Διαγωνισμός για την προμήθεια εξοπλισμού για τη διοργάνωση εκδηλώσεων στα σπήλαια Πετραλώνων, Παιανίας και Θεόπετρας Τρικάλων

Η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας, Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού προκήρυξε διαγωνισμό για την προμήθεια τεχνικού και λοιπού εξοπλισμού με σκοπό τη διοργάνωση εκδηλώσεων (καλλιτεχνικών κ.ά.) στο σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής, στο σπήλαιο «Κουτούκι» Παιανίας και στο Κέντρο Τεκμηρίωσης και Εκπαίδευσης Σπηλαίου Θεόπετρας Τρικάλων (Κ.Τ.Ε.Σ.Θ.).

Το σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής είναι ένα μείζονος σημασίας μνημείο της Φύσης και του Πολιτισμού. Στο εσωτερικό του βρέθηκε ένα πολύ καλά διατηρημένο ανθρώπινο κρανίο, το αρχαιότερο ανθρώπινο λείψανο που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στον ελλαδικό χώρο και ένα από τα αρχαιότερα και πληρέστερα διατηρημένα στην Ευρώπη. Η έρευνα έφερε ακόμη στο φως πολλά παλαιοντολογικά και αρχαιολογικά κατάλοιπα της Παλαιολιθικής Εποχής, τα οποία χρονολογούνται από το Μέσο Πλειστόκαινο, πιθανόν πριν από 600.000- 300.000 χρόνια. Πρόκειται, δηλαδή, για την πρωιμότερη αρχαιολογική θέση της χώρας μας και μία από τις παλαιότερες της Ευρώπης. Το σπήλαιο αξιοποιήθηκε από τον ΕΟΤ στη δεκαετία του 1970.

Για τις ανάγκες της αξιοποίησης απαλλοτριώθηκε έκταση συνολικού εμβαδού 184.270τ.μ., προκειμένου να δημιουργηθούν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις για τη λειτουργία του σπηλαίου ως επισκέψιμου μνημείου, καθώς και μουσείο για τη στέγαση και έκθεση των ευρημάτων που προήλθαν από τις ανασκαφικές έρευνες στο εσωτερικό του. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο ΕΟΤ παραχώρησε κατά χρήση στην Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος την έκταση του σπηλαίου με τον γύρω χώρο και τις συνοδευτικές εγκαταστάσεις. Τον Απρίλιο του 2011 το σπήλαιο και ο περιβάλλων χώρος με όλες τις συνοδευτικές εγκαταστάσεις περιήλθε οριστικά στο Δημόσιο και ειδικότερα στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, δια της αρμόδιας υπηρεσίας του, της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Β. Ελλάδος. Σήμερα λειτουργεί ως δημόσιος αρχαιολογικός χώρος.

Το Σπήλαιο Κουτούκι Παιανίας είναι το μεγαλύτερο γνωστό και ένα από τα ομορφότερα σπήλαια της Αττικής. Βρίσκεται σε υψόμετρο 510 μ. στις ανατολικές παρυφές του ορεινού όγκου του Υμηττού στην Παιανία, περίπου 35 χλμ. από την Αθήνα. Η ανακάλυψή του έγινε τυχαία το 1926 και το εσωτερικό του εξερευνήθηκε για πρώτη φορά δύο χρόνια αργότερα. Τη χαρτογράφησή του έκαναν το 1954 οι σπηλαιολόγοι Ιωάννης και Άννα Πετροχείλου. Χάρη στον πλούσιο λιθωματικό του διάκοσμο, το Κουτούκι αναδείχθηκε τουριστικά στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού. Το 2000 η χρήση του χώρου αποδόθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αττικής 2007-2013 υλοποιήθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας έργο ανακαίνισης των εγκαταστάσεων του σπηλαίου και συντήρησης των σπηλαιοθεμάτων, οπότε δοκιμάστηκαν πρωτοποριακές μέθοδοι για τον καθαρισμό του διακόσμου που είχε υποβαθμιστεί σταδιακά κατά την μακροχρόνια τουριστική εκμετάλλευση. Το σπήλαιο αποτελεί οργανωμένο επισκέψιμο χώρο.

