Ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού δικτύου σιδηροδρόμων υψηλών ταχυτήτων και ένα παράλληλο επενδυτικό σχέδιο για τις βιώσιμες μεταφορές παρουσίασαν την Τετάρτη (5 Νοεμβρίου) στις Βρυξέλλες ο Επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας, και ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Κομισιόν για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις, Ραφαέλε Φίτο.
Στόχος των δύο πρωτοβουλιών – του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για Σιδηρόδρομο Υψηλών Ταχυτήτων και του Επενδυτικού Σχεδίου για τις Βιώσιμες Μεταφορές (STIP) – είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών, σε μια περίοδο που η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την Ένωση.
Σιδηρόδρομοι υψηλών ταχυτήτων ως πυλώνας συνδεσιμότητας
Ο Επίτροπος Τζιτζικώστας παρουσίασε το νέο όραμα της Κομισιόν για ένα ευρωπαϊκό δίκτυο σιδηροδρόμων υψηλών ταχυτήτων έως το 2040, που θα φέρει τις πρωτεύουσες και τις μεγάλες πόλεις της ηπείρου πιο κοντά, μειώνοντας θεαματικά τους χρόνους ταξιδιού.
Σύμφωνα με τα παραδείγματα που έδωσε, το ταξίδι Βερολίνου – Κοπεγχάγης θα περιοριστεί από επτά σε τέσσερις ώρες έως το 2030, ενώ η Αθήνα – Σόφια θα συνδέεται σε μόλις έξι ώρες έως το 2035, αντί για δεκατέσσερις σήμερα.
Το σχέδιο βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες:
- Υποδομές: Από τα 12.000 χλμ. σιδηροδρόμων υψηλών ταχυτήτων που υπάρχουν σήμερα, τα περισσότερα βρίσκονται σε τέσσερις χώρες – Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία. Η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη παραμένουν ελάχιστα συνδεδεμένες. Η ολοκλήρωση του δικτύου απαιτεί επενδύσεις 550 δισ. ευρώ, με εκτιμώμενα κοινωνικά οφέλη 200 δισ. ευρώ. Κεντρικό ρόλο θα έχει η πλήρης ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS), που θα ενισχύσει την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα.
- Λογισμικό: Νέα νομοθεσία θα απλοποιήσει τα διασυνοριακά συστήματα κρατήσεων, ώστε οι επιβάτες να μπορούν να κλείνουν εισιτήρια για ολόκληρα ταξίδια με ένα κλικ.
- Προμήθειες υλικού: Η Κομισιόν σχεδιάζει αναθεώρηση των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις, με στόχο την ταχύτερη και φθηνότερη παραγωγή τρένων υψηλής ταχύτητας και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας απέναντι στους ασιατικούς ανταγωνιστές.
- Διακυβέρνηση: Προβλέπεται ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Αρχής Σιδηροδρόμων (ERA) και στενότερος συντονισμός των κρατών-μελών.
«Θέλουμε περισσότερες συνδέσεις υψηλής ταχύτητας που θα ενισχύσουν τις τοπικές κοινωνίες και την οικονομία», σημείωσε ο Επίτροπος, προσθέτοντας ότι η πρωτοβουλία αυτή «είναι καθοριστική για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοχής και της ανταγωνιστικότητας».
STIP: Το επενδυτικό σχέδιο για βιώσιμες μεταφορές
Παράλληλα, το Επενδυτικό Σχέδιο για τις Βιώσιμες Μεταφορές (STIP) στοχεύει στην επιτάχυνση της μετάβασης προς καθαρότερη ενέργεια σε αερομεταφορές και ναυτιλία, κλάδους που εξακολουθούν να εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα.
Η Ευρώπη, σύμφωνα με τον κ. Τζιτζικώστα, θα πρέπει να παράγει 20 εκατομμύρια τόνους βιώσιμων καυσίμων έως το 2035, απαιτώντας επενδύσεις ύψους 100 δισ. ευρώ. Παρά τις υψηλές τιμές – από δύο έως δέκα φορές μεγαλύτερες σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα – η Κομισιόν βλέπει την πρόκληση αυτή ως ευκαιρία για στρατηγική αυτονομία και βιομηχανική ανάπτυξη.
Το STIP θα κινητοποιήσει αρχικά 2,9 δισ. ευρώ από τα υφιστάμενα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, ενώ εγκαινιάζεται και η πρωτοβουλία “eSAF Early Movers Coalition” με 500 εκατ. ευρώ για έργα συνθετικών καυσίμων. Παράλληλα, προβλέπεται απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου για την επιτάχυνση επενδύσεων και καινοτομίας.
Οφέλη και προοπτικές για την Ελλάδα
Απαντώντας σε ερώτηση για τη σημασία του προγράμματος για την Ελλάδα, ο Επίτροπος τόνισε ότι η χώρα «θα αποκομίσει σημαντικά οφέλη, κυρίως σε σημεία του σιδηροδρόμου που έχουν υποστεί ζημιές από φυσικές καταστροφές ή παραμένουν προβληματικά».
Όπως είπε, μέσω του μηχανισμού CEF και του ελληνικού ΕΣΠΑ Υποδομών και Μεταφορών, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει ευρωπαϊκή και ιδιωτική χρηματοδότηση για έργα αποκατάστασης και εκσυγχρονισμού, ιδιαίτερα στον άξονα Βορρά–Νότου.
«Η συμφωνία αυτή είναι απόδειξη της στήριξης της Ευρώπης προς την Ελλάδα, με χρηματοδότηση, τεχνογνωσία και ουσιαστική βοήθεια για την οικοδόμηση ενός σιδηροδρομικού συστήματος ασφαλούς, γρήγορου και πλήρως συνδεδεμένου με το ευρωπαϊκό δίκτυο», τόνισε ο Επίτροπος.
