Ο ελληνικός τουρισμός έχει αποδείξει ότι μπορεί να αντέξει κρίσεις, να ανακάμψει και να αναπτύσσεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Το ζητούμενο, από εδώ και πέρα, είναι αν μπορεί να γίνει πραγματικά βιώσιμος. Η απάντηση, όπως προκύπτει από τη μελέτη της PwC με τίτλο «Is Greek tourism resilient?», βρίσκεται στην αλλαγή στρατηγικής. Μια στρατηγική που εστιάζει στην επέκταση του προϊόντος, στην ισόρροπη ανάπτυξη των ελληνικών προορισμών, στην ενίσχυση των πόλεων για μικρές αποδράσεις, στη μείωση της εξάρτησης από τους tour operators και στον επανασχεδιασμό των χειμερινών προορισμών της χώρας.
Σε τούτο το σημείο να τονιστεί ότι, σύμφωνα με τον Αλέξη Χλωρό, Director, Advisory της PwC Greece από το βήμα του συνεδρίου της «Καθημερινής» Reimagine Tourism 2025, ο ελληνικός τουρισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί πραγματικά βιώσιμος αν δεν αντιμετωπίσει αποφασιστικά τις τρεις απειλές που λειτουργούν ως καταλύτες αστάθειας:
• την υπερσυγκέντρωση ροών σε ελάχιστους προορισμούς,
• την εξάρτηση από λίγες χώρες-πηγές,
• και την εποχικότητα που πιέζει υποδομές, περιβάλλον και ποιότητα υπηρεσιών.
Το κενό του χειμερινού τουρισμού παραμένει χαώδες
Στο μεταξύ, ο χειμερινός τουρισμός παραμένει το μεγάλο ανεκπλήρωτο στοίχημα. Μόλις το 5,5% των συνολικών επισκεπτών επιλέγει τους χειμερινούς προορισμούς, σε μια αγορά όπου οι πτήσεις είναι ελάχιστες και οι υποδομές υστερούν. Περιοχές με αυθεντικό πλούτο, φυσικές ομορφιές και δυνατότητα ανάπτυξης 12μήνου τουρισμού μένουν αόρατες στη διεθνή αγορά. Αυτό δεν είναι απλώς αδυναμία· είναι χαμένη ευκαιρία που ζητά αξιοποίηση.
Η μεσσηνία ως ζωντανό παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει η χώρα
Στον αντίποδα, η Μεσσηνία αποτελεί υπόδειγμα επιτυχίας όταν ο τουρισμός στηρίζεται σε σχέδιο και υποδομές. Με επενδύσεις, ταυτότητα, αεροπορικές συνδέσεις και διεθνές brand, είδε τις αφίξεις και την αναγνωρισιμότητά της να εκτοξεύονται. Το μοντέλο είναι σαφές: πρόσβαση, επένδυση, προϊόν οδηγεί στην ανάπτυξη όλη της περιοχής, όπως τονίστηκε.
Ευρωπαϊκές πρακτικές που δείχνουν νέους δρόμους
Σταχυολογώντας την ευρωπαϊκή εμπειρία, χώρες όπως η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Ιρλανδία, η Κροατία και η Κύπρος συνδυάζουν αειφορία με έξυπνη διαχείριση ροών, πράσινες διαδρομές, slow tourism, αγροτουρισμό και αναζωογόνηση περιοχών εκτός των γνωστών hotspots. Παράλληλα, πόλεις όπως οι Βρυξέλλες, η Λυών και το Ντουμπρόβνικ αναβαθμίζουν τα city breaks, αξιοποιώντας τεχνολογία και θεματικές εμπειρίες. Στο πλαίσιο αυτό, Αθήνα και Θεσσαλονίκη μπορούν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο, δημιουργώντας νέο ισοζύγιο επισκεψιμότητας, όπως υπογραμμιστηκε.
Οι πέντε βασικές αγορές καθορίζουν την πορεία του κλάδου
Σε κάθε περίπτωση η χώρα παραμένει βαθιά εξαρτημένη από πέντε αγορές – Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία, ΗΠΑ – που παράγουν το 43,2% των αφίξεων και πάνω από το 53% των εσόδων. Κάθε αναταραχή σε μία από αυτές μεταφράζεται σε σοκ για το σύστημα. Η χρηματοπιστωτική κρίση, η πανδημία και το Brexit έδειξαν πόσο ευάλωτη μπορεί να γίνει η εξάρτηση από λίγους.
Ενα μοντέλο που μεγαλώνει, αλλά στηρίζεται σε λίγους προορισμούς
Οι επιδόσεις των τελευταίων ετών είναι εντυπωσιακές – 40,7 εκατ. αφίξεις το 2024 και εκτίμηση για 41,5 εκατ. το 2025, με έσοδα σχεδόν 25 δισ. ευρώ. Ωστόσο, τα έξι κορυφαία νησιά της χώρας – Κρήτη, Ρόδος, Κέρκυρα, Μύκονος, Σαντορίνη, Πάρος – απορροφούν το μισό τουρισμό της χώρας. Την ίδια στιγμή, οι επενδυτικές τους ανάγκες έχουν εκτοξευθεί, ενώ άλλες περιοχές με τεράστιο δυναμικό παραμένουν στο περιθώριο.
Η συζήτηση για τη βιωσιμότητα ξεκίνησε
Η παρουσίαση της μελέτης της PwC στο συνέδριο της «Καθημερινής» Reimagine Tourism 2025 ανοίγει μια κρίσιμη θεσμική συζήτηση: πώς η Ελλάδα θα μεταβεί από ένα επιτυχημένο αλλά άνισο μοντέλο ανάπτυξης, σε ένα πραγματικά βιώσιμο σύστημα τουρισμού που θα μοιράζει τον πλούτο, θα προστατεύει τους πόρους και θα εξασφαλίζει μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Ο ελληνικός τουρισμός βρίσκεται πράγματι σε ιστορικά υψηλή τροχιά. Το στοίχημα πλέον δεν είναι να αυξηθούν οι αριθμοί· είναι να αντέξει το ίδιο το μοντέλο.
