Η σύνδεση μεταξύ τεχνολογικής παραγωγής, καινοτομίας και τουρισμού αποτελεί ζήτημα κορυφαίας σημασίας για την Ελλάδα, καθώς ο τουρισμός συνεισφέρει καθοριστικά στο ΑΕΠ και την απασχόληση, αλλά και στη διεθνή εικόνα της χώρας. Η ανάγκη υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, βιώσιμων πρακτικών και έξυπνων εργαλείων δεν είναι απλώς επιλογή, αλλά προϋπόθεση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την αναβάθμιση της εμπειρίας του επισκέπτη. Ο Νίκος Καραμπέκιος, PhD, στέλεχος του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, σε συνέντευξή του στο Tornos News, αναλύει τον ρόλο της καινοτομίας στη μεταμόρφωση του ελληνικού τουρισμού, τις τεχνολογίες που οδηγούν την αλλαγή, καθώς και τις προκλήσεις για τη δημιουργία ενός ανθεκτικού, βιώσιμου και ψηφιακά ώριμου οικοσυστήματος.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Πόσο κρίσιμη είναι σήμερα η σύνδεση τεχνολογίας, καινοτομίας και τουρισμού για την Ελλάδα; Πώς αυτή η αλληλεπίδραση μπορεί να καθορίσει το μέλλον του κλάδου;Η σύνδεση μεταξύ τεχνολογικής παραγωγής, καινοτομίας και τουρισμού αποτελεί ζήτημα κορυφαίας σημασίας για την Ελλάδα, δεδομένου ότι ο τουριστικός κλάδος συμβάλλει καταλυτικά στο ΑΕΠ της χώρας, ενώ αποτελεί βασικό μοχλό απασχόλησης και ανάπτυξης. Η ανάγκη για υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων, όπως ψηφιακά εργαλεία, έξυπνες εφαρμογές, βιώσιμες πρακτικές και συνεργατικά οικοσυστήματα είναι άμεση και επιτακτική τόσο για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της ποιότητας των τουριστικών υπηρεσιών όσο και για την προώθηση της χώρας ως πρωτοπόρα στην καινοτομία. Η αξιοποίηση της καινοτομίας ενισχύει την εμπειρία των επισκεπτών, δημιουργεί νέες ευκαιρίες για την εγχώρια επιχειρηματικότητα και υποστηρίζει τη στρατηγική της Ελλάδας να εξελιχθεί σε έναν δημιουργικό και τεχνολογικά προηγμένο τουριστικό προορισμό.
Η σύνδεση μεταξύ καινοτομίας και τουρισμού αποκτά ιδιαίτερη σημασία και για έναν ακόμα λόγο, δεδομένου ότι η χώρα επιδιώκει συστηματικά να μετασχηματίσει το παραγωγικό της πρότυπο και να ενισχύσει την παρουσία της σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, υιοθετώντας καινοτόμες λύσεις και πρακτικές. Η εισαγωγή νέας τεχνολογίας στον τουρισμό συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, στην ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και ενισχύει τη βιωσιμότητα αλλά και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας, δημιουργώντας παράλληλα γέφυρες μεταξύ παράδοσης και τεχνολογικής καινοτομίας.
Πώς μπορεί να συμβάλλει η καινοτομία στην ανάπτυξη του τουριστικού τομέα και στην ενίσχυση της εμπειρίας του επισκέπτη;Η καινοτομία οδηγεί στη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών τουρισμού, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των προορισμών και αυξάνει την αξία τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους επισκέπτες. Ειδικότερα, η ενσωμάτωση τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, τα big data και οι έξυπνες εφαρμογές, βελτιώνει την εμπειρία των τουριστών και επιτρέπει την παροχή προσωποποιημένων, διαδραστικών και βιώσιμων τουριστικών προϊόντων.
Ενδεικτικά, η σύνδεση της καινοτομίας με τον τουρισμό στην Ελλάδα υπηρετείται μέσα από τον Κόμβο Ψηφιακής Καινοτομίας Smart Attica που επιδιώκει την υιοθέτηση τεχνολογιών αιχμής από τον κλάδο, ενώ αναμένεται να ενισχυθεί σημαντικά μέσω της αξιοποίησης του AI factory Pharos. Με την υπολογιστική ισχύ του «Daedalus» και τα προηγμένα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης θα παρέχεται μια ισχυρή πλατφόρμα για την ανάπτυξη εξατομικευμένων, διαδραστικών και βιώσιμων τουριστικών εφαρμογών που βελτιώνουν την εμπειρία του επισκέπτη.
