«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι σενάριο, είναι η πραγματικότητα» τονίζει ο Γιάννης Καρακάσης, Master of Wine, περιγράφοντας στο Tornos News τις μεγάλες προκλήσεις αλλά και τις σημαντικές ευκαιρίες που ανοίγονται για το ελληνικό κρασί. Από την ιστορικά χαμηλή παραγωγή του 2024 μέχρι το δυναμικό των γηγενών ποικιλιών και την προοπτική να αναδειχθεί η Ελλάδα σε κορυφαίο οινοτουριστικό προορισμό, ο Έλληνας Μaster of Wine εξηγεί γιατί το στοίχημα του κλάδου είναι η ποιότητα, η αυθεντικότητα και η εξωστρέφεια.
Ξεκινώντας, ας κάνουμε μια συνολική αποτίμηση του αμπελοοινικού κλάδου στην Ελλάδα. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα ισχυρά του σημεία; Ποιες οι αδυναμίες, οι πιθανοί κίνδυνοι αλλά και οι ευκαιρίες που διαφαίνονται στον ορίζοντα;Ο ελληνικός αμπελοοινικός κλάδος έχει ένα πολύ δυνατό χαρτί: τις γηγενείς ποικιλίες. Είναι το DNA μας, αυτό που μας ξεχωρίζει στον παγκόσμιο χάρτη. Από την άλλη, παραμένουμε μια μικρή χώρα σε όγκο παραγωγής, οπότε δεν μπορούμε να κερδίσουμε με “φθηνό κρασί”. Το στοίχημα είναι η ποιότητα, η αυθεντικότητα και η ανάδειξη του terroir.
Αδυναμίες έχουμε: κατακερματισμός, μικρές εκμεταλλεύσεις, αργές συλλογικές αντιδράσεις. Κίνδυνοι; Η κλιματική αλλαγή και η εγκατάλειψη αμπελώνων. Βλέπουμε για παράδειγμα μία τρομερή πτώση της παραγωγής που για το 2024/2025 ήταν 1.430.666 hl, ο δεύτερος πιο χαμηλός όγκος παραγωγής στην ιστορία μετά το 2023/2024 και που είναι 33,02% χαμηλότερο από το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας. Φανταστείτε ότι λίγα χρόνια πριν το 2017 ήταν περίπου 2.500.000 hl. Αυτή η ιστορικά χαμηλή παραγωγή εκτόξευσε τις εισαγωγές κρασιού το 2024 κατά 39,95%. Οι δε δηλώσεις παραγωγής αντιστοιχούν σε κάτω από 300.000 στρέμματα που είναι σε έκταση περίπου το 1/4 όσο είναι το Bordeaux, αυτό για να καταλαβαίνουμε τα μεγέθη. Όμως οι ευκαιρίες είναι επίσης μπροστά μας: premium positioning, εξωστρέφεια και το γεγονός ότι οι νέες γενιές ψάχνουν κάτι διαφορετικό στο ποτήρι τους. Και το ελληνικό κρασί το έχει αυτό το “κάτι”.
Ποια είναι σήμερα η θέση του ελληνικού κρασιού στη διεθνή αγορά; Υπάρχουν, κατά τη γνώμη σας, ρεαλιστικές προοπτικές για περαιτέρω διείσδυση και καθιέρωση;Σήμερα το ελληνικό κρασί δεν είναι πια μια “εξωτική γωνιά” του παγκόσμιου χάρτη. Είναι παρόν σε σοβαρές λίστες εστιατορίων, σε διεθνή tastings, σε άρθρα μεγάλων μέσων. Η θέση μας είναι μικρή αλλά δυναμική. Ρεαλιστικά, δεν θα γίνουμε ποτέ Χιλή ή Ιταλία σε όγκο. Αλλά μπορούμε να παίξουμε στο γήπεδο της αυθεντικότητας: Σαντορίνη, Ασύρτικο, Ξινόμαυρο, Μοσχοφίλερο, Αγιωργίτικο αλλά και “μικροί θησαυροί” όπως η Ρομπόλα ή το Βιδιανό και η Μαλαγουζιά. Το στοίχημα είναι να γίνουμε “must try” για κάθε οινόφιλο στον κόσμο. Και βλέπω ότι το πετυχαίνουμε βήμα–βήμα ενισχύοντας το μήνυμα και αφήγημα. Σε αυτό το πλαίσιο, το Great Greek Wines ήρθε να δώσει μία ξεχωριστή φωνή και σφραγίδα στο αφήγημα του ελληνικού κρασιού: με λίστες που λειτουργούν ως σημείο αναφοράς, με εκδηλώσεις σε μεγάλες αγορές, με συνεργασίες και διάλογο που χτίζουν εμπιστοσύνη.
