Κάποτε η τέχνη στα ξενοδοχεία περιοριζόταν σε ουδέτερους πίνακες πάνω από το κρεβάτι – εικόνες που δεν ενοχλούν, αλλά ούτε και συγκινούν. Τα τελευταία χρόνια όμως, ειδικά στα ξενοδοχεία πολυτελείας, η τέχνη παύει να είναι φόντο και γίνεται πρωταγωνίστρια: επιμελημένες συλλογές, συνεργασίες με γκαλερί και μουσεία, site–specific εγκαταστάσεις, ακόμη και οργανωμένες art tours για τους επισκέπτες. Τα ξενοδοχεία μετατρέπονται σε ζωντανούς δημόσιους χώρους πολιτισμού, όπου ο ταξιδιώτης δεν «βλέπει απλώς έργα», αλλά συναντά ιστορίες και κομμάτια της ταυτότητας του τόπου.
Σε αυτό το πλαίσιο, μιλήσαμε με ξενοδοχεία σε διαφορετικούς προορισμούς για να δούμε πώς αντιλαμβάνονται τη σχέση φιλοξενίας και τέχνης, πώς χτίζουν τις συλλογές τους και πώς «συνομιλούν» με τον επισκέπτη. Στο πρώτο μέρος, ταξιδεύουμε στη Μεσσηνία και στο Costa Navarino.
Ένα resort που χτίζει την ιστορία του και μέσα από την τέχνη
Το Costa Navarino έχει ήδη χτίσει το προφίλ του ως προορισμός εμπειριών: γκολφ, γαστρονομία, δραστηριότητες στη φύση, Messinian Authenticity. Τα τελευταία χρόνια όμως, προσθέτει με συνέπεια ακόμη έναν πυλώνα: τη σύγχρονη τέχνη. Στο W Costa Navarino, ειδικά, η τέχνη είναι διάσπαρτη σε κοινόχρηστους χώρους, δωμάτια και βίλες, με μια επιμελημένη συλλογή που φέρει την υπογραφή του εικαστικού και επιμελητή εκθέσεων Πόκα-Γιο.
Η φιλοσοφία είναι ξεκάθαρη: η τέχνη δεν βρίσκεται εδώ απλώς για να «ομορφαίνει» τον χώρο, αλλά για να ξαφνιάζει, να προκαλεί σκέψη και να γίνεται αφορμή για συζήτηση.
Από τη Μεσσηνία στη Γραμμική Β: νήματα μνήμης
Παρότι πρόκειται για ένα ξενοδοχείο με διεθνές, ανοιχτό κοινό, η συλλογή δεν προσπαθεί να επιβάλει μια εύκολη, «τουριστική» ελληνικότητα. Η έμπνευση έρχεται πιο διακριτικά: από το τοπίο της Μεσσηνίας, το φως, τις ελιές, αλλά και από τα αρχαιολογικά στρώματα της περιοχής – τον μυκηναϊκό πολιτισμό και τη Γραμμική Β, που συνδέεται με το ανάκτορο του Νέστορα λίγα χιλιόμετρα μακριά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια εντυπωσιακή εγκατάσταση με χειροποίητα πήλινα πλακίδια, εμπνευσμένα από τις πινακίδες της Γραμμικής Β: σύμβολα, ιδεογράμματα και ίχνη γραφής που θυμίζουν πως αυτός ο τόπος «έγραφε ιστορία» αιώνες πριν από εμάς. Για τον σημερινό επισκέπτη, η τέχνη αυτή λειτουργεί σαν γέφυρα: δεν χρειάζεται να γνωρίζει αρχαιολογία για να νιώσει ότι πατά σε γη με μνήμη και βάθος.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία είναι η αίσθηση «περιπάτου» μέσα στη συλλογή. Στο W Costa Navarino έχει δημιουργηθεί και ψηφιακό art tour, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να περιηγείται στα έργα τόσο στους δημόσιους χώρους όσο και στα δωμάτια και τις βίλες, ανακαλύπτοντας πληροφορίες για τους καλλιτέχνες και το concept πίσω από κάθε δουλειά.
