Προχωρούν οι διαδικασίες από την Περιφέρεια Θεσσαλίας για την υλοποίηση Στρατηγικού Σχεδίου Αξιοποίησης της Παράκτιας και Θαλάσσιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Δυτικού Παγασητικού Κόλπου, με την ένταξη σε χρηματοδοτούμενη δράση.
Η συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη ανέρχεται στα 200.000 ευρώ, ενώ το έργο φιλοδοξεί να βάλει σε τροχιά ανάδειξης μια από τις πιο πλούσιες αλλά μέχρι σήμερα αναξιοποίητες πολιτιστικές ζώνες της Ελλάδας.
Ειδικότερα, η παράκτια και ενάλια πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες, όπως η διάσπαρτη τοποθέτηση των αρχαιολογικών τόπων, η περιορισμένη πρόσβαση μέσω οδικού δικτύου, η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ διαφόρων φορέων και η έλλειψη τοπικών, εξειδικευμένων δομών διαχείρισης και παρακολούθησης των έργων. Όλα αυτά έχουν μέχρι τώρα επιβραδύνει την αναπτυξιακή αξιοποίηση της περιοχής και τη σύνδεσή της με τις τοπικές κοινότητες.
Το ερευνητικό πρόγραμμα «HER-SEA», που υποστηρίχθηκε από το ΕΛΙΔΕΚ και υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο «Μορφολογίας και Σχεδιασμού Αστικού Χώρου» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ανέδειξε τη ξεχωριστή πολιτιστική ταυτότητα της παράκτιας και θαλάσσιας ζώνης που εκτείνεται από τον Βόλο μέχρι το Τρίκερι. Η περιοχή αυτή, με μήκος περίπου σαράντα χιλιομέτρων και πλάτος που κυμαίνεται από πέντε έως δέκα χιλιόμετρα, συγκεντρώνει ένα εντυπωσιακό φάσμα μνημείων και ιστορικών καταλοίπων που αποτυπώνουν τη διαχρονική της κατοίκηση.
Στο τοπίο ξεχωρίζουν προϊστορικές πόλεις όπως η Νήλεια και η Άλος, αλλά και σημαντικοί νεολιθικοί οικισμοί, με πιο εμβληματικά παραδείγματα το Σέσκλο και το Διμήνι. Η περιοχή διατηρεί επίσης τα ίχνη πόλεων των Κλασικών, Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων, όπως η Ιωλκός, η Δημητριάδα και η Πύρασος, οι οποίες τεκμηριώνουν τον ρόλο της παράκτιας ζώνης ως κομβικού σημείου εμπορίου και πολιτισμού.
Η βυζαντινή περίοδος αποτυπώνεται στις Φθιώτιδες-Θήβες, αλλά και σε σημαντικά θρησκευτικά μνημεία, όπως την Παναγία Ξενιά και το εγκαταλειμμένο μοναστήρι στις Νηές. Την ιστορική αφήγηση συμπληρώνουν τα ναυάγια ρωμαϊκών και βυζαντινών πλοίων στην περιοχή της Αμαλιάπολης, τα οποία προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για τη ναυτική δραστηριότητα της εποχής.
Η χαρτογράφηση και ανάδειξη αυτών των μνημείων δείχνει πώς η παράκτια αυτή ζώνη λειτουργεί ως συνεχές αρχαιολογικό και πολιτιστικό πεδίο, με στρώματα ιστορίας που εκτείνονται από τη νεολιθική εποχή μέχρι τα βυζαντινά χρόνια.
Η περιοχή υπέστη σοβαρές καταστροφές τα τελευταία χρόνια, τόσο από φυσικά φαινόμενα όσο και από οικολογική κρίση (νεκρά ψάρια στον Παγασητικό Κόλπο), με αρνητικές συνέπειες στην τοπική οικονομία και κοινωνική συνοχή. Οι τουριστικές επιχειρήσεις, κυρίως στον ξενοδοχειακό και επισιτιστικό τομέα, βρέθηκαν σε κρίσιμο σημείο, καθώς ο τουρισμός μειώθηκε δραματικά.
Το νέο Στρατηγικό Σχέδιο στοχεύει στην καινοτόμο διαχείριση και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω παρακάτω βασικών πυλώνων:
Δημιουργία ενιαίας χωρικής ζώνης πολιτισμού (Cultural Cluster): Σύνδεση των απομονωμένων αρχαιολογικών τόπων σε μια συνεκτική περιοχή πολιτισμού.
Συμμετοχικός Σχεδιασμός: Ενεργός εμπλοκή τοπικών φορέων, αυτοδιοίκησης, επαγγελματικών οργανώσεων και ΜΚΟ για αμφίδρομη διαβούλευση και υλοποίηση έργων.
Ίδρυση τοπικού Φορέα Διαχείρισης: Συμμετοχή εκπροσώπων κοινωνικών ομάδων και θεσμικών φορέων για τον συντονισμό και την εποπτεία της ζώνης.
Οι στόχοι του προγράμματος περιλαμβάνουν:
Την ανάκαμψη της περιοχής μέσω της ανάπτυξης πολιτιστικού τουρισμού, συμπληρωματικά με τον υπάρχοντα θαλάσσιο τουρισμό.
Την ομαλή συνύπαρξη πολιτισμού και τουρισμού με έμφαση στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τη διάχυση των θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων στην τοπική κοινωνία και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Την ενδυνάμωση των επιχειρηματικών κλάδων που επηρεάζονται άμεσα από την τουριστική κίνηση.
Με την υλοποίηση αυτού του ολοκληρωμένου σχεδίου, η Μαγνησία ετοιμάζεται να αποτελέσει πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης, όπου ο πολιτισμός θα λειτουργεί ως βασικός μοχλός οικονομικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης μετά από τις καταστροφές που έχει υποστεί.
Η δημοσιογράφος Σοφία Κοντογιάννη έχει εργαστεί στις εφημερίδες Ναυτεμπορική (ταξιδιωτικό ρεπορτάζ) και Καλημέρα (τουριστικό ρεπορτάζ), στο τηλεοπτικό Κανάλι 5 (ως αρχισυντάκτρια και συμπαρουσιάστρια των ταξιδιωτικών εκπομπών και ) καθώς και στον ραδιοφωνικό σταθμό 9.84 (εκπομπή Τουριστικό Περισκόπιο).