Θα μπορούσε η Ελλάδα να εξελιχθεί σε παγκόσμιο brand στον τομέα του οινοτουρισμού; Ποιες είναι οι δυνατότητες και οι αδυναμίες της ελληνικής αγοράς;Η Ελλάδα έχει όλα τα συστατικά: τοπίο, φιλοξενία, γαστρονομία, ιστορία και πλέον και κρασιά που στέκονται διεθνώς. Το να πιείς ένα Ξινόμαυρο με θέα τις λίμνες του Αμυνταίου ή ένα Μοσχοφίλερο στην Αρκαδία είναι εμπειρία που δεν αντιγράφεται.
Αδυναμίες; Λείπει συχνά η οργάνωση, οι υποδομές είναι φτωχές, το ενιαίο αφήγημα δεν έχει ολοκληρωθεί. Δεν φτάνει το “ωραίο τοπίο”, χρειάζεται συνέργεια ανάμεσα σε οινοποιούς, ξενοδοχεία, τοπική αυτοδιοίκηση. Αν το δουλέψουμε σωστά, η Ελλάδα μπορεί να γίνει σημείο αναφοράς στον οινοτουρισμό. Έχουμε τις προϋποθέσεις αλλά χρειάζεται στρατηγική και ”δύσκολες” αποφάσεις.
Η κλιματική αλλαγή απειλεί άμεσα τον αμπελοοινικό τομέα. Θεωρείτε πως υπάρχει κίνδυνος να “ξεμείνουμε” από σταφύλια στο μέλλον; Βλέπετε το ενδεχόμενο παραγωγοί να εγκαταλείψουν τα αμπέλια τους;Η κλιματική αλλαγή δεν είναι σενάριο, είναι η πραγματικότητα. Το βλέπουμε σε ακραία καιρικά φαινόμενα, σε μειώσεις αποδόσεων, σε πίεση στα αμπέλια. Υπάρχει όντως ο κίνδυνος κάποιοι παραγωγοί να εγκαταλείψουν, ειδικά όταν τα οικονομικά δεδομένα δεν βγαίνουν. Είδαμε φέτος μία δραματική μείωση παραγωγής στη Σαντορίνη, και σημαντικές μειώσεις στην Αττική αλλά και στη Νεμέα. Αν δεν πάρουμε μέτρα χθες υπάρχει κίνδυνος ερημοποίησης σε αρκετές περιοχές. Και αυτό το ζει και η Ισπανία και η Ιταλία. Από την άλλη, η Ελλάδα έχει μια μεγάλη δεξαμενή ποικιλιών ανθεκτικών στην ξηρασία και στη ζέστη. Αντί να “ξεμείνουμε” από σταφύλια, μπορούμε να αναδείξουμε και αυτόν τον πλούτο.
Αλλά χρειάζεται δουλειά: αναμπελώσεις, έρευνα, επένδυση σε τεχνογνωσία και θα τολμούσα να πω και αλλαγή νοοτροπίας σε πιο συλλογικές δράσεις και συνεννοήσεις. Δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό.
Πώς ξεκίνησε η πρωτοβουλία “Great Greek Wines” και με ποιον τρόπο, μέσα από τρεις διαδοχικές χρονιές, έχει συμβάλει στον επαναπροσδιορισμό της εικόνας των ελληνικών ετικετών; Τι αντίκτυπο είχε ως προς την ενίσχυση της εξωστρέφειας του ελληνικού κρασιού;Το Great Greek Wines ξεκίνησε με μια απλή αλλά τολμηρή ιδέα: να κάνουμε έναν διαφορετικό ‘’διαγωνισμό’’ χωρίς μετάλλια που η κάθε διάκριση θα έχει πραγματική βαρύτητα. Δεν χρειαζόταν άλλη μια “βροχή” από χρυσά αυτοκόλλητα, αλλά ένα σημείο αναφοράς. Έτσι γεννήθηκε η Λίστα με τα καλύτερα ελληνικά κρασιά της κάθε έκδοσης, μέσα από αυστηρό blind tasting με διεθνείς κριτές.
Σε τέσσερις διαδοχικές εκδόσεις, το GGW έγινε θεσμός. Στήσαμε μια πλατφόρμα εξωστρέφειας: παρουσιάσεις σε Λονδίνο, Παρίσι, Άμστερνταμ, podcasts, συνεργασίες με media. Το impact; Οι παραγωγοί κερδίζουν ουσιαστική διάκριση, οι διεθνείς αγορές βλέπουν το ελληνικό κρασί πιο σοβαρά, και οι καταναλωτές το ανακαλύπτουν με άλλο βλέμμα. Στο GGW δεν είναι όλοι νικητές. Αλλά όλοι μπορούν να εμπνευστούν, να βελτιωθούν, να εξελιχθούν. Και αυτό είναι το πραγματικό στοίχημα για το ελληνικό κρασί.