Η εμπειρία μοιάζει περισσότερο με έναν χαλαρό περίπατο σε μια υπαίθρια γκαλερί παρά με «επίσημη ξενάγηση». Μπορεί να δεις ένα γλυπτό καθώς πηγαίνεις προς την πισίνα, να σταθείς για λίγο σε ένα έργο στον διάδρομο προς το δωμάτιό σου ή να αναρωτηθείς για ένα installation στην είσοδο του Navarino Agora.
Διάλογος με το διεθνές κοινό
Ένα resort όπως το Costa Navarino απευθύνεται σε ταξιδιώτες από όλο τον κόσμο – από οικογένειες που έρχονται για γκολφ και διακοπές μέχρι ταξιδιώτες που επιλέγουν το W για τη πιο urban, εξωστρεφή του ενέργεια. Έτσι, δίπλα σε πιο εννοιολογικά έργα, συναντά κανείς και γλυπτά ή installations που λειτουργούν άμεσα, με έντονη φόρμα, χρώμα ή χιούμορ. Οι καλλιτέχνες ανήκουν κυρίως στη σύγχρονη ελληνική σκηνή, από τον ίδιο τον Πόκα-Γιο μέχρι νεότερα ονόματα που συνδέονται με την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Η επιμελημένη συλλογή περιλαμβάνει έργα καλλιτεχνών όπως η Soni (η εγκατάσταση «a-romantic manifesto» που αντλεί έμπνευση από το αστικό ηλιοβασίλεμα), ο Manos Tsichlis (σειρά γλυπτών Boys overseas got the guns), ο Philippos Theodorides μέσα από τα Art Rug Projects by Soutzoglou (με χειροποίητα χαλιά και ταπισερί), ο Kornilios Grammenos (έργο «Sarmata I» στο spa του ξενοδοχείου), αλλά και φωτογραφίες των Zacharias Stellas και Voula Papaioannou, αλλά και συνεργασίες με ιδρύματα και γκαλερί έχουν φέρει στη Μεσσηνία πολλούς καλλιτέχνες, την υπαίθρια έκθεση «Guardians of Serenity» με τα γλυπτά του Γάλλου Richard Orlinski και η ετήσια έκθεση Young Artists σε συνεργασία με την ΑΣΚΤ ολοκληρώνουν την εικόνα ενός resort που λειτουργεί ως ανοιχτή πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης.
Όταν το ξενοδοχείο γίνεται «ετεροτοπία»
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία στη φιλοσοφία πίσω από τη συλλογή είναι η ιδέα του ξενοδοχείου ως «ετεροτοπίας» – ως ενός χώρου δηλαδή που δεν υπάρχει ακριβώς πουθενά, ενός ενδιάμεσου τόπου ανάμεσα στην καθημερινότητα και την απόδραση. Εκεί, οι άνθρωποι αφήνουν για λίγο πίσω τους ρόλους και τις ρουτίνες τους και γράφουν τις δικές τους, προσωρινές ιστορίες.
Σε αυτόν τον «ενδιάμεσο» χώρο, η σύγχρονη τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σαν κάτοπτρο: να μας δείξει πώς στεκόμαστε απέναντι στην πόλη, στη φύση, στον εαυτό μας και στους άλλους. Όπως παρατηρεί και ο επιμελητής της συλλογής, τα έργα που συναντάς σε ένα τέτοιο περιβάλλον έχουν την ευκαιρία να σε αγγίξουν πιο άμεσα, εκεί που δεν το περιμένεις, ανάμεσα σε ένα πρωινό στη βεράντα και μια βουτιά στην πισίνα.
Η περίπτωση του Costa Navarino δείχνει πώς η τέχνη μπορεί να γίνει οργανικό κομμάτι της ταυτότητας ενός προορισμού και όχι απλώς «must» για λόγους εικόνας. Από την ανάδειξη της τοπικής ιστορίας μέχρι τη συνεργασία με σύγχρονους καλλιτέχνες και την ένταξη των έργων σε μια καθημερινή ροή, η συλλογή στο W Costa Navarino λειτουργεί ως παράδειγμα για το πώς ένα resort μπορεί να συνομιλεί με τον πολιτισμό με τρόπο ουσιαστικό.