Το Κέντρο Τεκμηρίωσης και Εκπαίδευσης Σπηλαίου Θεόπετρας υλοποιήθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας στο πλαίσιο του Ε.Π. Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας - Ηπείρου 2007- 2013. Βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό σε μικρή απόσταση από το Σπήλαιο Θεόπετρας, του οποίου η ανάδειξη έδωσε στους επισκέπτες τη δυνατότητα να γνωρίσουν το φυσικό περιβάλλον, τις δομές και τη μεθοδολογία ανασκαφής μιας από τις σημαντικότερες εγκαταστάσεις της Εποχής του Λίθου στον ελλαδικό χώρο. Το Κ.Τ.Ε.Σ.Θ. μεταφέρει τη φυσική εμπειρία του επισκέπτη από το χώρο της προϊστορικής εγκατάστασης στο μουσειακό χώρο μέσα από την έκθεση κινητών ευρημάτων και την επεξεργασία της αρχαιολογικής τεκμηρίωσης με τη βοήθεια εποπτικού και ψηφιακού υλικού και ενημερωτικών κειμένων. Στο Κέντρο οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν εικονικά στους χώρους του σπηλαίου και να γνωρίσουν από κοντά με διαδραστικό τρόπο το χαρακτήρα και τη φύση των προϊστορικών κοινωνιών.

Η αρχαιολογική συλλογή περιλαμβάνει αντικείμενα από τις διάφορες προϊστορικές περιόδους, που ανασκάφηκαν στο σπήλαιο της Θεόπετρας (Μέση και Ανώτερη Παλαιολιθική, Μεσολιθική και Νεολιθική), αλλά και τμήμα της στρωματογραφίας των επιχώσεων, δύο ταφές της Ανώτερης Παλαιολιθικής και της Μεσολιθικής περιόδου, αποτυπώματα των ανθρώπινων πελμάτων που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα, σχέδια αναπαραστάσεων οικόσιτων ζώων και θηραμάτων, ευρήματα προϊστορικών καρπών που διασώθηκαν στα προϊστορικά στρώματα, κεραμικά σκεύη, εργαλεία και κοσμήματα, καθώς και φωτογραφίες από την ίδια την ανασκαφή.

Η έκθεση πλαισιώνεται από πλούσιο εκπαιδευτικό και ενημερωτικό υλικό, που στοχεύει στη διαμόρφωση της πληρέστερης δυνατής εικόνας για τους τρόπους διαβίωσης των ανθρώπων και των κοινωνιών τους στις εκάστοτε προϊστορικές περιόδους. Στο κτήριο έχει διαμορφωθεί επίσης αίθουσα πολλαπλών χρήσεων με διαδραστικές οθόνες αφής και ψηφιακές εφαρμογές εκπαιδευτικού χαρακτήρα, καθώς και χώρος προβολής εκπαιδευτικών ταινιών και διεξαγωγής εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η προτεινόμενη προμήθεια θα επιτρέψει τη φιλοξενία εκδηλώσεων σύγχρονου πολιτισμού που θα απευθύνονται σε ευρύτερες ομάδες συμμετεχόντων (κατοίκων αλλά και των όμορων περιοχών, μαθητών, φοιτητών κ.λπ.) και θα συμβάλει σημαντικά, ώστε οι συγκεκριμένοι χώροι να διαδραματίσουν ακόμη πιο ενεργό ρόλο στην τοπική πολιτιστική ζωή. Ο ζητούμενος εξοπλισμός θα είναι εύκολα μεταφερόμενος και θα φυλάσσεται στις υπάρχουσες αποθηκευτικές εγκαταστάσεις των τριών χώρων.

Κατά την διοργάνωση εκδηλώσεων θα αναπτύσσεται στους εξωτερικούς χώρους του Κ.Τ.Ε.Σ.Θ. και του σπηλαίου «Κουτούκι» Παιανίας, καθώς και σε επιλεγμένο και ειδικά διαμορφωμένο σημείο του περιβάλλοντος χώρου του σπηλαίου Πετραλώνων, η ακριβής χωροθέτηση και μορφή του οποίου θα προκύψει μετά την ολοκλήρωση των μελετών ωρίμανσης.