Η Ελλάδα πρόσφατα αναδείχθηκε από γερμανικό ταξιδιωτικό περιοδικό «η πιο φιλόξενη χώρα του κόσμου». Κινδυνεύει όμως από τον μαζικό τουρισμό. Σχόλιο του Ρόναλντ Μαϊνάρντους στην DW…
Είναι μια διάκριση που στην ουσία τιμά όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες. Ένα μεγάλο γερμανικό ταξιδιωτικό περιοδικό, το ‘Travelbook’, ανέδειξε την Ελλάδα ως την πιο φιλόξενη χώρα του κόσμου. Η εξαιρετική αυτή αναγνώριση εντάσσεται απολύτως στο γενικότερο κλίμα αυξανόμενης συμπάθειας προς την Ελλάδα στη Γερμανία. Μόλις πρόσφατα, δημοσκόπηση έδειξε ότι τα δύο τρίτα των Γερμανών έχουν καλή ή πολύ καλή άποψη για τη χώρα.
Η κινητήρια δύναμη αυτού του σύγχρονου «φιλελληνισμού» είναι ο μαζικός τουρισμός: Περισσότεροι από πέντε εκατομμύρια επισκέπτες από τη Γερμανία ταξίδεψαν πέρυσι στην Ελλάδα – και η συντριπτική πλειονότητά τους επέστρεψε με θετικές ή εξαιρετικά θετικές εντυπώσεις, όπως καταδεικνύουν σχετικές έρευνες. Καθοριστικό ρόλο στις υψηλές αξιολογήσεις, πέρα από τη θάλασσα, τον ήλιο, το κλίμα και τη γαστρονομία, παίζει κυρίως η φημισμένη ελληνική φιλοξενία. Στον σύγχρονο τουρισμό, αυτή έχει πλέον εξελιχθεί σε στρατηγικό παράγοντα επιτυχίας.
Οι περισσότεροι το γνωρίζουν από προσωπική εμπειρία: Στην εποχή των ψηφιακών αξιολογήσεων των τουριστικών υπηρεσιών, ιδιαίτερα των ξενοδοχείων και των εστιατορίων, δεν μετράνε μόνο η τιμή και η ποιότητα. Εξίσου καθοριστικό είναι το αίσθημα ότι ο επισκέπτης είναι ευπρόσδεκτος και ότι τον αντιμετωπίζουν με ευγένεια και προθυμία – με λίγα λόγια, ο ανθρώπινος παράγοντας της προσφερόμενης υπηρεσίας. Η φιλοξενία δεν είναι παρά μια άλλη έκφραση αυτού του παράγοντα.
Φιλοξενία δεν είναι απλώς ένα χαμόγελο
Επιστημονικές μελέτες στον τομέα της ψυχολογίας του τουρισμού δείχνουν ότι η φιλοξενία σημαίνει πολύ περισσότερα από ένα φιλικό χαμόγελο κατά το check-in ή έναν ευγενικό λόγο στο ταμείο ενός καταστήματος με σουβενίρ. Όταν οι ειδικοί επιχειρούν να την ορίσουν, χρησιμοποιούν έννοιες όπως αυθεντικότητα, προθυμία για βοήθεια, σεβασμός, ανοιχτό πνεύμα και συναισθηματική ζεστασιά. Στα πολυτελή έντυπα και τις διαφημιστικές καμπάνιες της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας, ο όρος «φιλοξενία» έχει εδώ και καιρό αποκτήσει κεντρική θέση – προβάλλεται μάλιστα ως χαρακτηριστικό γνώρισμα του ελληνικού χαρακτήρα και ως γέφυρα ανάμεσα στην παράδοση και τη σύγχρονη εποχή.
«Στα ελληνικά λέμε φιλοξενία την αγάπη και τη φιλία προς τον ξένο», εξηγεί η Νικόλ Λεκανίδη, διευθύντρια του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) στη Φρανκφούρτη με αφορμή τη διάκριση της Ελλάδας ως της πιο φιλόξενης χώρας του κόσμου. «Μιλάμε για αληθινή αγάπη. Η Ελλάδα είναι κάτι πολύ περισσότερο από θάλασσα, ήλιο και παραλίες – είναι οι άνθρωποί της. Αυτοί εκφράζουν την αυθεντική αγάπη, τη ζεστασιά και τη χαρά της ζωής», τονίζει η εκπρόσωπος του ελληνικού τουρισμού.
Πρόκειται για όμορφα λόγια, που προϋποθέτουν όμως μια σχεδόν απεριόριστη καλοσύνη εκ μέρους του πληθυσμού – μια τελειότητα που, φυσικά, παραμένει σε μεγάλο βαθμό ευσεβής πόθος. Η αυθεντικότητα, η προθυμία για βοήθεια και η συναισθηματική ζεστασιά –τα θεμέλια της φιλοξενίας– αγγίζουν τα όριά τους, όταν ο τουρισμός μετατρέπεται σε μαζικό φαινόμενο, στη συχνά επικαλούμενη «βαριά βιομηχανία» της ελληνικής οικονομίας.
Δεν είναι λίγοι οι επισκέπτες που δηλώνουν πως αποφεύγουν ορισμένα νησιά ή περιοχές, επειδή εκεί συναντούν σχεδόν αποκλειστικά άλλους ξένους και ελάχιστους πλέον Έλληνες.
Η ελληνική φιλοξενία αποτελεί ένα αγαθό με μυθικές διαστάσεις, ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που χιλιάδες άνθρωποι υπηρετούν καθημερινά με αφοσίωση. Ωστόσο, απειλείται εξίσου από τον μαζικό τουρισμό, όπως και τα παρθένα τοπία ή οι απομονωμένες παραλίες. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ελληνική φιλοξενία είναι η ρουτίνα που συνοδεύει την «εκβιομηχάνιση» του τουρισμού. Όταν η ευγένεια καταντά μια τυποποιημένη υποχρέωση, χάνει την ψυχή της – και μαζί της τη γοητεία που την καθιστά μοναδική. Το ευχάριστο μήνυμα, πάντως, είναι ότι, όπως δείχνει η πρόσφατη έρευνα, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη φτάσει σε αυτό το σημείο.
Πηγή: DW | Ο Δρ Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι Κύριος Ερευνητής στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).
