμανσης. Για παράδειγμα, τα ελληνικά νησιά του Ιονίου ενδέχεται να παρουσιάσουν μείωση 9,12% στην τουριστική ζήτηση, ενώ η Δυτική Ουαλία (Ηνωμένο Βασίλειο) θα μπορούσε να σημειώσει αύξηση 15,93%.

Αναμένονται επίσης εποχικές αλλαγές, με τις βόρειες ευρωπαϊκές παράκτιες ζώνες να αναμένουν πάνω από 5% αύξηση στον καλοκαιρινό και στις αρχές του φθινοπώρου τουρισμό. Αντίθετα, οι νότιες παράκτιες ζώνες μπορεί να χάσουν σχεδόν το 10% των καλοκαιρινών τουριστών, ειδικά σε θερμότερα κλίματα.

Ωστόσο, η μείωση της καλοκαιρινής ζήτησης αντισταθμίζεται από υψηλότερους αριθμούς επισκεπτών την άνοιξη, το φθινόπωρο και το χειμώνα. Ο Απρίλιος προβλέπεται να καταγράψει υψηλή αύξηση στις ροές επισκεπτών κατά 8,89%, ενώ η υψηλότερη μείωση αναμένεται τον Ιούλιο από -0,06% στο σενάριο 1,5°C σε -5,72% στο σενάριο του θερμότερου κλίματος.

• Η Ευρώπη είναι η περιοχή με τις περισσότερες επισκέψεις παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας το 51% όλων των διεθνών αφίξεων το 2019, με τον τουρισμό να συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομία της ΕΕ, δημιουργώντας απευθείας το 5% του ΑΕΠ της ΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεισφορά και των βοηθητικών τομέων, παράγει το 10% του ΑΕΠ της ΕΕ.
• Όμως, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται και οι καιρικές συνθήκες γίνονται πιο απρόβλεπτες, απαιτείται δράση για την επίτευξη της βιωσιμότητας του τουρισμού

Ιστορικό

Λαμβάνοντας υπόψη την εποχικότητα, τα γεωγραφικά πρότυπα και τις περιφερειακές τυπολογίες όπως οι παράκτιες και οι αστικές περιοχές, η ανάλυση δείχνει ότι μια αύξηση 1% του TCI (Δείκτης Τουρισμού Κλίματος, που είναι ο δείκτης της ανθρώπινης άνεσης σε σχέση με το κλίμα) οδηγεί σε 0,57% αύξηση του μηνιαίου περιφερειακού αριθμού διανυκτερεύσεων, όρος που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία φιλοξενίας για τη μέτρηση της πληρότητας. Ωστόσο, το μέγεθος των επιπτώσεων ποικίλλει ανάλογα με τη συγκεκριμένη τουριστική τυπολογία - οι παράκτιες περιοχές διαπιστώνεται ότι είναι οι πιο ευάλωτες στις κλιματικές συνθήκες.

Αυτή η μελέτη βασίζεται σε προηγούμενη ανάλυση που διερεύνησε την επίδραση των κλιματικών συνθηκών στις περιφερειακές τουριστικές ροές, όπως παρουσιάζεται στον αριθμό των διανυκτερεύσεων σε τουριστικά καταλύματα. Χρησιμεύει ως βάση για μελλοντικές ερευνητικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης μιας μελέτης για τη ζήτηση του χειμερινού τουρισμού, έναν τομέα με σημαντικό κοινωνικο-οικονομικό ρόλο στις χιονισμένες και ορεινές περιοχές της Ευρώπης.

Για να διατηρήσει τη δυναμική της ΕΕ ως κορυφαίου τουριστικού προορισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το 2022 έναν οδικό χάρτη για την επίτευξη μιας δίδυμης (πράσινης και ψηφιακής) μετάβασης και την προώθηση της ανθεκτικότητας στον τουρισμό. Η πρωτοβουλία εστιάζει σε μια μεταβατική οδό που υπογραμμίζει τους δεσμούς που είναι εγγενείς στο να γίνει ο τουρισμός πιο φιλικός προς το περιβάλλον και στην εφαρμογή συνεχιζόμενων νομοθετικών πρωτοβουλιών που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική ουδετερότητα. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2022) ενίσχυσε την έκκληση για ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα στον τουρισμό κατά τη διαμόρφωση του θεματολογίου της ΕΕ για τον τουρισμό 2030 .