Ποιες τεχνολογίες θεωρούνται καθοριστικές για την καινοτομία στον τουρισμό σήμερα και πώς αυτές μεταμορφώνουν την εμπειρία των ταξιδιωτών;Οι τεχνολογίες που διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο περιλαμβάνουν την ΤΝ για ανάλυση προτιμήσεων και προτάσεων, τα big data για κατανόηση των αναγκών των ταξιδιωτών, την εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα για εμβυθιστικές εμπειρίες, τις κινητές εφαρμογές για ευκολότερη διαχείριση του ταξιδιού, καθώς και διασυνδέσεις Internet of Things για “έξυπνους” προορισμούς με βελτιστοποιημένη λειτουργικότητα. Επίσης, τεχνολογίες που διευκολύνουν τη μετάβαση σε βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προάγοντας τις πράσινες υποδομές, τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τις ψηφιακές λύσεις για διαχείριση ροών επισκεπτών και μείωση περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Παράλληλα, εστίαση πρέπει να δοθεί σε τεχνολογίες όπως τα ψηφιακά δίδυμα και προηγμένες τεχνικές ψηφιοποίησης που επιτρέπουν την πιστή αναπαράσταση και τεκμηρίωση πολιτιστικών χώρων και μνημείων, καθώς και τεχνολογίες τηλεπισκόπησης, γεωφυσικές μετρήσεις που υποστηρίζουν τη χαρτογράφηση, την παρακολούθηση και την πρόβλεψη κινδύνων για την πολιτιστική κληρονομιά. Επίσης, τεχνολογίες που αφορούν στην ανάπτυξη μηχανισμών ψηφιακής τεκμηρίωσης που διασφαλίζουν την ακεραιότητα, αυθεντικότητα και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δεδομένων πολιτιστικής κληρονομιάς, συμβάλλοντας στην ευαισθητοποίηση και την προστασία της πολιτιστικής ταυτότητας.
Πώς μπορεί ο τουρισμός να λειτουργήσει ως μοχλός καινοτομίας και τεχνολογικής προόδου σε εθνικό επίπεδο;Ο τουρισμός μπορεί να συμβάλλει στη διάχυση γνώσης και κοινωνικού κεφαλαίου, να ενθαρρύνει διατομεακή συνεργασία και να προάγει την ανάπτυξη τεχνολογικών υπηρεσιών που υιοθετούνται σε άλλα πεδία της οικονομίας. Μελέτες δείχνουν ότι τα υψηλά έσοδα και η αυξημένη δραστηριότητα στον εισερχόμενο τουρισμό, συνδυαζόμενα με ερευνά – ανάπτυξη και εμπορική δραστηριότητα, “πυροδοτούν” την καινοτομία και καθιστούν τον τουρισμό να διαδραματίζει συμπληρωματικό και υποστηρικτικό ρόλο σε εθνικές καινοτομικές πολιτικές.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την υιοθέτηση της καινοτομίας στον ελληνικό τουρισμό και ποιες συνέργειες θα μπορούσαν να επιταχύνουν τη μετάβαση;Οι κύριες προκλήσεις περιλαμβάνουν την ανεπάρκεια ψηφιακών υποδομών, το έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων, ζητήματα ιδιωτικότητας και ασφάλειας δεδομένων, και τον ψηφιακό αποκλεισμό μικρών επιχειρήσεων ή επισκεπτών. Επιπλέον, η συνεχής ταχύτητα των τεχνολογικών εξελίξεων απαιτεί διαρκή προσαρμοστικότητα και επενδύσεις, ενώ για την ενσωμάτωση καινοτομίας χρειάζεται συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η ανάγκη για μεγαλύτερη και εντατικότερη διασύνδεση του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας με τον τομέα του τουρισμού είναι κρίσιμη. Η σύγχρονη βιβλιογραφία και η εμπειρία από αναπτυγμένα οικοσυστήματα δείχνει ότι οι επαφές μεταξύ start-ups, ερευνητικών φορέων, Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας και του τουριστικού κλάδου οδηγούν σε κλαδικές λύσεις με υψηλή προστιθέμενη αξία. Το ίδιο ισχύει όταν επιδιώκεται ανοιχτή και διαδραστική ανταλλαγή τεχνογνωσίας, ενώ ενισχύεται μέσα από διαδικασίες όπως hackathons, διαγωνισμούς καινοτομίας αλλά και πρακτικής άσκησης μαθητών και φοιτητών.
(Ο Νίκος Καραμπέκιος, PhD, εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, ενώ μόλις εκδόθηκε το νέο του βιβλίο με τίτλο ‘Γεωπολιτική της Τεχνολογίας. Η Επιστημονική και Τεχνολογική Πολιτική στον 21ο αιώνα’, εκδόσεις Προπομπός)
